Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές,
Είναι μεγάλη χαρά να βρίσκομαι εδώ μαζί σας και να ολοκληρώνω την επίσκεψή μου στην Κύπρο με αυτή τη συνάντηση προσευχής. Ευχαριστώ τους Πατριάρχες Pizzaballa και Béchara Raï και την κα Elisabeth της Caritas. Χαιρετίζω με αγάπη και ευγνωμοσύνη τους εκπροσώπους των διαφόρων χριστιανικών ομολογιών στην Κύπρο που είναι παρόντες.
Θέλω να πω, μέσα από την καρδιά μου, ένα μεγάλο “ευχαριστώ” σε εσάς, τους νέους μετανάστες που προσφέρατε τις μαρτυρίες σας. Έλαβα αντίγραφά τους εκ των προτέρων, πριν από ένα περίπου μήνα και με είχαν εντυπωσιάσει τόσο πολύ που ακόμη και σήμερα που τις ξανάκουσα με συγκίνησαν. Είναι κάτι περισσότερο από απλή συγκίνηση. Έχω την έντονη αίσθηση πως πηγάζει από τη συνάντηση της ομορφιά με την αλήθεια. Είναι αυτό το ίδιο έντονο συναίσθημα που αισθάνθηκε ο Ιησούς όταν φώναξε: «Σε ευχαριστώ, Πατέρα, Κύριε του ουρανού και της γης, επειδή έκρυψες αυτά τα πράγματα από τους σοφούς και τους μορφωμένους και τα αποκάλυψες στα νήπια» (Ματθ. 11:25). Δοξάζω κι εγώ τον ουράνιο Πατέρα γιατί αυτό συμβαίνει σήμερα, εδώ και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο Θεός αποκαλύπτει τη Βασιλεία Του, τη Βασιλεία της αγάπης, της δικαιοσύνης και της ειρήνης, στα μικρά παιδιά.
Αφού σας ακούσαμε, καταλαβαίνουμε καλύτερα όλη την προφητική δύναμη του λόγου του Θεού, ο οποίος, μέσω του αποστόλου Παύλου, μας λέει: «Δεν είστε πλέον ξένοι ούτε φιλοξενούμενοι, αλλά συμπολίτες των αγίων, μέλη της οικογένειας του Θεού» (Εφεσ. 2:19). Τα λόγια αυτά απευθύνονταν στους Χριστιανούς της Εφέσου, όχι μακριά από εδώ, πριν από αιώνες, ωστόσο τα λόγια αυτά παραμένουν επίκαιρα όσο ποτέ, σαν να γράφτηκαν για εμάς σήμερα: «Δεν είστε πλέον ξένοι, αλλά συμπολίτες». Αυτή είναι η προφητεία της Εκκλησίας: Μια κοινότητα που, παρ’ όλους τους ανθρώπινους περιορισμούς της, ενσαρκώνει το όνειρο του Θεού. Γιατί και ο Θεός ονειρεύεται, όπως εσύ, Mariamie, από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, που περιέγραψες τον εαυτό σου ως «γεμάτο όνειρα». Όπως κι εσύ, ο Θεός ονειρεύεται έναν κόσμο ειρήνης, στον οποίο όλα τα παιδιά Του ζουν ως αδέλφια. Ο Θεός το θέλει αυτό, ο Θεός το ονειρεύεται αυτό. Εμείς είμαστε αυτοί που δεν το θέλουμε!
