Ένας αποκυλισμένος λίθος και ένα κενό μνημείο; Αυτό είναι όλο; Α, όχι λευκοντυμένε μας νεανίσκε, ελπίζουμε πως σίγουρα θα πρέπει να μας δώσεις περισσότερα στοιχεία. Χρειαζόμαστε κάτι συγκεκριμένο, κάτι χειροπιαστό, κάτι που μπορεί να αποδειχθεί λογικά! Από την αρχή, αυτό που αναζητούμε είναι πάντοτε και μόνο οι βεβαιότητες, οι στέρεες και αδιαφιλονίκητες απαντήσεις. Και τώρα μένουμε με την εντύπωση πως ο Κύριος μάς αφήνει μόνο με αναπάντητες ερωτήσεις. Πού είναι λοιπόν αυτό το Αναστημένο Σώμα; Πώς μπορούμε να συναντήσουμε τον Αναστημένο Ιησού; Πώς μπορούμε να Τον ψηλαφήσουμε; Διότι έχουμε την αθεράπευτη ανάγκη να αγγίξουμε τα πράγματα για να σιγουρευθούμε πως υπάρχουν. Ο Κύριος ωστόσο δε μας άφησε ως αντικειμενικό σημείο της παρουσίας Του παρά μόνο αυτό το κομμάτι Άρτου, για το οποίο είπε: Τούτο εστί το Σώμα Μου. Αλλά εμείς θέλουμε και αυτό ακόμη να το επαληθεύσουμε, ει δυνατόν να το υποβάλουμε σε χημική ανάλυση, να διαπιστώσουμε τον τρόπο με τον οποίο η οργανική ύλη σε αυτό το κομμάτι Άρτου γίνεται το Σώμα του Αναστημένου Ιησού.
Αυτή λοιπόν είναι η καίρια, η αιώνια ερώτηση, που θέτει ο Πιλάτος: τί ἐστιν ἀλήθεια; Για μας, η αλήθεια πρέπει υποχρεωτικώς να εγκλεισθεί στην ικανότητά μας να γνωρίσουμε κάτι διανοητικά. Αν δεν ισχύσει αυτή η συνθήκη, μας είναι αδύνατο να πιστέψουμε σε οποιαδήποτε πραγματικότητα μάς περιβάλλει. Και αυτό φυσικά είναι ακέραια η στάση του θετικισμού και επιστημονισμού του 19ου αιώνα, των ρευμάτων δηλαδή που εκδίωξαν ό,τι σχετίζεται με τη θρησκεία στο χώρο της δεισιδαιμονίας. Και πώς αλλιώς, αφού θεωρήθηκε πως η ανθρώπινη επιστήμη μπορεί να εξηγήσει τα πάντα, και ομολογουμένως πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να σκέφτονται έτσι. Ωστόσο…
Ωστόσο, ένας επιστήμονας ήταν αυτός που κατέδειξε πως η κατάσταση ενός αντικειμένου προς παρατήρηση μπορεί να μεταβάλλεται από τις ιδιότητες του παρατηρητή. Ο χρόνος και ο χώρος δεν είναι πλέον απόλυτα μεγέθη, αλλά σχετικά, μεταβαλλόμενα συναρτήσει της ταχύτητας του παρατηρητή. Πρόκειται φυσικά για το νόμο της ειδικής θεωρίας της σχετικότητας του Αϊνστάιν. Επιπρόσθετα, υπήρχε η αντίληψη πως ήταν δυνατή η πλήρης γνώση των ιδιοτήτων της ύλης, ακόμη και στην κλίμακα των στοιχειωδών σωματιδίων.
Και αίφνης εμφανίζεται ένας άλλος επιστήμονας (Χάιζενμπεργκ) και αποδεικνύει πως είναι αδύνατον να υπολογίσουμε ταυτόχρονα τη μάζα και την ταχύτητα ενός στοιχειώδους σωματιδίου. Είναι φυσικά η γνωστή αρχή της αβεβαιότητας στην Κβαντομηχανική. Μα είναι δυνατό να υπάρχει αβεβαιότητα σε θέματα που άπτονται της επιστήμης;
Τελευταίο καταφύγιο, τα μαθηματικά: οι εξισώσεις σε κάθε περίπτωση είναι άτεγκτες, αυτές δε μπορούν ποτέ να μας διαψεύσουν. Ώσπου ένας μικροκαμωμένος Αυστριακός εμφανίζεται ισχυριζόμενος (ή μάλλον αποδεικνύοντας τους ισχυρισμούς του με κάθε μαθηματική αυστηρότητα) πως υπάρχουν μαθηματικές προτάσεις για τις οποίες δε μπορεί να αποδειχθεί αν είναι αληθείς ή ψευδείς. Πρόκειται φυσικά για το διάσημο θεώρημα της μη πληρότητας του Γκέντελ.
Και για να ολοκληρωθεί η εικόνα, τα σύγχρονα ευρήματα της Αστροφυσικής μάς πληροφορούν πως σχεδόν το 96% του σύμπαντος είναι οριστικά απροσπέλαστο στα όργανα παρατήρησης που διαθέτει η επιστήμη μας.
