Σήμερα αρχίζει μια περίοδος, η οποία καταλήγει στο Πάσχα. Και έχει η σημερινή και οι επόμενες δύο Κυριακές αναγνώσματα του Ευαγγελίου, τρεις παραβολές. Σήμερα την παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου, την άλλη Κυριακή την παραβολή του Ασώτου και την τρίτη Κυριακή την παραβολή της Κρίσεως.
Παραβολή είναι μια διήγησις η οποία περιγράφει τα συμβάντα χωρίς να εξαντλεί το περιεχόμενό τους στη διήγηση ή στις λέξεις. Η παραβολή δηλαδή είναι, θα λέγαμε σχηματικά και σαν εικόνα, ένα αεροδρόμιο για απογείωση, όχι ένας πεζόδρομος απλώς για να τρέχει κανείς!!
Η σχέση μας με τον Θεό, λέει σήμερα ο Χριστός, δεν είναι απλώς απάντησή μας σε «απαίτησή» Του! Είναι λανθασμένα κάτι το οποίο στα μάτια μας κάνει τον Θεό παντοδύναμο με την έννοια της ισχύος. Ο Θεός όμως δεν είναι παντοδύναμος με την έννοια της ισχύος. Είναι παντοδύναμος με την έννοια της θυσίας. Μας μαθαίνει ότι δεν έχει σημασία να μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις. Σημασία έχει να μπορείς να κάνεις κάτι το οποίο είναι υγιές και ελευθερώνει τον άλλον. Ο Χριστός αυτό κάνει. Είναι παντοδύναμος γιατί μπορεί να ξεχάσει τον Εαυτό Του, είναι το πιο δύσκολο μάθημα από όλα, και μπορεί να σκεφθεί εμάς και να κάνει θυσία για μας. Επειδή όμως εμείς έχουμε μπερδευτεί, και για το μπέρδεμα το δικό σας φταίμε εμείς οι παπάδες, πάρα πολλές φορές φανταζόμαστε τον Θεό και την παντοδυναμία Του ως μια επιβολή, η οποία στο τέλος καταλήγει να μας οδηγεί στο λάθος να Τον φοβόμαστε αντί να Τον αγαπάμε.
Αυτά τα δύο πρόσωπα σήμερα, λέει, «ἀνέβησαν εἰς τὸ ἱερὸν προσεύξασθαι». Είναι ακατανόητη τώρα η λέξη «ανέβηκαν». Ο Ναός όμως ήταν σε ένα λόφο μέσα στην Ιερουσαλήμ ο οποίος ονομαζόταν Μορία, ένα ψήλωμα θα λέγαμε, για να φαίνεται από όλους τους περιοικούντας, και εξ αυτού το «ανέβηκαν». Ανέβηκαν λοιπόν αυτοί οι δύο άνθρωποι «προσεύξασθαι». Αυτοί οι δυο οι άνθρωποι, ο Φαρισαίος και ο Τελώνης, είναι αρχετυπικές εικόνες στην παραβολή που περιγράφει ο Χριστός. Ο τελώνης είναι μια έκφραση θλίψης και ο Φαρισαίος είναι μια έκφραση απελπισίας. Θα μου πείτε «μα τι θλίψη και τι απελπισία μας λες»;
Θλίψη γεννιέται μέσα σε κάθε ανθρώπινη καρδιά, όταν σε μια προσπάθειά του ο άνθρωπος αποτυγχάνει. Μετά θλίβεται εξ αιτίας της αποτυχίας του. Αυτό είναι εντελώς φυσιολογικό και εντελώς ανθρώπινο. Η εξ υστέρων «πορεία», μετά τη θλίψη της αποτυχίας, έχει μια διπλή πιθανότητα. Η μία πιθανότητα είναι να βουλιάξουμε σε ένα θλιμμένο και πληγωμένο εγωισμό. Να βρίσουμε τον εαυτό μας, να τον απαξιώσουμε εμείς στα μάτια μας, και να μπούμε όμως τελικά σε μια λογική εγωιστικού αυτοεναγκαλισμού, που υποτίθεται, ότι με αυτόν τον τρόπο μας, θέλουμε να αποφύγουμε, αλλά εν τέλει βουλιάζουμε μέσα σ’ αυτό. Και η θλίψη μας, μας δημιουργεί σύγχυση με αποτέλεσμα να επαναλαμβάνουμε και να παραμένουμε στο λάθος. Και ενώ βρίζουμε τον εαυτό μας για τα λάθη, πολλαπλασιάζουμε τα λάθη. Γιατί αυτού του είδους η θλίψη είναι ένας άκρατος εγωισμός.
