(Πέντε χρόνια από τον θάνατο
του μακαρίου Μητροπολίτη μας Μελετίου)
Η χρονική απόσταση από τα πράγματα και τα γεγονότα και πριν απ’ όλα από τα πρόσωπα, έχει διπλό αποτέλεσμα. Άλλα τα κάνει θαμπά και λησμονημένα και άλλα τα αποκαθαίρει από την σκόνη της καθημερινής τύρβης, που μοιραία επικάθεται σ’ αυτά από την αναταραχή της κίνησης. Όταν η κίνηση σιγά και παύει, τότε το τοπίο αποσαφηνίζεται και τότε αποδεικνύεται αν είναι ενδιαφέρον και γοητευτικό, ή είναι σύνηθες και αδιάφορο.
Από αυτόν τον αδήριτο νόμο κανείς δεν γίνεται να εξαιρεθεί. Φυσικά δεν εξαιρέθηκε ούτε ο μακάριος μητροπολίτης μας Μελέτιος. Πέντε χρόνια πέρασαν από την κοίμησή του. Βέβαια αν, όπως λέει το Ψαλτήρι, στα μάτια του Θεού... χίλια χρόνια είναι σαν την χθεσινή μέρα που τελείωσε, τότε πέντε χρόνια είναι απειροελάχιστα για Εκείνον (και φυσικά και για τον π. Μελέτιο), όμως για μας, είναι εγκαυστικό αποτύπωμα νοσταλγίας και έλλειψης!
Ο π. Μελέτιος ήταν προσωπικότητα ιδιαίτερης ευφυΐας, όμως με τρόπο που η ευφυΐα του προσέγγιζε τον τρόπο της ευφυΐας των αγίων. Τι σημαίνει αυτό; (Ίσως σε κάποιους φανεί υπερβολή, όμως δεν είναι). Σημαίνει ότι για τον π. Μελέτιο, η ευφυΐα του δεν ήταν υπόθεση για την οποία καυχιόταν. Ήξερε βαθιά το αποστολικό: «Τί ἔχεις ὅ οὐκ ἔλαβες, εἰ δέ ἔλαβες τί καυχᾶσαι ὡς μή λαβών;» (Α’ Κορ. 4, 7), όπως επίσης και εκείνο της Κλίμακος του Ιωάννου: «Ὅσα σοί πρό τῆς σῆς γεννήσεως καθέστηκε ἐπί τούτοις μόνοις ἐπαίρου. Τά γάρ μετά τήν γέννησιν, ὡς καί τήν γέννησιν, ὁ Θεός ἐχαρίσατο» (Λόγος Περί Περιφανείας) δηλαδή: «Για όσα είχες και ήταν δικά σου πριν γεννηθείς, για αυτά και μόνο να καυχιέσαι! Όλα τα μετά την γέννησή σου καθώς και την ίδια την γέννηση σού την χάρισε ο Θεός»!
Οι πολλές του δυνατότητες και η σωματική του αντοχή (που κλονίστηκε σημαντικά στο ατύχημα στην Γιουγκοσλαβία) δεν τον έκαναν ξιπασμένο. Αντιθέτως κατά την λογική και την τάξη του Χριστού (που ήταν η μόνη που αποδεχόταν) του έδωσαν την δύναμη να ακούει με υπομονή κάθε άνθρωπο, ακόμα και τον πιο ανόητο, να συγκαταβαίνει και να μπορεί να υποβιβάζει τον εαυτό του. Ήξερε από τον Χριστό, ότι μόνο αν είσαι μεγάλος μπορείς να κάνεις τον εαυτό σου μικρό! Ο μικρός δεν αντέχει... να μικρύνει!
Μας δίδασκε ευκαίρως ακαίρως ότι «Ο χριστιανός δεν μετριέται με τον διπλανό, μετριέται με τον ουρανό». Δηλαδή ο άνθρωπος του Θεού δεν ψάχνει εύκολες συγκρίσεις, ψάχνει ισοβίως να μικρύνει την απόσταση που τον χωρίζει από τον Χριστό, αυτή είναι η όντως σύγκριση.
Τον π. Μελέτιο, τα προβλήματα κάθε στιγμής τον οδηγούσαν σε πολύ ευρύτερα ενδιαφέροντα. Του άνοιγαν προοπτικές, δεν τα άφηνε να του γίνουν εμπόδιο. Έψαχνε πάντα τι θέματα φέρνουν, και πώς θα τα δούμε. Είχε προβλεπτικότητα και ωριμότητα κρίσης, που τον ελευθέρωνε από το επίκαιρο και στιγμιαίο και τον μετέφερε στο σταθερό και αιώνιο. Είχε ιδιαίτερα ισορροπημένη κρίση και απέφευγε σοφά τις ακρότητες, αρετή ιδιαιτέρως χρήσιμη, γέννημα της «προσούσης αὐτῷ διακρίσεως».