Τα παραπάνω οδηγούν σε ένα πασιφανές συμπέρασμα: ότι η γνώση στην οποία έχουμε πρόσβαση διανοητικά δεν επαρκεί για να περιγράψει τη σύνολη πραγματικότητα.
Και το ερώτημα του Πιλάτου επανέρχεται: τί ἐστιν ἀλήθεια;
Σε αυτό ακριβώς το σημείο πρέπει να ανακαλύψουμε, να συνειδητοποιήσουμε πως η αλήθεια δεν είναι νοούμενο, προϊόν της νόησης. Όχι, η αλήθεια είναι κάτι άλλο, η Αλήθεια είναι Πρόσωπο. Ο Πιλάτος βρέθηκε ενώπιος ενωπίω με την Αλήθεια αλλά δε μπόρεσε να Την αναγνωρίσει. Η Αλήθεια δεν εγκλείεται στις νοητικές ικανότητες του ανθρώπινου εγκεφάλου, η Αλήθεια αποκαλύπτεται σε ένα Πρόσωπο: Εγώ ειμί η Οδός και η Αλήθεια και η Ζωή. Με άλλα λόγια, η Αλήθεια δεν μπορεί να αποκαλυφθεί παρά μόνο μέσω μίας σχέσης. Αυτή η σχέση, στη γλώσσα της Βίβλου -και το ακούσαμε σε όλα τα αναγνώσματα της Αναστάσιμης Παννυχίδος- ονομάζεται Διαθήκη. Και ακριβώς την ιστορία αυτής της διαθήκης μάς ξεδιπλώνουν και μας εξηγούν τα βιβλικά αναγνώσματα. Η ιστορία αυτής της διαθήκης, αυτής της σχέσης, γίνεται ο οδηγός που μας αποκαλύπτει την αλήθεια για τη Δημιουργία, την αλήθεια για τον Άνθρωπο, την αλήθεια για το Θεό.
Α. Η πρώτη διαθήκη είναι αυτή που συνάφθηκε κατά τη Δημιουργία, μεταξύ του Δημιουργού και του πλάσματός Του, του ανθρώπου. Η διαθήκη αυτή περιγράφεται στη διήγηση της Γενέσεως. Σε αυτή την πρώτη διαθήκη, δόθηκε στον άνθρωπο η δυνατότητα της μετοχής στη Θεία Ζωή. Αυτή είναι η έννοια του δένδρου της Ζωής, στο οποίο ο άνθρωπος αποκτά πρόσβαση. Ωστόσο, κάθε σχέση προϋποθέτει πως οι μετέχοντες πρέπει να σεβασθούν τα δεδομένα με τα οποία προσέρχονται σε αυτή. Όταν λοιπόν το πλάσμα θέλει να πάρει τη θέση του Πλάσαντος, επιθυμώντας την αυτονομημένη πρόσβαση σε ένα άλλο δένδρο του παραδείσου, το Δένδρο της γνώσης του καλού και του κακού (δηλαδή επιδιώκοντας να μπορεί να ορίζει το τί είναι καλό ή κακό), η διάρρηξη της διαθήκης είναι δεδομένη και ο άνθρωπος χάνει τη δυνατότητα κοινωνίας με την Αλήθεια.
Β. Ο Θεός επανέρχεται και προτείνει μία νέα διαθήκη-σχέση με έναν άνθρωπο, τον Αβραάμ. Προτείνει μία συνάντηση που θα επιτρέψει την εκ νέου θεμελίωση της πρόσβασης στην κοινωνία της Αλήθειας και Ζωής. Ενώ οι Χαναναίοι θυσιάζουν τα παιδιά τους στο θεό Μολώχ Βάαλ και ενώ όλοι οι ανθρώπινοι πολιτισμοί, όπως οι Αζτέκοι, πιστεύουν πως η γονιμότητα δεν μπορεί να ενεργοποιηθεί παρά μόνο με το θάνατο, ο Θεός σταματά το χέρι του Αβραάμ την ώρα της επικείμενης θυσίας του Ισαάκ, υποδεικνύοντας πως μόνο η απόλυτη εμπιστοσύνη προς Αυτόν είναι η αληθινή Πηγή της Ζωής.
Ωστόσο, αυτός καθαυτός ο αρχαίος πειρασμός, να αφανισθεί η ζωή ακριβώς κατά το πρώτο σκίρτημα της ύπαρξης, υπάρχει ακόμη και σήμερα, ιδίως με τη γενικευμένη πρακτική της έκτρωσης. Όχι πια ως προσπάθεια ενεργοποίησης ή εξιλασμού της γονιμότητας αλλά εξ ονόματος της ελευθερίας. Ω Ελευθερία, πόσα εγκλήματα δεν έχουν γίνει στο όνομά σου, έλεγε προφητικά η Μαντάμ Ρολάν, ανεβαίνοντας στο ικρίωμα.
