ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ
Πλατεία του Αγίου Πέτρου
Κυριακή 4 Ιουνίου 2017
Ολοκληρώνεται σήμερα η περίοδος του Πάσχα, πενήντα ημέρες που, από την Ανάσταση του Ιησού ώς την Πεντηκοστή, σημαδεύονται ειδικά από την παρουσία του Αγίου Πνεύματος. Αυτό είναι, πράγματι, η κατ’ εξοχήν πασχάλια Δωρεά. Το δημιουργό Πνεύμα είναι εκείνο που δίνει πάντα υπόσταση σε καινούργια πράγματα. Δύο καινοτομίες μάς υποδεικνύονται στα σημερινά αναγνώσματα : στο πρώτο ανάγνωσμα, το Πνεύμα σχηματίζει από τους μαθητές έναν καινούργιο λαό, στο Ευαγγέλιο, δημιουργεί στα βάθη των μαθητών μια καινούργια καρδιά.
Ένας καινούργιος λαός. Τη μέρα της Πεντηκοστής, το Πνεύμα κατέβηκε από τον ουρανό, με τη μορφή «γλωσσών σαν φλόγες φωτιάς που μοιράστηκαν, και κάθισε πάνω στον καθένα, και όλοι γέμισαν με το Άγιο Πνεύμα και άρχισαν να μιλούν σε άλλες γλώσσες» (Πρ 2, 3-4). Με τον τρόπο αυτόν περιγράφει ο Λόγος του Θεού την ενέργεια του Πνεύματος, που πρώτα κάθεται πάνω στον καθένα τους και στη συνέχεια τους κάνει όλους να επικοινωνούν. Δίνει στον καθένα ένα χάρισμα και τους ενώνει όλους σε μια ενότητα. Με άλλα λόγια, το ίδιο Πνεύμα δημιουργεί την διαφορετικότητα και την ενότητα και, με τον τρόπο αυτόν, σχηματίζει έναν καινούργιο λαό, διαφοροποιημένο και ενωμένο : την παγκόσμια Εκκλησία. Πρώτα, με φαντασία και απρόβλεπτα, δημιουργεί τη διαφορετικότητα. Πράγματι, σε κάθε εποχή, δίνει άνθιση σε χαρίσματα καινούργια και ποικίλα. Στη συνέχεια, το ίδιο Πνεύμα πραγματοποιεί την ενότητα : συνδέει, ξαναενώνει, ανασυνθέτει την αρμονία : «Με την παρουσία του και την ενέργειά του, επανασυνδέει μέσα στην ενότητα τα πνεύματα που είναι διακριτά τα μεν από τα δε και ξεχωριστά» (Κυρίλλου Αλεξανδρείας, Σχόλιο στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο, ΧΙ, 11). Με τρόπο που να υπάρχει η αληθινή ενότητα, η κατά Θεόν ενότητα, που δεν είναι ομοιομορφία, αλλά ενότητα μέσα στη διαφορετικότητα.
Για να πραγματοποιηθεί αυτό, θα πρέπει να βοηθηθούμε ώστε ν’ αποφύγουμε δύο πειρασμούς επανερχόμενους. Ο πρώτος είναι η αναζήτηση της διαφορετικότητας χωρίς την ενότητα. Αυτό συμβαίνει όταν θέλει κανείς να διακρίνεται, όταν δημιουργεί συμμαχίες και κόμματα, όταν σκληραίνει τη στάση του πάνω σε θέσεις που αποκλείουν άλλους, όταν κανείς εγκλωβίζεται στις δικές του ιδιαιτερότητες, κρίνοντας ίσως ότι είναι καλύτερος ή ότι έχει πάντα δίκιο. Πρόκειται για τους λεγόμενους ‘‘φύλακες της αλήθειας’’. Στην περίπτωση αυτή, διαλέγει κανείς το μέρος, όχι το όλον, να ανήκει σ΄ αυτό ή σ’ εκείνο πριν από το να ανήκει στην Εκκλησία. Έτσι γίνονται ‘‘υποστηρικτές’’ που παίρνουν το μέρος κάποιου μάλλον παρά αδελφοί με το ίδιο Πνεύμα, γίνονται χριστιανοί ‘‘της δεξιάς ή της αριστεράς’’ πριν να είναι του Ιησού, άκαμπτοι φύλακες του παρελθόντος ή πρωτοπόροι του μέλλοντος πριν να είναι ταπεινά και ευγνώμονα παιδιά της Εκκλησίας. Έτσι υπάρχει η διαφορετικότητα χωρίς την ενότητα. Ο αντίθετος πειρασμός είναι η αναζήτηση της ενότητας χωρίς τη διαφορετικότητα. Αλλά, με τον τρόπο αυτόν, η ενότητα γίνεται ομοιομορφία, υποχρέωση να τα κάνει κανείς όλα μαζί και όλα ίδια, να σκέφτονται όλοι πάντα με τον ίδιο τρόπο. Έτσι, η ενότητα καταλήγει να είναι συναίνεση και δεν υπάρχει πια ελευθερία. Αλλά ο Απόστολος Παύλος λέει, «όπου υπάρχει το Πνεύμα του Κυρίου εκεί υπάρχει και ελευθερία» (2 Κορ 3, 17).
