Αξιότιμοι κυρίες και κύριοι,

Στέλνω εγκάρδιους χαιρετισμούς σε όσους συμμετέχουν στην VII Διάσκεψη "Rome MED Dialogues", που χρηματοδοτείται κάθε χρόνο από το ιταλικό Υπουργείο Εξωτερικών και Διεθνούς Συνεργασίας και από το Ινστιτούτο Διεθνών Πολιτικών Σπουδών, με σκοπό να επανεξετάσουν την παραδοσιακή προσέγγιση της περιοχής της Μεσογείου και να βρεθούν νέες και κοινές απαντήσεις στις σημαντικές προκλήσεις που θέτει.

Μολονότι τα μεγάλα βασίλεια και οι αυτοκρατορίες της περιοχής της Μεσογείου έχουν παρέλθει προ πολλού, το mare nostrum εξακολουθεί να έχει κεντρική γεωπολιτική σημασία στον παρόντα αιώνα. Η ίδια η Μεσόγειος είναι ένα σύνορο, ένας τόπος συνάντησης, για τις τρεις ηπείρους που λούζονται από τα νερά της, οι οποίες έτσι αγγίζουν η μία την άλλη και καλούνται σε ειρηνική συνύπαρξη.

Αυτή η διασύνδεση μας δείχνει, και όχι μόνο συμβολικά, ότι ολόκληρος ο πλανήτης μας είναι ένα μεγάλο κοινό σπίτι και ότι το πεπρωμένο οποιασδήποτε χώρας δεν είναι ανεξάρτητο από αυτό των άλλων. Ταυτόχρονα, η ίδια η έννοια της "ανεξαρτησίας" υφίσταται μια επικίνδυνη μεταβολή στο νόημά της. Ενώ στο παρελθόν σήμαινε τη νόμιμη διεκδίκηση της αυτονομίας σε σχέση με τις παρεμβάσεις και την κατοχή από ξένα κράτη, τώρα αρχίζει να σημαίνει "αδιαφορία" και "αδιαφορία" σε σχέση με την τύχη άλλων λαών. Η πολιτική και η διπλωματία πρέπει να το λάβουν σοβαρά υπόψη τους και να κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να αποτρέψουν τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης από το να εκφυλιστεί σε... μια παγκοσμιοποίηση της αδιαφορίας!

Μια τέτοια δέσμευση είναι ακόμη πιο επείγουσα σήμερα, καθώς γίνεται όλο και πιο εμφανές -από την κλιματική αλλαγή μέχρι την πανδημία- ότι όχι μόνο τα κράτη αλλά και ολόκληρες ήπειροι δεν μπορούν να συνεχίσουν να αγνοούν ο ένας τον άλλον.

Αν αυτό ισχύει γενικά, ισχύει ακόμη περισσότερο στην περίπτωση της περιοχής της Μεσογείου. Οι τεράστιοι πόροι και οι δυνατότητες αυτής της θάλασσας απαιτούν μια νέα προσέγγιση, όχι ατομική και ιδιοτελή, αλλά ενοποιητική και κοινή από όλες τις χώρες, τόσες από όσες βρέχονται από αυτήν όσο και από εκείνες που δεν βρέχονται, ενώ με διάφορους τρόπους έχουν συμφέροντα στις μεσογειακές πολιτικές. Μια προσέγγιση ικανή να αμβλύνει τις πολλές περιφερειακές συγκρούσεις που λαμβάνουν χώρα στην επιφάνεια, στα βάθη και στις ακτές της θάλασσας, και στη συνέχεια, αυτή η προσέγγιση από τη θάλασσα, να επεκταθεί στις ηπείρους.

Μεταξύ των διαφόρων προβλημάτων που αφορούν τη Μεσόγειο - και απαιτούν μακρόπνοο πολιτικό όραμα - είναι το εξαιρετικά επείγον ζήτημα της μετανάστευσης, το οποίο ήταν πάντα κοντά στην καρδιά μου και μάλιστα αποτέλεσε το κίνητρο για την πρώτη μου αποστολική επίσκεψη, στο νησί της Λαμπεντούζα το 2013. Τα γεγονότα αυτών των τελευταίων ετών έδειξαν όλο και πιο ξεκάθαρα ότι η αποτελεσματική παρέμβαση μπορεί να προκύψει μόνο από μια συνδυασμένη προσπάθεια, η οποία δεν περιορίζεται στις παραμεθόριες χώρες, αλλά μοιράζεται με τις χώρες προέλευσης. Κανείς δεν πρέπει να μείνει μόνος του στη διαχείριση αυτού του τεράστιου προβλήματος. Ο καθένας πρέπει να αισθάνεται υπεύθυνος, γιατί στην πραγματικότητα όλοι είναι υπεύθυνοι, όπως μας υπενθυμίζει η ερώτηση του Θεού προς τον Κάιν στις πρώτες σελίδες της Βίβλου: «Πού είναι ο αδελφός σου;» (πρβλ. Γεν. 4:9).

Το μεταναστευτικό ζήτημα καταδεικνύει για άλλη μια φορά ότι όλα συνδέονται μεταξύ τους. Μας υπενθυμίζει επίσης ότι οποιαδήποτε σταθερή λύση απαιτεί μια προσέγγιση ικανή να λάβει υπόψη της τις πολλαπλές πτυχές του. Οι συζητήσεις που θα διεξαχθούν κατά τη διάρκεια αυτής της Διάσκεψης θα μπορέσουν να ρίξουν περισσότερο φως σε αυτές.

Θα ήθελα επίσης να σημειώσω ότι η Μεσόγειος βρίσκεται στο επίκεντρο της συνεχούς προσοχής της Εκκλησίας. Αυτές ακριβώς τις ημέρες του Συνεδρίου σας, θα πραγματοποιήσω ένα αποστολικό ταξίδι στην Κύπρο και την Ελλάδα. Θα ήθελα να θυμίσω τη γόνιμη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε πέρυσι στο Μπάρι με θέμα "Η Μεσόγειος ως σύνορο της ειρήνης", η οποία διοργανώθηκε από τη Διάσκεψη των Ιταλών Επισκόπων και στην οποία συμμετείχαν Επίσκοποι από είκοσι και πλέον χώρες που ανήκουν στο mare nostrum. Τη συνάντηση αυτή θα ακολουθήσει άλλη μία το επόμενο έτος στη Φλωρεντία, η οποία βρίσκεται επί του παρόντος στο στάδιο του σχεδιασμού.

Ελπίζω ότι αυτές οι εκκλησιαστικές εκδηλώσεις, καθώς και οι εργασίες του δικού σας συνεδρίου για τη Μεσόγειο, μπορούν να αντλήσουν έμπνευση από τις "Μεσογειακές Συζητήσεις" που διοργάνωσε ο Giorgio La Pira στις δεκαετίες του 50 και 60 του περασμένου αιώνα.  Χάρη στην ανάπτυξη μιας πολιτικής διαλόγου, οι απέναντι όχθες της θάλασσας ήρθαν πιο κοντά γύρω από αυτό που ο La Pira θεωρούσε, από την άποψη της πίστης, ως "μια μεγάλη θάλασσα της Τιβεριάδας".

Με αυτή την ελπίδα, εύχομαι σε όλους σας μια γόνιμη συνάντηση και, μαζί με τη διαβεβαίωση των προσευχών μου, επικαλούμαι πάνω σας την ευλογία του Θεού.

ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ

Βατικανό, 20 Νοεμβρίου 2021