Η παρουσία σας, αδελφοί και αδελφές μετανάστες, είναι πολύ σημαντική για αυτή τη γιορτή. Οι μαρτυρίες σας είναι σαν ένας “καθρέφτης” που κρατιέται προς εμάς, προς τις χριστιανικές μας κοινότητες. Όταν συχνά απευθύνουν σε σας, Thamara, που κατάγεστε από τη Σρι Λάνκα, την ερώτηση: «Ποια είσαι;», τότε η βίαιη εμπειρία της μετανάστευσης θέτει υπό αμφισβήτηση την ίδια σας την ταυτότητα. «Αυτό είμαι; Δεν ξέρω… Ποιες είναι οι ρίζες μου; Ποια είμαι;» Όταν θέτετε αυτές τις ερωτήσεις, μας θυμίζετε ότι και σε εμάς τίθεται μερικές φορές το ίδιο ερώτημα: «Ποιος είσαι;» Και δυστυχώς, πολύ συχνά, αυτό που πραγματικά ρωτάνε είναι: «Με ποιανού το μέρος είσαι; Σε ποια ομάδα ανήκεις;». Ωστόσο, όπως είπατε, δεν είμαστε αριθμοί, ονόματα σε μια λίστα. Είμαστε “αδέλφια”, “φίλοι”, «αυτοί που πιστεύουν στον Θεό», “γείτονες” ο ένας για τον άλλον. Ωστόσο, όταν τα συλλογικά ή πολιτικά συμφέροντα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων των εθνικών, αρχίζουν να πιέζουν, πολλοί από εμάς καταλήγουν στο περιθώριο και χωρίς να το θέλουν, γίνονται σκλάβοι. Γιατί το εγωιστικό συμφέρον πάντα υποδουλώνει, πάντα δημιουργεί σκλάβους. Η αγάπη, που μεταδίδεται προς όλες τις κατευθύνσεις και είναι το αντίθετο του μίσους, μας κάνει ελεύθερους.
Όταν εσείς, McColins, που έρχεστε από το Καμερούν, μας λέτε ότι στην πορεία της ζωής σας έχετε «πληγωθεί από το μίσος», μιλήσατε γι’ αυτό, γι’ αυτές τις πληγές που προκαλούν τα συμφέροντα και μας υπενθυμίσατε ότι το μίσος έχει δηλητηριάσει και τις σχέσεις μεταξύ μας, μεταξύ ημών των χριστιανών. Και αυτό, όπως είπατε, μας αλλάζει· αφήνει βαθιά και μακροχρόνια σημάδια. Είναι ένα δηλητήριο. Ναι, μας κάνατε να το νιώσουμε αυτό με το πάθος με το οποίο μιλήσατε. Το μίσος είναι ένα δηλητήριο που δύσκολα αποβάλλεται από έναν οργανισμό, μια διαστρεβλωμένη νοοτροπία που, αντί να μας αφήνει να βλέπουμε τους εαυτούς μας ως αδέλφια, μας κάνει να βλέπουμε ο ένας τον άλλον ως εχθρούς, ως αντιπάλους ή ακόμη και ως αντικείμενα προς πώληση ή εκμετάλλευση.
Όταν εσύ, Rozh, που έρχεσαι από το Ιράκ, λες ότι είσαι κάποιος “σε κίνηση, σε πορεία”, μας υπενθυμίζεις ότι και εμείς οι ίδιοι είμαστε μια κοινότητα σε πορεία· ταξιδεύουμε από τη σύγκρουση στην επικοινωνία. Σε αυτόν τον δρόμο, ο οποίος είναι μακρύς και έχει τα σκαμπανεβάσματά του, δεν πρέπει να φοβόμαστε τις διαφορές μας, αλλά να φοβόμαστε την στενοκεφαλιά και την προκατάληψη που μπορεί να μας εμποδίσει να συναντήσουμε πραγματικά ο ένας τον άλλον και να ταξιδέψουμε μαζί. Η στενοκεφαλιά και η προκατάληψη ξαναστήνουν το τείχος της διαίρεσης, την εχθρότητα μεταξύ μας, που ο Χριστός γκρέμισε (πρβλ. Εφεσ. 2:14). Το ταξίδι μας προς την πλήρη ενότητα μπορεί να προχωρήσει μόνο στο βαθμό που, όλοι μαζί, έχουμε τα μάτια μας στραμμένα στον Ιησού, σε αυτόν που είναι “η ειρήνη μας” (ό.π.), ο “ακρογωνιαίος λίθος” (εδ. 20). Είναι αυτός, ο Κύριος Ιησούς, τον οποίο συναντάμε στα πρόσωπα των περιθωριοποιημένων και εγκαταλελειμμένων αδελφών μας. Στο πρόσωπο του μετανάστη που περιφρονείται, που απορρίπτεται, που φυλακίζεται, που τον εκμεταλλεύονται… Αλλά ταυτόχρονα -όπως είπατε- στο πρόσωπο του μετανάστη που ταξιδεύει προς έναν στόχο, προς μια ελπίδα, προς μια μεγαλύτερη ανθρώπινη συνύπαρξη…