Γ. Η αλήθεια ελευθερώσει υμάς! Ξεκινάει έτσι μία νέα συνάντηση με την Αλήθεια, μία διαθήκη-σχέση ανάμεσα στο Θεό και σε ένα λαό, του οποίου ηγείται ένας ξεχωριστός άνθρωπος, ο Μωυσής, και ο οποίος θα μας αποκαλύψει τον τρόπο που η ελευθερία μπορεί να οδηγήσει στη Ζωή. Ο λαός αυτός θα οδηγηθεί από την Μωυσή στην έξοδο από τη δουλεία διασχίζοντας, περνώντας -κυριολεκτικά- μέσα από τη θάλασσα. Παραδοσιακά η καταβύθιση στο νερό είναι το σύμβολο του θανάτου και έτσι η διάνοιξη των υδάτων συμβολίζει το πέρασμα στη ζωή, το πέρασμα της ίδιας της Ζωής. Είναι ακριβώς αυτή η έξοδος των Ισραηλιτών από τη δουλεία της Αιγύπτου, το προεικόνισμα του Βαπτίσματος το οποίο μας προσφέρεται με το θάνατο του Χριστού ώστε να μπορέσουμε να αναστηθούμε μαζί Του (Ρωμ. 6).
Δ. Γιατί ο Χριστός είναι η Οδός και η Αλήθεια και η Ζωή. Μετά λοιπόν τη συνάντηση ενός λαού με τον Κύριο, έρχεται η τελική διαθήκη-σχέση του Θεού με σύμπασα την ανθρωπότητα που πραγματώνεται μέσω της μεγαλειώδους σύζευξης της ανθρώπινης φύσης και της θείας φύσης στο Πρόσωπο του Ιησού Χριστού, του τέλειου Θεού και τέλειου ανθρώπου. Είναι λοιπόν Αυτός, αποκλειστικά Αυτός, η μόνη Οδός που οδηγεί στην Αλήθεια ώστε να αναβλύσει η Ζωή.
Μια τέτοια κατανόηση της εορτής του Πάσχα, μας επιτρέπει εν τέλει να δούμε ποιοι αληθινά είμαστε. Καθένας από μας αναζητά τη βασική του αλήθεια, την αλήθεια που μπορεί να στηρίξει την ύπαρξή του. Και σε ό,τι αφορά εμένα προσωπικά, η δική μου αλήθεια είναι ότι γεννήθηκα από τη σχέση αγάπης των γονέων μου. Άραγε ήθελαν να με αποκτήσουν; Άραγε επιθυμούσαν η σχέση τους να είναι γόνιμη ; Όπως και να έχει, αφού γεννήθηκα μέσα από μια σχέση αγάπης, δεν μπορεί παρά να με αγάπησαν, όπως και έγινε, ως καρπό της σχέσης τους. Και ακριβώς μέσα από αυτό το βίωμα κάποια στιγμή κατάλαβα πως η ύπαρξή μου οφείλεται τελικά σε μία πολύ βαθύτερη σχέση αγάπης: αυτή που υπάρχει ανάμεσα στα τρία Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος. Η σχέση αγάπης ανάμεσα στα Πρόσωπα του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος είναι η πρώτη, η γενεσιουργός αγαπητική σχέση της δικής μου ύπαρξης, όπως και της δικής σας! Αυτή είναι η θεμελιακή αλήθεια, η αλήθεια επί της οποίας εγκαθιδρύεται η ύπαρξή μας.
Αυτή η διαπίστωση νοηματοδοτεί με ένα απαστράπτον φως αυτό που γιορτάζουμε τούτη τη νύχτα. Ζωή απρόσβλητη από κάθε φθορά και θάνατο γεννιέται μόνο μέσα από μια άπειρη, από μια τέλεια αγάπη. Αυτό είναι το Πάσχα του Κυρίου μας, αυτή και η αποκάλυψη του ύστατου νοήματος και σκοπού της ύπαρξής μας.
Το Κήρυγμα έχει κάποιες επιστημονικές ανακρίβειες που όμως δεν αναιρούν το βασικό του επιχείρημα:
- Η αρχή απροσδιοριστίας μιλά για θέση και ορμή (η χρόνο και ενέργεια, η γενικά ‘’συζυγή μεγέθη’’) και όχι για μάζα και ταχύτητα.
- Το θεώρημα Γκέντελ λέει ότι δεν μπορείς να έχεις ‘’ταυτόχρονα’’ πληρότητα και αυτοσυνέπεια και όχι απλά ότι δεν μπορεί να έχει πληρότητα.
- Το 96% της ύλης του σύμπαντος όντως δεν ξέρουμε αυτή τη στιγμή από τι αποτελείται ( το μποζόνιο Χινγκς ερμηνεύει μόνο το 4-6 % της συνολικής μάζας) αλλά δεν είναι οριστικά απροσπέλαστο, δηλαδή δεν υπάρχει κάποιο θεώρημα που να λέει ότι δεν θα το βρεις ποτέ ( όπως η αρχή του Heisenberg).
Θεματολογικές ετικέτες