Πίστευε απολύτως, ότι το ουσιαστικό είναι, να θαυμάζεις μόνον, αυτό που αξίζει να το θαυμάζεις μ’ όλη σου την ψυχή!! Θαύμαζε τον Χριστό, μ’ όλη του την ψυχή. Τον αγαπούσε περισσότερο και από την ψυχή του και Τον πίστευε με όλες τις δυνάμεις του εαυτό του (της ψυχής του!). Έλεγε: «Αν παραδεχόμαστε κάτι ως καλό, πρέπει να θέλουμε να το κατακτήσουμε. Αν δεν το κάνουμε, είναι δειλία». Στον κόπο της αγάπης του για τον Χριστό δεν έβρισκε χώρο κανενός είδους δειλία. Εξ όλης ψυχής, εξ όλης διανοίας, εξ όλης ισχύος λάτρευε τον Χριστό. Διαλυμένος σωματικά στη δεύτερη εγχείρηση της καρκινικής μετάστασης δεν διενοείτο να καταλύσει την νηστεία! Και ένα απόγευμα, όταν είχε επιστρέψει στην Μητρόπολη, τον βρήκα κάθιδρο και κάτασπρο (είχε 28 χειρουργικά ράμματα στην περιοχή του συκωτιού που ακόμη δεν είχαν κοπεί) να προσπαθεί να προσευχηθεί κάνοντας στρωτές μετάνοιες!!
"Θύμωνε" και διαφοροποιόταν πλήρως από την αντίληψη ότι η χριστιανική ζωή είναι στοχασμός και συναισθήματα. Πίστευε ακράδαντα ότι η χριστιανική ζωή πρέπει να είναι υποστατή, αληθινή και ένσαρκη και όχι απλά μια θεολογική άσκηση και μια θρησκευτική απασχόληση, για όσους... «έτσι την βρίσκουν». Δίδασκε και επεξηγούσε ότι η δράση και λειτουργία της χριστιανική ζωής είναι να λούζει με φως ολόκληρη την κοσμική ζωή, δημόσια και ιδιωτική, χωρίς να τις εξουσιάζει. Δεν κατακυριεύουμε της συνειδήσεως κανενός, έλεγε μαζί με τον απόστολο Παύλο. Έψαχνε το Φως του Χριστού, με τον κόπο, της νηστείας, της προσευχής, της εγκράτειας, της συνέπειας σε όλα.
Με όλα αυτά η ψυχή του σιγά-σιγά έγινε όντως ασυγκρίτως ανώτερη από την ευφυΐα του. Ξέφυγε νικηφόρα την παγίδα της φιλαυτίας, αφού είχε βαθιά συνείδηση ότι η χριστιανική ζωή δεν είναι απλώς κανόνες συμπεριφοράς, αλλά ισχύει και λειτουργεί το: «διά τήν ἀλήθειαν ἐστιν ἡ ἀρετή». Έλεγε ειρωνευόμενος, ότι σήμερα η θρησκεία είναι κάτι που έχει περιοριστεί στο πρωί της Κυριακής ως ειδικό hobby! Έτσι όμως η καρδιά δεν αλλάζει, έλεγε. Επεξηγούσε ότι όταν ο άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος γράφει για τον Λόγο εννοεί μια σχέση... όχι λόγια! Απ’ αυτή τη σχέση και το βαθμό γνησιότητάς της αποκτιέται η ποιότητα της ψυχής.
Τώρα λοιπόν, που περνάνε τα χρόνια και φεύγει ο κουρνιαχτός της επικαιρότητας, βλέπουμε ένα άνθρωπο που πέρασε την ιερατική του ζωή «για την αγάπη του ανθρώπου και την δοξολογία του Θεού» (Ντ. Τόμας). Που δεν ήταν απλώς διανοητής και έξυπνος, αλλά ιερέας αφομοιωμένος με τον Χριστό. Που ήταν μέτρο και δείκτης πορείας. Που ήταν αστέρας φαεινός, αστέρι ολόφωτο. Που ήταν άνθρωπος αφημένος να οδηγείται από το Πνεύμα του Θεού. Που ήταν άνθρωπος που είχε εγκαταλείψει την χώρα του εγωκεντρισμού και οδοιπορούσε στο «άγιο ταξίδι», έχοντας σε αρμονία την προσευχή, την εργασία και την ανάπαυση.
Ήρθε, στο τέλος της ζωής του, και η πενταετής ταλαιπωρία του καρκίνου και των εγχειρίσεων και χημειοθεραπειών, που σε μας, τους ανθρώπους του περιβάλλοντος του, φανέρωσαν πασίδηλα την ελευθερία του από τον εγωκεντρισμό, όταν δεν διενοείτο να του πλύνουμε τα ρούχα, ή να του κάνουμε μικροδιευκολύνσεις... Ο επιθανάτιος λόγος του ποιητή Λόπε Ντε Βέγκα: «Αχ, να είχα κάνει ένα καλό ακόμα» τον συνείχε και τον γοήτευε! Ήθελε εκείνος ο ποιητής, ένα-κάτι καλό ακόμα, πριν αναχωρήσει για την συνάντηση με την Αλήθεια - τον Χριστό. Αυτό ήθελε και έψαχνε και ο π. Μελέτιος αφήνοντάς το σε μας παρακαταθήκη ζωής και επιδιωκόμενο αναζήτησης και απόκτησης απ’ όλους.
Ας έχουμε όλοι την ευχή του, και ας τον παρακαλούμε επισκεπτόμενοι τον τάφο του, και τώρα με την ευκαιρία του μνημοσύνου, αλλά και ευκαίρως-ακαίρως όταν περνάμε από τον άγιο Κωνσταντίνο, να προσεύχεται για μας προς τον Χριστό.
π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος
Υ.Γ. Την προσεχή Τετάρτη 21 Ιουνίου, ημέρα της κοιμήσεως του, ο Σεβασμιώτατος και οι κληρικοί της πόλεως, θα τελέσουμε την Ευχαριστία για την μακαρία ψυχή του, κοντά στον τάφο του, στο ναό του Αγίου Κωσταντίνου, παρακαλώντας να του δοθεί από τον Χριστό πλησμονή ελέους.