Πριν λίγες μέρες, συνάντησα έναν μετανάστη που, για να αποφύγει τους ελέγχους, μετακινούνταν με τα πόδια! Τον ρώτησα πώς αντέχει και τι τρώει σ’ αυτές τις πορείες του. Με κοίταξε έκπληκτος και μου είπε ότι έχει να φάει… τρεις ημέρες.
Πράγμα, όπως είπε, που δεν του συμβαίνει τώρα για πρώτη φορά! Τα μάτια μου με «πρόδωσαν», και αυτός, στηρίζοντάς με, μου απάγγειλε από το μεγαλυνάριο της Παναγίας τον στίχο «Καθεῖλε δυνάστας ἀπό θρόνων καί ὕψωσε ταπεινούς, πεινῶντας ἐνέπλησεν ἀγαθῶν καί πλουτοῦντας ἐξαπέστειλε κενούς» («Καθαίρεσε άρχοντες από τους θρόνους τους και ανύψωσε ταπεινούς. Ανθρώπους που πεινούσαν τους γέμισε αγαθά και πλούσιους τους έδιωξε με χέρια αδειανά» (Λουκ. 1, 52-53). Μου εξήγησε ότι δεν το λέει αυτό ελπίζοντας να γίνει πλούσιος άρχοντας, ούτε γιατί θεωρεί τον εαυτό του ταπεινό, αλλά επειδή πιστεύει ότι έχει κοινό με την Παναγία τη φτώχεια, και ότι γι’ αυτό θα την έχει μεσίτρια, σε έναν χορτασμό πολύ μεγαλύτερο από του στομαχιού…
Ο άνθρωπος είχε ένα περιεχόμενο χριστιανικής υποδομής, πολύ ουσιαστικό. Όταν τον άκουσα να μιλάει έτσι, θυμήθηκα τον τρόπο που παρουσιάζει ένας σύγχρονος ποιητής τα μεγαλυνάρια-προσευχές της Παναγίας:
«Με τι φωνή έψαλλες Μαρία!
Οι αρχαίοι ψαλμοί
έμοιαζαν να φέγγουν
με ένα νέο φώς,
και οι λόφοι έμοιαζαν να χαμηλώνουν.
Και οι φτωχοί όλοι
Εσένα ν’ ακούνε πλέον».
Πρέπει να βγει κανείς από το κλουβί της μεγάλης ιδέας που έχει για τον εαυτό του ώστε να μπορέσει να συναντήσει τον Χριστό. Πρέπει να γίνει «φτωχός» ώστε να αισθάνεται την ανάγκη του Θεού. Η ιδέα για τον εαυτό μας φαντάζει πλούτος αυτάρκειας και αυταρέσκειας, πράγματα που όχι απλώς εμποδίζουν αλλά αποκλείουν την σχέση με τον Θεό. Η Παναγία είχε την φτώχεια επιλογή ελευθερίας από ψεύτικες ανάγκες, και στάση ζωής για την αξιολόγηση του εαυτού της. Μας μαθαίνει ότι αν δεν αδειάσουμε από τον εαυτό μας δεν «μπορεί» να ρθει και να κατοικήσει μέσα μας ο Χριστός.
Έτσι η Παναγία γίνεται η ελπίδα των φτωχών (και υλικά και ψυχικά) που ξεσκεπάζει την κενότητα του ρεαλιστικού πλούτου και ανατρέπει την δύναμη, που φαντάζει ύπαρξη. Έτσι γίνεται, όπως είπαμε, ελπίδα των φτωχών («τήν πᾶσαν ἐλπίδα μου εἰς σέ ἀνατίθημι…») αφού είναι η μητέρα του Θεού, που έγινε (από ευδοκία Εκείνου) και μητέρα δική μας.
Αυτός ο φτωχός ταξιδιώτης κυριολεκτικά άκουγε την Παναγία, και όχι μόνο με τα αυτιά. Είχε και αυτός, όπως η Παναγία, τη βεβαιότητα ότι: Η θεώρηση του Θεού μέσα στον κόσμο είναι μια προσωπική εμπειρία. Επ’ αυτού ας αναρωτηθούμε εμείς αν θα ήμασταν ικανοί, μπροστά στα όσα συμβαίνουν, να κάνουμε τις ίδιες αξιολογήσεις μ’ αυτές της Θεοτόκου ή αν θα μπαίναμε (το συνηθέστερο) στον πειρασμό, κοιτάζοντας γύρω μας, να μιλήσουμε για την απελπιστική κατάσταση· να πούμε ότι οι υπερήφανοι θριαμβεύουν· ότι οι ισχυροί θεσπίζουν τους νόμους από τον θρόνο τους· ότι οι ταπεινοί καταπατούνται, ότι οι πεινασμένοι πολλαπλασιάζονται, ότι οι πλούσιοι πλουτίζουν όλο και περισσότερο…! Αυτό που εμείς ονομάζουμε «ρεαλιστική θεώρηση των πραγμάτων» αντιστρέφεται εντελώς στη θεώρηση των έργων του Θεού, όπως την κάνει η Παναγία.