Με όλους αυτούς τους τρόπους, ο Θεός μας μιλάει μέσω των ονείρων σας. Ο κίνδυνος είναι ότι πολλές φορές δεν είμαστε πρόθυμοι να ονειρευτούμε, αλλά προτιμάμε να κοιμόμαστε και να μην ονειρευόμαστε. Είναι εύκολο να κάνουμε τα στραβά μάτια. Και σε αυτόν τον κόσμο έχουμε συνηθίσει σε μια κουλτούρα αδιαφορίας, μια κουλτούρα να κοιτάμε αλλού και έτσι να κοιμόμαστε ήσυχοι. Ωστόσο, με αυτόν τον τρόπο είναι αδύνατο να ονειρευτούμε. Ο Θεός μιλάει μέσα από τα όνειρά σας. Ο Θεός δεν μιλάει μέσα από ανθρώπους που δεν ονειρεύονται, επειδή έχουν τα πάντα ή επειδή η καρδιά τους είναι σκληρή. Ο Θεός μας καλεί να μην είμαστε ικανοποιημένοι από έναν διαιρεμένο κόσμο, να μην είμαστε ικανοποιημένοι από την ύπαρξη διαιρεμένων χριστιανικών κοινοτήτων, αλλά να ταξιδέψουμε μέσα στην ιστορία παρασυρμένοι από το δικό Tου όνειρο: Tο όνειρο μιας ανθρωπότητας απαλλαγμένης από τα τείχη της διαίρεσης, απαλλαγμένης από την εχθρότητα, όπου δεν υπάρχουν πλέον ξένοι, αλλά μόνο συμπολίτες, όπως ακούσαμε τον Παύλο να λέει στο απόσπασμα που μόλις ανέφερα. Συμπολίτες που είναι διαφορετικοί, αλλά και περήφανοι γι’ αυτή τη διαφορετικότητα και ιδιοπροσωπία, που είναι δώρα του Θεού. Διαφορετικοί, περήφανοι που είναι διαφορετικοί, αλλά πάντα συμφιλιωμένοι, πάντα αδέλφια.
Μακάρι αυτό το νησί, που σημαδεύεται από μια οδυνηρή διαίρεση – από εδώ μπορώ να δω αυτόν τον τοίχο – να γίνει με τη χάρη του Θεού ένα εργαστήρι αδελφοσύνης. Ευχαριστώ όλους εκείνους που εργάζονται για να συμβεί αυτό. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτό το νησί είναι γενναιόδωρο, αλλά δεν μπορεί να τα κάνει κι όλα, αφού ο αριθμός των ανθρώπων που καταφθάνουν είναι μεγαλύτερος από τις δυνατότητες υποδοχής, ενσωμάτωσης, συνοδείας και προώθησης. Η γεωγραφική του εγγύτητα μπορεί να το κάνει ευκολότερο… αλλά δεν είναι εύκολο. Πρέπει να κατανοήσουμε τα όρια στα οποία δεσμεύονται οι ηγέτες αυτού του νησιού. Αλλά σε αυτό το νησί, και το έχω δει αυτό στους ηγέτες που έχω συναντήσει, υπάρχει η δέσμευση να γίνει, με τη χάρη του Θεού, ένα εργαστήριο ελευθερίας. Και θα γίνει, αν μπορέσουν να επιτευχθούν δύο πράγματα. Πρώτον, η ουσιαστική αναγνώριση της αξιοπρέπειας κάθε ανθρώπινου προσώπου (βλ. Fratelli Tutti, 8). Η αξιοπρέπειά μας δεν είναι προς πώληση· δεν μπορεί να ενοικιαστεί· δεν πρέπει να σπαταληθεί. Πείτε με ψηλά το κεφάλι: Είμαι παιδί του Θεού· έχω την αξιοπρέπειά μου. Η ουσιαστική αναγνώριση αυτής της αξιοπρέπειας είναι το ηθικό θεμέλιο, ένα οικουμενικό θεμέλιο, το οποίο βρίσκεται επίσης στον πυρήνα της χριστιανικής κοινωνικής διδασκαλίας. Δεύτερον, να ανοιγόμαστε στον Θεό Πατέρα των πάντων με εμπιστοσύνη· αυτό είναι το “προζύμι” που καλούμαστε, ως πιστοί, να προσφέρουμε (βλ. ό.π., 272).