Ο τελώνης, εν προκειμένω, δεν έχει τέτοιου είδους θλίψη. Όταν συνειδητοποίησε την αποτυχία της ζωής του κατάλαβε ότι δεν επαρκεί, και ότι χρειάζεται και κάποιον Άλλον να τον βοηθήσει για να μπορέσει να βγει από το τέλμα του. Πήγε λοιπόν στον Θεό και του έλεγε: «Λυπήσου με, κατανόησέ με, βοήθησέ με στην αδυναμία μου. Προσπαθώ να έχω καλές προθέσεις, βοήθησέ με να τις κάνω πράξη». Ουσιαστικά δεν έλεγε φωναχτά τίποτε, αλλά ξέρετε υπάρχει μια ιστορία στην Παλαιά Διαθήκη για τη μάννα του προφήτου Σαμουήλ. Πήγαινε στο Ναό, αυτόν τον ίδιο Ναό του Σολομώντος και καθόταν σε μια γωνιά, δεν έλεγε εκφώνως τίποτε και απλώς μόνο τα χείλη της μερικές φορές κινιόντουσαν. Και λέει η Παλαιά Διαθήκη ότι ο Θεός της είπε: «Μη φωνάζεις άλλο». Η ίδια δεν «μίλαγε» καθόλου, ουσιαστικά!!
Η θλίψη λοιπόν αυτού του ανθρώπου του σημερινού, στην παραβολή που περιγράφει ο Χριστός, είναι ακριβώς κίνηση δημιουργίας μιας σχέσης, η οποία τον βγάζει από τον εαυτό του. Δεν τον περιπλέκει σε παραμονή στο λάθος. Αναλαμβάνοντας την ευθύνη της διόρθωσής μας κι εμείς, και ταξινομώντας ό,τι μπορούμε να ταξινομήσουμε, τότε συνειδητοποιούμε και το μέτρο των δυνατοτήτων μας και καταλαβαίνουμε σε τι θα πρέπει να στηριχτούμε για να βοηθηθούμε.
Ο Φαρισαίος από την άλλη είναι βουλιαγμένος σε μια απελπισία. Σε ποια απελπισία; Στην απελπισία που γεννάει η μοναξιά. Αυτό σαν ψυχολογική κουβέντα είναι αποδεκτή απ’ όλους. Η απελπισία που γεννάει η μοναξιά. Όμως εδώ έχουμε κάτι πολύ περισσότερο και χειρότερο. Κατ’ αρχάς, η λέξη φαρισαίος σημαίνει ξεχωριστός! Όταν είναι κάποιος ξεχωριστός ή θα βρίσκεται σε πολύ μεγάλα μέτρα ή θα βρίσκεται σε πολύ τραγικά μέτρα. Ξεχωριστοί είναι οι άγιοι και οι τρελοί. Οι υπόλοιποι είμαστε συνηθισμένοι. Θα πρέπει να ξεμπερδέψουμε ότι αυτός εδώ ο άνθρωπος, που περιγράφει ο Χριστός σήμερα, ευχαριστεί κι αυτός τον Θεό, αλλά προσέξτε, όχι μόνον γιατί είναι καλός, αλλά γιατί είναι ο μόνος καλός. Θυμάστε τι έλεγε πριν; «Δεν είμαι όπως οι υπόλοιποι άνθρωποι ή όπως κι αυτός εδώ ο τελώνης». Δεν πιστεύει απλώς ότι είναι καλός, πιστεύει ότι είναι και ο μόνος καλός.
Αδελφοί μου, η υπερηφάνεια θριαμβεύει μέσα στη φαντασία του ανθρώπου. Γι’ αυτό έναν άνθρωπο που είναι εγωιστής και υπερήφανος, τον λέμε φαντασμένο! Η φαντασία είναι ψυχική λειτουργία, και όταν κάποια πράγματα τα διαστρέψει, από εκεί και μετά όλα μπαίνουν σε μια άλλη διαδρομή.
