Το τροπάριο της Κασσιανής, 2014
Άπειρα συναισθήματα φορτισμένα και εκρηκτικά γέμισαν δάκρυα τα μάτια χιλιάδων χριστιανών που αφουγκράστηκαν ανά τους αιώνες αυτό το όντως πανέμορφο ποιήμα της μεγάλης υμνογράφου Κασσιανής ή Κασσίας. Η φόρτιση των εννοιών και οι εναλλαγές των εικόνων, μαζί με την ένταση της αίσθησης της αμαρτωλότητας, βρήκαν έκφραση και ανακούφιση σ αυτό τον ύμνο. Πολλοί μουσικόφιλοι και περίεργοι χρονομέτρησαν την μουσική διάρκεια και την απόδοση στις μονωδίες και τις χορωδιακές αποδόσεις του ύμνου. Κόντρες, έπαινοι, συνωστισμοί για να ακούσουμε την Κασσιανή αποτελούσαν μέχρι το κοντινό μας παρελθόν την εκκλησιαστική ατμόσφαιρα της Μ. Τρίτης. Τώρα αυτά έχουν ατονήσει. Τώρα οι νεότερες γεννιές ευχαρίστως θα πάνε στην συναυλία του….αλλά καθόλου δεν θα τους απασχολεί η απόδοση της Κασσιανής.
Ό ηλικιακός δείκτης των παρακολουθούντων τις ακολουθίες Χριστιανών, έχει ‘’ελαφρύνει’’ εντυπωσιακά, ανεβάζοντας τον μέσο όρο ηλικίας του εκκλησιάσματος σχεδόν πάνω από τά πενήντα. Και μείς; Αποκλαιόμαστε τα ατελέσφορα πού δημιουργήσαμε επιμένοντας στην γλωσσική γοητεία ενός ακούσματος άδειου από νόημα! Αν δεν καταλαβαίνεις τι Του λέει και σε ποιόν απευθύνεται η Κασσιανή, πόσο θα αντέξεις να μείνεις; Δεν είναι δα και οι…U2 ο ψάλτης!
Η Εκκλησία επένδυσε μουσικά τα λόγια των προσευχών της, για να διευκολύνει την αποδοχή και απορρόφηση της διδασκαλίας της, που έλλογα και με νοήματα προτεινόταν στους ακούοντες. Τώρα που αυτό χάθηκε και έμεινε μόνο το ευχάριστο μουσικό περίβλημα, πόσο μπορεί να ζήσει άραγε αυτό το ‘’άδειο πουκάμισο’’; Ας αφήσουμε την απάντηση (ή μάλλον όχι, ας την ζητήσουμε) σ αυτούς που επιμένουν να ‘’κρατάνε γυμνά ονόματα’’ ξεχνώντας εκνευριστικά, ότι ‘’λέξεις χωρίς νόημα δεν πάνε στον ουρανό’’.
Για την Εκκλησία η αισθητική είναι το ‘’όμορφο πτώμα της θρησκείας’’ όπως σωστά γράφει ο Π. Δρακόπουλος. Αν το βάρος είναι η αισθητική εντύπωση (μουσική ή όποια άλλη) τότε παύει πλέον να λειτουργεί και να λειτουργεί εδώ και τώρα, και γίνεται ανάμνηση, το γεγονός και η γιορτή! Αφορά κάποιο όμορφο παρελθόν. Δημιουργεί ενθουσιασμό όχι με το νοηματικό περιεχόμενο αλλά με την μουσική φιοριτούρα. Τελικά είναι ‘’ξεκούφωμα’’ της πίστεως.
Μετά από αυτήν την απολύτως αναγκαία εισαγωγή ας δούμε το θέμα του ύμνου.