Η Παναγία σχεδιάζει άραγε έναν ιδανικό πίνακα; Ή μήπως εμείς δεν καταφέρνουμε να «πιάσουμε» ακριβώς την πραγματικότητα; Η αλήθεια είναι ότι η Παναγία μιλάει κοιτάζοντας την ιστορία από την πλευρά της ελπίδας. Τοποθετείται στην πλευρά της Βασιλείας του Θεού και έτσι, μέσα σε μια ανθρωπότητα γεμάτη δυστυχίες, συμφορές και αδικίες, «βλέπει» την έλευση του Θεού, ο οποίος εργάζεται την ανακαίνιση κάθε φτωχής ανθρώπινης ύπαρξης.
Αν κανείς δεν γνωρίζει τον Θεό του Ευαγγελίου, δεν μπορεί να γνωρίσει και να βιώσει την εμπειρία της σωτηρίας.
Μαζί με την Παναγία και αυτός ο φτωχός ταξιδιώτης προφανέστατα είχε εμπειρία της σωτηρίας. Ένα γεγονός σαν αυτό (εμπειρία της σωτηρίας) είναι βεβαίως μυστικό χαράς και ταυτοχρόνως «μπελάς και στενοχώρια»! Δηλαδή; Ο άγγελος στον Ευαγγελισμό εμπιστεύεται στη Μαρία ένα μεγάλο μυστικό, που αλλάζει τη ζωή της, την πάει στα βαθιά, την οδηγεί σε βιώματα που δεν είχε φαντασθεί. Η Παναγία τα κουβαλάει όλα αυτά στην καρδιά της και δεν μπορεί να τα εξηγήσει. Είναι μυστικό χαράς, ωστόσο πώς να εξηγήσει στον Ιωσήφ τον σύζυγό της αυτό που της συνέβη; Πώς να το κάνει πιστευτό; Πώς να καταστήσει κοινωνίσιμο το μυστήριο του Θεού;
Παίρνει τον δρόμο (περιγράφει ο Ευαγγελιστής Λουκάς και το διαβάζαμε στις παρακλήσεις) και πάει στην Ελισάβετ. Η Ελισάβετ, γεμάτη από το πνεύμα του Θεού, την καλοδέχεται ευλογώντας «τον καρπόν της κοιλίας της». Έτσι ξαφνικά η Μαρία, χωρίς να χρειάζεται λόγια, αντιλαμβάνεται ότι την καταλαβαίνουν. Αισθάνεται ότι αυτό που της συνέβη, το μυστήριο του Θεού, γίνεται κατανοητό και από άλλους και μάλιστα με αγάπη, καλοσύνη και αξιοπιστία. Τότε αφήνει ελεύθερα τα συναισθήματά της και ξεπροβάλλει αυθόρμητα ο ύμνος, που λέει ό,τι είχε μελετήσει επί πολύ μέσα της, στη διάρκεια του ταξιδιού.
«Μεγαλύνει η ψυχή µου τον Κύριο, και αγαλλίασε το πνεύµα µου για τον Θεό και σωτήρα µου, γιατί έδειξε την φροντίδα του για µένα την ταπεινή του δούλη. Από τώρα και στο εξής θα µε καλοτυχίζουν όλες οι γενεές των ανθρώπων, γιατί ο δυνατός Θεός έκανε σ’ εµένα έργα θαυµαστά. Άγιο είναι τ’ όνοµά του. Το έλεος του υπάρχει από γενιά σε γενιά, σ’ όσους µε δέος τον υπακούουν. Έδειξε έµπρακτα τη δύναµή του, διασκόρπισε τους υπερήφανους και χάλασε τα σχέδια που είχανε στο νου τους. Καθαίρεσε άρχοντες από τους θρόνους των και ανύψωσε ταπεινούς. Ανθρώπους που πεινούσαν τους γέµισε αγαθά και πλούσιους τους έδιωξε µε χέρια αδειανά. Βοήθησε τον δούλο του, τον Ισραήλ, µην ξεχνώντας την υπόσχεση που είχε δώσει στους προγόνους µας, ότι δηλαδή θα σπλαχνιστεί τον Αβραάµ και τους απογόνους του παντοτινά» (Λουκ. 1, 46-55).
Τώρα, με αφορμή την γιορτή της Παναγίας, ας οπλισθεί καθένας από εμάς με κουράγιο και ας ανοίξει την καρδιά του, για να βρει τις μεγάλες στιγμές του Θεού μέσα στην προσωπική του ζωή. Ας σκεφθούμε ποια αγαθά λάβαμε· την αγάπη που μας έρχεται από τους άλλους· τις συναντήσεις που μας γέμισαν χαρά και πίστη, από τη βάπτισή μας μέχρι τις πιο πρόσφατες εμπειρίες μας, στη «συνάντηση» με τον Θεό, ο Οποίος: Πλουτούντας εξαποστελεί κενούς και πεινώντας εμπλήσει αγαθών. Πεινασμένους κάθε μορφής, αρχής γενομένης από εμάς, τους φτωχούς και ταλαίπωρους, κι έπειτα από τόσους άλλους που Τον περιμένουν!
Η φτωχή Παναγία, αν της το επιτρέψουμε, θα μας βοηθήσει να λευτερωθούμε από εξαρτήσεις, να γλυτώσουμε από τη νεκροποιό αδιαφορία, να αξιολογούμε σωστά και να καλύπτουμε σωστά την… πείνα μας.
Με αγάπη και ευχές
ο εφημέριος
π. Θεοδόσιος
Θεματολογικές ετικέτες