«Η κουκουβάγια
το πουλί της γνώσης και της σοφίας
πετάει το σούρουπο.»
Fr. Hegel (1770-1831)
Όταν πάρεις στα χέρια σου την ποιητική συλλογή της Καίτης Χιωτέλλη “Επιστρέφουν”, και τύχει και γνωρίζεις την ίδια, δεν μπορείς να μη σκεφτείς την παραπάνω επισήμανση του Hegel, για την… “κουκουβάγια”! Μόνον που πρέπει να διαβάσεις τον λόγο με την σωστή του ανάγνωση και εκδοχή. Δεν γίνεσαι “κουκουβάγια” σοφή και γνωστική, επειδή απλά και μόνον έφτασες στο βράδυ! Ο Hegel επισημαίνει την συνεπαγωγική ωριμότητα και σοφία, που πρέπει να έρχεται με τα χρόνια! Όμως η αγία Γραφή έχει αντίρρηση και μας μαθαίνει ότι “πολιά” (γηρατειά, άσπρα μαλλιά, βράδυ δηλαδή) είναι η φρόνηση και ότι «εἰς ἀσύνετον καρδίαν οὐκ εἰσελεύσεται σοφία» (Σοφ. Σολ. 1, 4).
Η Καίτη Χιωτέλλη φυσικά είναι έκφραση και καρπός της Γραφικής διδασκαλίας και μόνον, με την οποία η εντρύφησή της και το “κονταροχτύπημά” της, υπήρξε ισόβια απασχόληση της.
Μας έδωσε λοιπόν, τώρα στον Αποσπερίτη της ζωής της, μια δεύτερη ποιητική συλλογή που «ανάβει πείνα αβάσταχτη, μες στων χορτάτων τις καρδιές…» (Χιονολούλουδο, σελ. 47).
Θα μπορούσαμε να πούμε και ’μεις μαζί με τον μεγάλο Άγγλο ποιητή Samuel Coleridge (1772-1834) ότι το βιβλίο περιέχει «Ποιήματα συνομιλίας». Στις σελίδες του η Καίτη Χιωτέλλη σκέπτεται φωναχτά, το τι και πώς, συζήτησε με τους δικούς της, και καταγράφοντας αυτά τα «Ποιήματα συνομιλίας» μάς έκανε κι εμάς δικούς της, αφού μοιράζεται πλέον μαζί μας ακόμα και τα μύχια της όμορφης καρδιάς της. Ίσως κάποια στιγμή όλα αυτά να ’χαν πεθάνει στα ντουλάπια της (τα… όποια) όμως μας λέει ότι επιστρέφουν και επιστρέφουν στην ζωή.
Ο πεθαμένος γυιος, για την χήρα της Ναΐν και ο Λάζαρος, για τις αδερφές του, επέστρεψαν και ξανάγιναν βοήθεια στα σπίτια τους και στα περιβάλλοντα όλων των αγαπημένων τους. Αυτό το έκανε ο Χριστός! Εδώ μ’ ένα βιβλίο επέτρεψε και έκανε και η Καίτη να “Επιστρέφουν” αυτά που στον καθένα δίνουνε την δυνατότητα να περιφρονεί «τις ματαιότητες του κόσμου των φρονίμων» (Ποιητής, σελ. 103).
«Η αλφαβήτα είναι μια σειρά
ψηφία δίχως νόημα,
όταν είναι βαλμένα στη σειρά
με φρόνηση και τάξη.
Πρέπει να ’ρθει η θεία αταξία,
άνεμος που σαρώνει
και γονιμοποιεί,
να κάνει τα ψηφία σύμβολα:
άνθρωπος, ζωή, αγάπη,
Θεός, θάνατος.»