Ο Χριστός δημιουργεί τον κόσμο και βάζει εκεί σ αυτό το ‘’καλό λίαν’’ δημιουργημά του, τον άνθρωπο. Το πρώτο ζεύγος στην Βιβλική διήγηση είναι ο Χωματένιος (αυτό σημαίνει Αδαμ) και η Ζωή (αυτό σημαίνει Εύα). Δηλαδή είναι κάθε άνθρωπος. Εγώ, εσείς, όσοι πέρασαν, αυτοί που θα ρθουν! Αυτός ο Χωματένιος αποτυγχάνει να δεχθεί την εντολή – θέλημα του Δημιουργού (Μη φάτε από αυτό= η πρόσληψη του κόσμου, για να σας είναι χρήσιμη, πρέπει να γίνεται όπως σας είπα!) και υπακούοντας στην πρόταση αυτής που νόμιζε ότι είναι Ζωή τελικώς ‘’πεθαίνει’’. Θάνατος είναι ο χωρισμός από τον Δημιουργό. Ο βιολογικός θάνατος πού έρχεται εξ΄ υστέρων είναι επιφαινόμενη σφραγίδα αυτού πού έχει ήδη συντελεστεί, αλλά και συγχρόνως ‘’σωτηρία’’, ‘’ίνα μη το κακόν αθάνατον γένηται’’. Δηλαδή βιολογικά πλέον θα πεθάνεις ούτως ή άλλως, πνευματικά όμως μπορείς να είσαι ζωντανός ακόμα κι όταν τα κύτταρά σου αποχαιρετούν…την μίτωση, τον πολλαπλασιασμό, και την ζωή!
Γιατί συμβαίνουν αυτά;
Διότι η αναζήτηση της μονιμότητας της ευτυχίας έχασε τον δρόμο της. Ο Χωματένιος φοβήθηκε το προσωρινό και θέλησε να διανοιχθούν οι οφθαλμοί του και να ξέρει ‘’εξ ιδίων’’ το καλό και το κακό και να είναι ‘’ως Θεός’’. Αντί αυτού, το μόνο που συνειδητοποίσαν όταν διανοίχθηκαν οι οφθαλμοί τους, ήταν ότι ‘’ήσαν γυμνοί και έρραψαν φύλλα συκής και εποίησαν εαυτοίς περιζώματα’’. Αντί της ευτυχίας η ταλαιπωρία. Αντί της γνώσεως η γύμνωση. Αντί της θεώσεως ο αυτοερωτισμός και ο χορός καλά κρατεί.
Αυτή η αρχετυπική διήγηση της αγίας Γραφής ατυχώς επαναλαμβάνεται στον καθένα μας. Θέλει θυσία μεγάλη να πείς ‘’ το θέλημα το σόν γινέσθω’’. Η αυταπάτη της γοητείας από την πρόταση ‘’του φρονιμωτάτου’’ απ΄ όλα τα ζώα [άραγε να εννοεί ότι η σκέψη μόνη της είναι ζωική λειτουργία, που χωρίς οδηγό γίνεται επικίνδυνη;] φιδιού, μαγεύει κάθε ένα πού είναι ερωτευμένος με το μυαλό του! Πού θεωρεί αξιοπρέπεια την αυτονομία! Πού θαυμάζει την προοπτική μιάς ‘’γυμνότητας’’, που δεν χρειάζεται κανέναν. Συγχρόνως αυτή η ‘’γυμνότητα’’ έχει συνεπαγωγές απρόβλεπτες και ενοχλητικές. Η συνείδηση, της οποίας ‘’εν κόσμω ουδέν βιαιότερον’’, ανατρέπει συντριπτικά το καλοστημένο σκηνικό της ψευδούς, χωρίς τον δημιουργό, ευτυχίας, αφού οι αμαρτίες (αστοχίες από το θεικό target) γίνονται ερινύες, που τον αναγκάζουν να κρυφτεί από τα ‘’μάτια’’ του Δημιουργού.
Από τότε και μετά, αυτό το ‘’κρυφτούλι’’ γίνεται η ανθρώπινη ζωή. Εγωϊστική δυσκολία να αποδεχθώ το θέλημά σου, λάθη-αμαρτίες που μού γεννούν τάσεις φυγής ‘’από προσώπου σου’’ και στο δειλινό της ζωής (όπως τότε στον παράδεισο) κρύψιμο από τά ‘’μάτια’’, πού βλέπουν το σύμπαν.