Η προσευχή μας, λοιπόν, στο Άγιο Πνεύμα είναι να ζητάμε τη χάρη να δεχόμαστε την ενότητά του, ένα βλέμμα που ν’ αγκαλιάζει και ν’ αγαπά, πέρα από προσωπικές προτιμήσεις, την Εκκλησία του, την Εκκλησία μας. Να επιφορτιζόμαστε την ενότητα των πάντων, να θέτουμε τέρμα στις φλυαρίες που σπέρνουν τη διαίρεση και στις επιθυμίες που δηλητηριάζουν, επειδή, να είμαστε άνθρωποι της Εκκλησίας σημαίνει να είμαστε άνθρωποι της μεταξύ μας κοινωνίας. Σημαίνει ακόμα να ζητάμε μια καρδιά που να αναδίδει την ευωδιά της Εκκλησίας, δηλαδή της μητέρας μας και του σπιτιού μας : του σπιτιού που δέχεται και είναι ανοιχτό, όπου μετέχουν όλοι στην πολύμορφη χαρά του Αγίου Πνεύματος.
Και ας έρθουμε στη δεύτερη καινοτομία : μια καρδιά καινούργια. Ο Αναστημένος Ιησούς, όταν εμφανίζεται για πρώτη φορά στους δικούς του, λέει : «Λάβετε Πνεύμα Άγιον. Σε όσους συγχωρήσετε τις αμαρτίες τους θα είναι συγχωρημένες» (Ιω 20, 22-23). Ο Ιησούς δεν καταδικάζει τους δικούς του, που τον είχαν εγκαταλείψει και απαρνηθεί στη διάρκεια του Πάθους, αλλά τους δίνει το Πνεύμα της συγγνώμης. Το Πνεύμα είναι το πρώτο δώρο του Αναστημένου και δόθηκε πριν από όλα για τη συγχώρηση των αμαρτιών. Αυτή είναι η έναρξη της Εκκλησίας, αυτή είναι η κόλλα που μας κρατάει όλους μαζί, το τσιμέντο που ενώνει τα τούβλα του σπιτιού : η συγγνώμη. Επειδή η συγγνώμη είναι η δωρεά στη νιοστή δύναμη, είναι η μέγιστη αγάπη, εκείνη που διατηρεί την ενότητα παρά τις αντίθετες δυνάμεις, που εμποδίζει την κατάρρευση, που ενδυναμώνει και στερεώνει. Η συγγνώμη ελευθερώνει την καρδιά και επιτρέπει το ξεκίνημα και πάλι. Η συγγνώμη δίνει την ελπίδα. Χωρίς συγγνώμη η Εκκλησία δεν οικοδομείται.
Το Πνεύμα της συγγνώμης, που λύνει τα πάντα με την ομόνοια, μας σπρώχνει να αρνηθούμε άλλους δρόμους : τους βιαστικούς εκείνου που κρίνει, τους αδιέξοδους εκείνου που κλείνει όλες τις πόρτες, τους μονόδρομους εκείνου που κριτικάρει τους άλλους. Το Πνεύμα, αντίθετα, μας ικετεύει να πάρουμε τον δρόμο διπλής κατευθύνσεως, της συγγνώμης που δεχόμαστε και της συγγνώμης που δίνουμε, της θείας ευσπλαχνίας που γίνεται αγάπη για τον πλησίον, της αγάπης ως «μοναδικού κριτηρίου σύμφωνα με το οποίο όλα πρέπει να γίνονται ή να μη γίνονται, να αλλάζουν ή να μην αλλάζουν»(Ισαάκ του Αστέρος(;), Λόγος 31). Ας ζητήσουμε τη χάρη να κάνουμε ολοένα ωραιότερο το πρόσωπο της Μητέρας μας της Εκκλησίας ανανεούμενοι με τη συγγνώμη και διορθώνοντας τον εαυτό μας. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να διορθώσουμε τους άλλους εν τη αγάπη.
Ας το ζητήσουμε αυτό από το Άγιο Πνεύμα, φωτιά αγάπης που καίει μέσα στην Εκκλησία και μέσα μας, ακόμα κι αν την καλύπτουμε συχνά με τη στάχτη των αμαρτημάτων μας : ‘‘Πνεύμα του Θεού, Κύριε που βρίσκεσαι μέσα στην καρδιά μου και μέσα στην καρδιά της Εκκλησίας, εσύ που οδηγείς την Εκκλησία, διάπλασέ την με διαφορετικότητα, έλα ! Για να ζήσουμε, Σε έχουμε ανάγκη όπως το νερό : συνέχισε να κατεβαίνεις πάνω μας και δίδασκέ μας την ενότητα, ανανέωνε τις καρδιές μας και μάθαινέ μας ν’ αγαπάμε όπως εσύ μας αγαπάς, να συγχωρούμε όπως εσύ μας συγχωρείς ! Αμήν’’.
Θεματολογικές ετικέτες