(Αλφαβήτα, σελ. 41)
Η φρόνηση και η τάξη δεν βγάζουν πάντα στη “στεριά”!! Η αταξία του Θεού, για την οποία πολλοί Τον εγκαλούνε, μας λέει η Καίτη, ότι στο τέλος αυτή τελικά τα πράγματα και τα πρόσωπα ξεκαθαρίζει, αφού ο Θεός σέβεται τον καθένα μας και δεν διανοείται με κανένα τρόπο να μας ομογενοποιήσει για να ’ναι όλα ήσυχα και σε τάξη…
Η Καίτη Χιωτέλλη είναι προκλητική στη “συντηρητικότητά” της. Μας ειρωνεύεται λιγάκι γιατί και αυτή αυτοσαρκάζεται, πιστεύοντας για τον εαυτό της και για μας:
«Ώρα μία και είκοσι σιωπές.
Πού μ’ οδηγάει ετούτο το κωφάλαλο
το παραμιλητό του χρόνου…»
(Παραμιλητό, σελ. 85)
Μας λέει στο ποίημα «Έστω αμυδρά»:
«Ήρθα στο σπίτι σας να φέρω δυο λουλούδια
στην τωρινή σας κατοικία
χωρίς καμία βεβαιότητα
πως κατοικείτε εκεί πραγματικά.»
(Έστω αμυδρά, σελ. 98)
Μένει σε μας λοιπόν στην «τωρινή μας κατοικία» να ’μαστε παρόντες, και να μας θέλγουν τα λουλούδια. Γιατί απ’ αυτό θα φαίνεται ότι μας αγωνιά, το τι, «φωτίζει το μυστήριο της ύπαρξης» (Έστω αμυδρά, σελ. 98).
Γράφει μια άλλη ποιήτρια η Τζ. Μαστοράκη:
«Τώρα και πάντα ο ποιητής
στις σκαλωσιές και στα γιαπιά
στεριώνει με καρφιά και δόντια την ελπίδα.»
(ΔΙΟΔΙΑ, σελ. 22)
Σ’ όλη της την ζωή, μ’ όλη της την ζωή, η Καίτη «στεριώνει με καρφιά και δόντια την ελπίδα». Δεν γράφει, ούτε για να γράφει, ούτε για να την μνημονεύουν υστερότερα ομότεχνοι. Γράφει, γιατί έχει κι αυτή οικόσημο εκείνο του C. M. Martini: «Pro veritate, adversa diligere»[1] και επίσης έχει αφουγκραστεί τον Ουίλφρεντ Όουεν, εκατό χρόνια πριν, να της φωνάζει: «Αυτό που μπορεί να κάνει σήμερα ένας ποιητής είναι να προειδοποιήσει. Γι’ αυτό οι πραγματικοί ποιητές πρέπει να είναι αληθινοί».
Η Καίτη είναι αληθινή.
Μέσα στα τόσα όμορφα και ουσιαστικά που μας γράφει, μας λέει δυο “πράγματα” που είναι ακρογωνιαία:
i. Είμαστε όλοι Ροβοάμ. Παιδιά ενός “πελώριου” πατέρα. Όμως ετούτο το παιδί: «πήγε στραβά να βρει την ιδιοτυπία του και ολέθριος αποδείχτηκε ο απογαλακτισμός του» (Ροβοάμ, σελ. 46).
Μακάρι όμως, παρά ταύτα, να συμβεί και σε μας αυτό που:
«Τότε κατάλαβε ο Ροβοάμ δουλεία τι σημαίνει
στους ισχυρούς της γης,
και τι σημαίνει η δουλεία στον Κύριο».
Και ii. «Ας χαίρονται (…) όσοι τον θρίαμβο
της αλήθειας λαχταρούν
και όσοι το φως απ’ το σκοτάδι προτιμούνε».
(Ψαλμός διαφυγών, σελ. 16)
Σ’ ευχαριστούμε, Καίτη, γιατί και μ’ αυτή όλη σου την Συλλογή, είσαι σε μας τους «απεγνωσμένους Οδυσσείς»:
Lumen, mentis et cordis[2].
π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος
[1] Χάριν της αλήθειας, τολμώ να επιλέγω τα δύσκολα.
[2] Φως, στα μυαλά και στις καρδιές.