Έρχεται λοιπόν σήμερα η Κασσιανή και τα περιγράφει όλα αυτά εναργέστατα. ‘’Νύξ μοι υπάρχει’’ δηλαδή σκοτάδι ασαφούς πορείας και αξιολογικών κρίσεων κυριαρχεί στην ζωή μου. ‘’Οίστρος ακολασίας’’ δηλαδή γοητευτική προσμονή και επιθυμία κάθε ικανοποίησης. ‘’Ζοφώδης και ασέληνος έρως της αμαρτίας’’ δηλαδή καταχνιά αφώτιστη, επιθυμητής αμαρτίας.
Πότε ψέλνεται το τροπάριο αυτό;
Όταν γιορτάζουμε την επιστροφή μιας πόρνης. Πού επιστρέφει και γιατί; Στον Χριστό επιστρέφει, συνειδητοποιώντας ότι η ηδονή και η ευτυχία δεν ταυτίζονται και ότι χωρίς Αυτόν κάθε ευτυχία είναι ληξιπρόθεσμη. Θύμα και αυτή της επαναλαμβανόμενης αυταπάτης, να θέλει να ευτυχήσει χωρίς τον Θεό, οδυνάται από μια γύμνωση αδιέξοδη ανθρωπίνως.
Αυτός ο χωματένιος πρόγονός μας, αυτή η αρχική αυταπάτη, αυτός ο αυτοεγκλεισμός στην φυλακή του μυαλού και του κορμιού, πώς αίρεται;
Η αγάπη και το πολύ έλεος του φιλανθρώπου Θεού, έστειλε στην δημιουργία ένα νέο Χωματένιο! Ένα νέο Αδάμ. Ο παλαιός Αδάμ σε αδιέξοδο. Ο νέος Αδάμ σε πορεία ελευθερίας. Τον παλαιό Αδάμ η φίλαυτη τυφλότης τον ‘’ρυμουλκεί’’ στον εγωϊστικό αυτοερωτισμό, του ‘’είμαι όλος δικός μου’’, δηλαδή στην κόλαση. Τον νέο Αδάμ η θυσιασική αγάπη τον οδηγεί στον Σταυρό, που είναι η sine qua non προϋπόθεση της Αναστάσεως.
Αυτά ‘’τραγουδάει’’ η Κασσιανή. Αυτή την πορεία ελευθερίας. Αυτή την θυσιαστική Αγάπη την Σταυρωμένη. ‘’Καταφιλήσω τους αχράντους σου πόδας…ων εν τω παραδείσω Εύα το δειλινόν κρότον τοις ωσίν ηχηθείσα, τω φόβω εκρύβει’’. Μετά τον Σταυρό Σου Κύριε, λέει η Κασσιανή, τα τρυπημένα από τα καρφιά πόδια Σου δεν μου δημιουργούν με τον ήχο της παρουσίας τους άγχη και φόβους ενοχών, όπως τότε στην προμήτορα Εύα, αλλά αγαπητική και στοργική διάθεση να τα γεμίσω φιλιά ευγνωμοσύνης.
Ευγνωμοσύνης γιατί μας οδήγησες έξω από το αδιέξοδο της φιλαυτίας μας.
Ευγνωμοσύνης γιατί μας έδειξες το άπειρο πέλαγος της αμέτρητης και ατέρμονης αγάπης σου.
Ευγνωμοσύνης γιατί μας έμαθες το ‘’γεννηθήτω το θέλημά Σου’’ που είναι ελευθερία και ζωή.
Ευγνωμοσύνης γιατί σκότωσες τις ερινύες των, εν πολλοίς, εγωϊστικών μας ενοχών, με τις ‘’αβύσσους των κριμμάτων Σου’’.
Ευγνωμοσύνης γιατί ενώ πρίν πεθαίναμε όλοι, κατόπιν όλοι οι του Χριστού, του νέου Αδάμ, ζωοποιηθήσονται (Α΄ Κορ. 15,22).
Ευγνωμοσύνης γιατί από την φυσική ζωή που δόθηκε στον πρώτο Αδάμ, Σύ ο νέος και έσχατος Αδάμ είσαι πνεύμα ζωοποιούν (Α΄Κορ. 15,45).
Ζωοποίησε Κύριε και μας, ‘’τεθανατωμένους’’ στην αφελή αυταπάτη, του νομιζόμενου προστατευτικού κλοιού του εγωϊσμού.
Αμήν.
Θεματολογικές ετικέτες