- Συγγραφέας: Wright N. T.
[…]
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα μας πουν: Γιατί ο Θεός το κάνει αυτό σε εμάς; Είναι μια τιμωρία; Μια προειδοποίηση; Ένα σημάδι; Αυτές είναι αντανακλαστικές, τάχα χριστιανικές, αντιδράσεις ενός πολιτισμού που, πριν από πολλές γενιές, έχει ασπαστεί τον «ορθολογισμό»: όλα πρέπει να έχουν εξήγηση. Αλλά αν δεν έχουν; Αν υποθέσουμε ότι η πραγματική ανθρώπινη σοφία δεν είναι ικανή να συνενώσει μερικές αβέβαιες εικασίες και να πει ότι «όλα τώρα είναι εντάξει»; Τι γίνεται, τελικά, αν έρθουν στιγμές, όπως ο T.S. Eliot αναγνώρισε στις αρχές της δεκαετίας του '40 (2ο Κουαρτέτο), όταν η μόνη συμβουλή είναι να καρτερούμε χωρίς ελπίδα, γιατί θα ελπίζαμε για το λάθος πράγμα;
Οι ορθολογιστές (μαζί και οι χριστιανοί ορθολογιστές) θέλουν εξηγήσεις. Οι ρομαντικοί (μαζί και οι χριστιανοί ρομαντικοί) θέλουν να τους δοθεί ένας αναστεναγμός ανακούφισης. Αυτό που όμως χρειαζόμαστε περισσότερο από αυτά τα δύο, είναι να ανακτήσουμε τη βιβλική παράδοση του θρήνου. Θρήνος είναι αυτό που συμβαίνει όταν οι άνθρωποι ρωτούν "Γιατί;" και δεν παίρνουν καμία απάντηση. Θρήνος είναι όταν φτάνουμε να προχωρούμε πέρα από την εγωκεντρική ανησυχία μας για τις αμαρτίες και τις αποτυχίες μας, και εξετάζουμε ευρύτερα τα δεινά του κόσμου. Είναι οπωσδήποτε μεγάλο κακό να αντιμετωπίζει κανείς μια πανδημία στη Νέα Υόρκη ή στο Λονδίνο. Πόσο μας νοιάζει, όμως, για το τι γίνεται και με ένα ασφυκτικά γεμάτο προσφυγικό στρατόπεδο σε ένα ελληνικό νησί; Τι γίνεται με τη Γάζα; Ή με το Νότιο Σουδάν;
Σε αυτό το σημείο, οι Ψαλμοί, το βιβλίο των ύμνων της Αγίας Γραφής, φανερώνουν τη σημασία τους, ακριβώς όταν κάποιες εκκλησίες φαίνεται να τους έχουν εγκαταλείψει. "Σπλαγχνίσου με, Κύριε," ακούμε στον 6o Ψαλμό, "γιατί είμαι αδύναμος. Θεράπευσέ με, Κύριε, γιατί σύγκορμος τρέμω και είμαι γεμάτος ταραχή". "Γιατί στέκεσαι μακριά, Κύριε;" ρωτάει με παράπονο ο 9ος Ψαλμός. "Γιατί κρύβεσαι στους δύσκολους καιρούς;". Και έτσι συνεχίζει: «Για πόσο καιρό, Κύριε; Θα με ξεχάσεις για πάντα; " (Ψαλμός 12). Και –ακόμα πιο φοβερό, γιατί ο ίδιος ο Ιησούς το ανέφερε στην αγωνία του στο σταυρό– «Θεέ μου, Θεέ μου, γιατί με εγκατέλειψες;» (Ψαλμός 21).
Ναι, αυτά τα ποιήματα συχνά τελειώνουν μέσα στο φως, με μια νέα αίσθηση της παρουσίας και της ελπίδας του Θεού, όχι για εξηγήσουν το πρόβλημα, αλλά για να δώσουν σιγουριά μέσα σε αυτό. Μερικές φορές, όμως, πάνε προς την αντίθετη κατεύθυνση. Ο Ψαλμός 88 ξεκινά με το να εξυμνεί την καλοσύνη και τις υποσχέσεις του Θεού, και ξαφνικά αλλάζει και δηλώνει ότι όλα έχουν πάει στραβά και ανάποδα. Και ο Ψαλμός 87 ξεκινά με τη δυστυχία και τελειώνει στο σκοτάδι: "Απομάκρυνες από μένα γείτονες και φίλους, και μόνη συντροφιά μου η σκοτεινιά". Μια φράση και για τη δική μας αυτο-απομόνωση.
Η στάση του θρήνου, που πλέκεται έτσι στο υφάδι της βιβλικής παράδοσης, δεν σημαίνει μόνο ότι είναι μια διέξοδος για την απογοήτευση, τη θλίψη, τη μοναξιά και την παντελή αδυναμία μας να καταλάβουμε τι συμβαίνει και γιατί. Το μυστήριο της βιβλικής ιστορίας είναι ότι ο Θεός θρηνεί επίσης. Μερικοί Χριστιανοί θέλουν να σκέφτονται τον Θεό σαν είναι πίσω απ’ ό,τι συμβαίνει, γνωρίζοντας τα πάντα, υπεύθυνος για τα πάντα, και ωστόσο ατάραχος και ανεπηρέαστος από τα προβλήματα του κόσμου Του. Δεν είναι αυτή, όμως, η εικόνα που εισπράττουμε από την Αγία Γραφή.
Ο Θεός ένιωσε βαθιά θλίψη μέσα στην καρδιά του, διακηρύσσει η Γένεση, για τη βίαιη κακία των ανθρώπινων πλασμάτων του. Ήταν συντετριμμένος όταν η δική του «νύμφη», ο λαός του Ισραήλ, Τον αποστράφηκε. Και όταν ο Θεός επισκέφτηκε τον λαό Του προσωπικά –η ιστορία του Ιησού δεν έχει νόημα, αν δεν την εκλάβουμε ως αληθινή– έκλαιγε πάνω από τον τάφο του φίλου του (Λάζαρος). Ο απόστολος Παύλος μιλάει για το Άγιο Πνεύμα "που στενάζει" μέσα μας, καθώς εμείς οι ίδιοι στενάζουμε μες στον πόνο ολόκληρης της δημιουργίας (Ρωμ. 8,26). Η αρχαία διδασκαλία για την Αγία Τριάδα μάς διδάσκει να αναγνωρίζουμε τον Ένα Θεό στα δάκρυα του Ιησού και στην αγωνία του Πνεύματος.
Επομένως, δεν είναι μέρος της χριστιανικής αποστολής να μπορεί να εξηγεί τι συμβαίνει και γιατί. Στην πραγματικότητα, είναι μέρος της χριστιανικής αποστολής να μη μπορεί να εξηγήσει – και να θρηνήσει αντ' αυτού. Καθώς το Πνεύμα θρηνεί μέσα μας, γινόμαστε, ακόμα και στην αυτο-απομόνωση μας, μικροί ναοί-θυσιαστήρια όπου η παρουσία και η θεραπευτική αγάπη του Θεού μπορούν να κατοικήσουν. Και από αυτό μπορούν να προκύψουν νέες δυνατότητες, νέες πράξεις καλοσύνης, νέα επιστημονική κατανόηση, νέα ελπίδα.
Νέα σοφία για τους ηγέτες μας; Λέμε τώρα.
29/3/2020
Μετάφραση: Δημήτρης Καραντζάς