Αν καταφέρουμε να επιτύχουμε αυτές τις δύο προϋποθέσεις, το όνειρο μπορεί να μετατραπεί σε ένα καθημερινό ταξίδι από συγκεκριμένα βήματα που μας οδηγούν από τη σύγκρουση στην επικοινωνία, από το μίσος στην αγάπη, από τη φυγή στη συνάντηση. Ένα υπομονετικό ταξίδι, το οποίο μέρα με τη μέρα μας οδηγεί στη γη που ο Θεός έχει ετοιμάσει για εμάς. Τη γη όπου, όταν οι άνθρωποι ρωτούν «Ποιος είσαι εσύ;», μπορείς εύκολα να απαντήσεις: «Κοίτα, είμαι ο αδελφός σου, η αδελφή σου. Δεν με αναγνωρίζεις;» Και μετά, να συνεχίσετε το δρόμο σας ειρηνικά.
Καθώς σας ακούω και βλέπω τα πρόσωπά σας, θυμάμαι και κάτι ακόμα: Τον πόνο σας. Εσείς φτάσατε εδώ, αλλά πόσα από τα αδέλφια σας κάνουν ακόμα αυτό το ταξίδι; Πόσοι απελπισμένοι άνθρωποι έχουν ξεκινήσει σε δύσκολες και επισφαλείς συνθήκες, αλλά δεν έφτασαν ποτέ εδώ; Μπορούμε με ασφάλεια να πούμε πως πλέον αυτή η θάλασσα έχει γίνει ένα τεράστιο νεκροταφείο. Κοιτάζοντάς σας, βλέπω τον πόνο που σας προκάλεσε το ταξίδι σας· βλέπω όλους εκείνους τους ανθρώπους που απήχθησαν, πουλήθηκαν, που έγιναν αντικείμενο εκμετάλλευσης… και που εξακολουθούν να ταξιδεύουν, χωρίς να ξέρουμε για πού. Μιλάμε για σκλαβιά, για παγκόσμια υποδούλωση. Βλέπουμε τι συμβαίνει, και το χειρότερο είναι ότι το συνηθίζουμε. «Α ναι, σήμερα ένα άλλο πλοίο ανατράπηκε… τόσες πολλές ζωές χάθηκαν….» Αυτή το ότι “συνηθίζουμε” αυτές τις καταστάσεις είναι μια σοβαρή ασθένεια, μια πολύ σοβαρή ασθένεια, και δεν υπάρχει φάρμακο γι’ αυτήν! Πρέπει να αντισταθούμε σε αυτή τη κακή συνήθεια του να συνηθίζουμε να διαβάζουμε για αυτές τις τραγωδίες στις εφημερίδες ή να ακούμε γι’ αυτές σε άλλα μέσα ενημέρωσης.
