«Και όταν η Κιβωτός ξεκίνησε, ο Μωυσής προσευχήθηκε και είπε: Κύριε «ἐξεγέρθητι» μαζί μας και ας διασκορπισθούν απ’ εμπρός μας οι εχθροί σου και ας φύγουν όλοι οι μισούντες σε» (Αριθμ. 10, 34). Απ’ αυτό το περιστατικό και με αυτή την αφορμή ο ψαλμός 67 επαναλαμβάνει την προτρεπτική προστακτική της ικεσίας, για συνοδεία στην πορεία προς την Σιών. Ο Ψαλμός είναι ο πλέον δυσερμήνευτος κατά τον π. Ιωήλ Γιαννακόπουλο, όμως η γενική ιδέα του είναι σαφής: Ο Θεός είναι ο νικητής των εθνών. Και, κατά τον άγιο Αθανάσιο, προανακηρύττει την κατάργηση των δαιμόνων!
Α. «Ἀναστήτω ὁ Θεός καί διασκορπισθήτωσαν οἱ ἐχθροί αὐτοῦ καί φυγέτωσαν ἀπό προσώπου αὐτοῦ οἱ μισοῦντες αὐτόν» (Ψαλμ. 67, 2).
«Παρότρυνση του Θεού στο να κρίνει τους ακάθαρτους δαίμονες σημαίνουν όλα αυτά. Με την παρουσία Του ελευθερώθηκαν οι άνθρωποι από την τυραννία τους» (άγιος Αθανάσιος). Και κατά τον άγιο Νικόδημο ευκτική σημασία έχουν οι προστακτικές. Ο Θεοδώρητος Κύρου ισχυρίζεται ότι για την τριήμερον Ανάστασιν επιλέγουν: «… διαναστῆναι, παρακαλοῦντες καί τῶν ἀδικούντων, καταπαῦσαι τό θράσος». Οι μισούντες δε δαίμονες, μη υποφέροντες την δια σαρκός παρουσία Του, ευχόμεθα να φύγουν.
Β. «Ὡς ἐκλείπει καπνός ἐκλειπέτωσαν, ὡς τίκεται κηρός ἀπό προσώπου πυρός» (Ψαλμ. 67, 3).
Καθώς ο καπνός διαλύεται από τον άνεμο έτσι και οι εχθρεύοντες τον Θεό δαίμονες διώκονται και διασκορπίζονται από το Πνεύμα το άγιο, όπως και διαλύονται σαν κερί στην επαφή με την φωτιά, αφού Αυτός είναι πῦρ καταναλίσκον (άγιος Αθανάσιος). Το ἀπολοῦνται δε σημαίνει εξαφανίζονται αφανιζόμενοι, αλλά απομακρύνονται από κάθε επικοινωνία και σχέση. Αμαρτωλοί λέγονται οι δαίμονες γιατί “γέννησαν”-άρχισαν την αμαρτία, αλλά και την διδάσκουν.
Γ. «Οὕτως ἀπολοῦνται οἱ ἁμαρτωλοί ἀπό προσώπου τοῦ Θεοῦ καί οἱ δίκαιοι εὐφρανθήσονται (ή εὐφρανθήτωσαν)» (Ψαλμ. 67, 3-4).
Όταν πλέον αποσύρονται αδύναμοι οι δαίμονες, ενώπιον της σωματικής παρουσίας του Χριστού και η τυραννία αφανισθεί, τότε όλοι όσοι εδικαιώθηκαν δια της εις Χριστόν πίστεως θα χαρούν. Δεν χαίρονται για τον αφανισμό των αμαρτωλών (έστω και δαιμόνων), αλλά για την εκ πίστεως δικαίωση και ζωή. Οι προτάσεις είναι δύο και ανεξάρτητες. Άλλωστε το πρώτο σκέλος είναι στο στίχο 3 (οὕτως ἀπολοῦνται…), ενώ το δεύτερο είναι η αρχή του τέταρτου (4) στίχου.
Δ. «Αὕτη ἡ ἡμέρα ἥν ἐποίησεν ὁ Κύριος ἀγαλλιασόμεθα καί εὐφρανθῶμεν ἐν αὐτῇ» (Ψαλμ. 117, 24).
Καταληκτική επισήμανση χαράς, για την ωραία ημέρα της εορτής, στην οποία φτάσαμε. Ο Ψαλμός είναι ο τελευταίος ενός αλληλουαρίου (δοξολογίας του Θεού) που αρχίζει με τον ψαλμό 110. Ο τίτλος του ψαλμού 117 είναι: Ἀλληλούια. Ο ψαλμός εψάλλετο όταν λαός και κλήρος ανέβαινε στο Ναό, στην γιορτή της Σκηνοπηγίας ή την ημέρα των εγκαινίων. Είναι η χαρά της αίσιας καταλήξεως. Η χαρά να βρίσκεσαι προ προσώπου Κυρίου. Η χρήση του στίχου, στην ψαλμώδηση του νικητήριου παιάνα «Χριστός ἀνέστη ἐκ νεκρῶν…», είναι συνείδηση της Εκκλησίας για την ολοκλήρωση του έργου της σωτηρίας από τον Χριστό. Άλλωστε ο ίδιος ο Χριστός χρησιμοποίησε για τον εαυτό του τους στίχους 22 και 23 αυτού του ψαλμού: «22Λίθον ὅν ἀπεδοκίμασαν οἱ οἰκοδομοῦντες οὗτος ἐγενήθη εἰς κεφαλήν γωνίας· 23παρά Κυρίου ἐγένετο αὕτη καί ἔστι θαυμαστή ἐν ὀφθαλμοῖς ἡμῶν». Και οι δύο κορυφαίοι απόστολοι Πέτρος (Α΄ Πετρ. 2, 7) και Παύλος (Πραξ, 4, 11· Ρωμ. 9, 23) αναφέρουν λόγους του ψαλμού εκπληρωθέντας στο πρόσωπο του Χριστού. Όλη η Ραββινική παράδοση θεωρεί τον Ψαλμό Μεσσιανικό εξ ολοκλήρου. Τα Ωσαννά δε της υποδοχής του Χριστού στα Ιεροσόλυμα (Βαϊοφόρος) απαντούν στους στίχους 25 και 26 του Ψαλμού.
Όλη η υπόθεση των ψαλμικών παρεμβολών λοιπόν και η προτροπή του τελευταίου στίχου (Αὕτη ἡ ἡμέρα…), είναι η χαρά της ασφαλούς καταλήξεως των ανθρωπίνων, με την Ανάσταση του Χριστού. «Θεός Κύριος καί ἐπέφανεν ἡμῖν· συστήσασθε ἑορτήν ἐν τοῖς πυκάζουσιν ἕως τῶν κεράτων τοῦ Θυσιαστηρίου» (Ο Θεός και Κύριος μας έλαμψε ενώπιον μας διά της παρουσίας Του βοηθώντας μας. Κάντε εορταστική πομπή με πολλούς κλάδους φοινίκων μέχρι των “κεράτων του θυσιαστηρίου”).
Όλη η υπόθεση δηλαδή είναι εόρτια και επινίκια. Αφορά τους ευεργετημένους με την Ανάσταση του Χριστού. Δεν είναι κατάρες τα ψαλμικά παραθέματα ούτε αναθεματισμοί και πικρές κουβέντες, αλλά διαπιστωτική πρόταση: Όποιος μπορεί να χαρεί, ας χαρεί· Ἀνέστη Χριστός και πεπτώκασι δαίμονες.
π. Θεοδόσιος
Θεματολογικές ετικέτες