Πριν πει ότι «εγώ δεν είμαι σαν αυτούς όλους», τι λέει; «Σταθείς πρός ἑαυτόν προσηύχετο». Τι σημαίνει αυτή η έκφραση «Σταθείς πρός ἑαυτόν»; Κοίταζε τον καθρέφτη, στον οποίον ο μόνος που φαινόταν ήταν ο ίδιος. Κανένας άλλος και τίποτα άλλο. Ούτε ο Θεός καν. Ήταν τόσο γοητευμένος με τον εαυτό του. Είχε ένα ψευδή εξιδανικευμένο στα φαντασιακά του μάτια εαυτό, ο οποίος τελικά τον τυράγναγε.
Και εδώ επιτρέψτε μου να σας διαβάσω δυο στροφές σε στίχους ενός ανθρώπου, του Φοίβου Δεληβορριά, (που σκέφτεται, είναι φανερό), και έχει γράψει ένα τραγούδι με τον τίτλο «Ο καθρέφτης». Λέει λοιπόν εκεί:
Έχω μπροστά μου συνεχώς έναν καθρέφτη που μ’ εμποδίζει ό,τι είναι πίσω του να δω δεν έχω δει ποτέ μου πιο μεγάλο ψεύτη και το χειρότερο, είναι όμοιος εγώ… Δείχνει καλός ενώ εγώ δεν είμαι, δείχνει κακός ενώ δεν είμαι ούτε αυτό Όσοι μου λένε “φίλε όπως είσαι μείνε” είναι όσοι χάψαν τον αντικατοπτρισμό.
Αδελφοί μου, ο τελώνης είναι λάθος και ο φαρισαίος είναι σωστός. Προσέξτε: όταν πήγαν!! Κατόπιν, μέσα στο Ναό το λάθος διορθώθηκε και το σωστό έχασε την αξία του. Ο τελώνης κατάλαβε ότι δεν επαρκεί και ζήτησε την βοήθεια του Θεού, και ο Φαρισαίος βούλιαξε σε μια αυταρέσκεια, η οποία έκανε άχρηστο γι’ αυτόν και τον Θεό. Η αυταρέσκεια γεννιέται από φαντασμάρα, από πλούτο, από χίλια δυο! Όταν ο άνθρωπος φαντάζεται αυταπατώμενος ότι δεν χρειάζεται κανέναν. Κανέναν απολύτως. Εδώ λοιπόν, στην περίπτωσή μας, έχουμε ένα λάθος που γίνεται σωστό και ένα σωστό που διαστρέφεται. Η μεγαλύτερη αυταπάτη και η μεγαλύτερη πλάνη είναι να μπούμε σε μια λογική ότι είμαστε αυτάρκεις.
Κι εδώ τίθενται δυο ερωτήματα: Τι θα ήταν άραγε εκείνο, που αν το είχαμε θα μας αρκούσε πραγματικά και δεν θα ψάχναμε τίποτα άλλο στη ζωή μας; Το έχει κανείς σκεφτεί ποτέ, τι θα ήταν αυτό που αν το είχα θα αρκούσε και δεν θα έψαχνα τίποτε ποτέ; Θα ήμουν χορτάτος; Θα αισθανόμουν επαρκής; Δεν θα χρειαζόμουν την φαντασία μου να με υποστηρίξει; Θα καταλάβαινα όταν μια θλίψη έλθει στη ζωή μου πώς θα την διαχειριστώ;
Απάντηση στο ερώτημα είναι αυτό το οποίο κοιτάζουμε γύρω μας στους τοίχους του ναού και το έχουμε διαρκώς κάτω από τα μάτια μας! Είναι οι άγιοι. Αυτοί είναι «χορτάτοι». Αυτοί έχουν ό,τι χρειάζεται ένας άνθρωπος. Αγιότητα δεν είναι ένας περίπλοκος τρόπος ζωής, με διάφορες θυσίες, με χίλια δυο! Δεν είναι κάτι τέτοιο! Αυτό μπορεί να είναι διαδρομή για κάποιους. Αγιότητα, τελεία και παύλα, δεν είναι περίπλοκος τρόπος ζωής. Είναι απλά μια τεράστια και απόλυτη εμπιστοσύνη στο Θεό. Για να φτάσουμε στην Ανάσταση θα πρέπει να ξεκινήσουμε από εδώ.
Σήμερα αρχίσαμε. Έχουμε και άλλες έξι-επτά Κυριακές.
Θεματολογικές ετικέτες