Κοιτάζοντάς σας, η σκέψη μου επίσης πηγαίνει σε όλους εκείνους τους ανθρώπους που αναγκάστηκαν να επιστρέψουν επειδή απέρριψαν τα αιτήματά τους ή κατέληξαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, πραγματικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου οι γυναίκες πουλήθηκαν, και οι άνδρες βασανίστηκαν και εξανθρωπίσθηκαν… Τρομάζουμε όταν διαβάζουμε ιστορίες για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης του περασμένου αιώνα, αυτά των Ναζί ή αυτά του Στάλιν, και λέμε: «Πώς είναι δυνατόν να έχει συμβεί αυτό;» Αδελφοί μου, αυτό συμβαίνει και σήμερα, στις κοντινές ακτές! Τόποι υποδούλωσης. Έχω δει κάποιες κινηματογραφημένες μαρτυρίες γι’ αυτό: Τόποι βασανιστηρίων και εμπορίας ανθρώπων. Τα λέω όλα αυτά γιατί είναι ευθύνη μου να βοηθήσω να ανοίξουν τα μάτια των ανθρώπων σε αυτή την πραγματικότητα. Η αναγκαστική μετανάστευση δεν είναι ένα είδος “τουρισμού”! Και η αμαρτωλότητά μας μάς οδηγεί να σκεφτόμαστε: «Αυτοί οι φτωχοί άνθρωποι, αυτοί οι φτωχοί άνθρωποι!», και με αυτές τις λέξεις, “φτωχοί άνθρωποι”, σβήνουμε τα πάντα. Αυτός είναι ο πόλεμος της εποχής μας: Ο πόνος των αδελφών μας, τον οποίο δεν μπορούμε να προσπεράσουμε σιωπηλά. Αδέλφια μας που άφησαν τα πάντα πίσω τους για να μπουν σε μια βάρκα, μέσα στο σκοτάδι της νύχτας, και μετά ανοίχτηκαν στο πέλαγος χωρίς να ξέρουν αν θα φτάσουν ποτέ στην ακτή. Αδέλφια μας των οποίων απορρίφθηκαν τα αιτήματα ασύλου τους και κατέληξαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, αληθινούς τόπους βασανιστηρίων και υποδούλωσης.
Αυτή είναι η ιστορία του προηγμένου πολιτισμού που ονομάζουμε Δύση. Και μετά -συγχωρέστε με, αλλά εδώ θα ήθελα να πω αυτό που έχω στην καρδιά μου, τουλάχιστον για να μπορέσουμε να προσευχηθούμε ο ένας για τον άλλον και να κάνουμε κάτι- και μετά, υπάρχει το συρματόπλεγμα. Εδώ το βλέπουμε. Είναι μέρος ενός πολέμου μίσους που διχάζει μια χώρα. Ωστόσο, σε άλλα μέρη, τα συρματοπλέγματα στήνονται για να εμποδίσουν την είσοδο των προσφύγων, εκείνων που έρχονται σε αναζήτηση ελευθερίας, τροφής, βοήθειας, αδελφοσύνης, χαράς, εκείνων που φεύγουν από το μίσος, αλλά στη συνέχεια βρίσκονται αντιμέτωποι με μια μορφή μίσους που ονομάζεται συρματόπλεγμα. Είθε ο Κύριος να αφυπνίσει τη συνείδηση όλων μας μπροστά σε αυτές τις πραγματικότητες.
Συγχωρέστε με αν είπα τα πράγματα με το όνομά τους, αλλά δεν μπορούμε να παραμείνουμε σιωπηλοί και να κάνουμε τα στραβά μάτια μέσα στην επικρατούσα κουλτούρα της αδιαφορίας της εποχής μας.
Είθε ο Κύριος να σας ευλογήσει όλους! Σας ευχαριστώ.
Οικουμενική Προσευχή με τους Μετανάστες
στον Ενοριακό Ναό του Τιμίου Σταυρού στη Λευκωσία
Παρασκευή, 3 Δεκεμβρίου 2021
Θεματολογικές ετικέτες