Ο C. S. Lewis είπε κάποτε ότι το θάρρος είναι η «μορφή κάθε αρετής στο σημείο δοκιμής της». Είναι εύκολο και το ξεχνάμε, ότι άνθρωποι, όπως ο Lewis, ο Tolkien, ακόμη και ο Chesterton, δεν έγραψαν σε μια εποχή χριστιανικής υπεροχής. Ο Lewis δεν κατέλαβε μια έδρα (πλήρης καθηγητής) στην Οξφόρδη για χρόνια, ακριβώς εξαιτίας της δυσάρεστης δημόσιας “έκθεσής” του για τον Χριστιανισμό.
Στους «μαθημένους» σκεπτικιστές γύρω του, αυτό τον έκανε να φαίνεται «λιγότερο από σοβαρός». Ο Tolkien ήταν ένας αφοσιωμένος, καθολικός, αλλά ποτέ δεν ήταν τόσο “δημόσιος” όσο ο Lewis. Ο Lewis έγραψε δημοφιλή βιβλία για το θέμα και έδωσε ραδιοφωνικές ομιλίες. Όλα αυτά είναι μια υπενθύμιση ότι το θάρρος ήταν μια αρετή σε καθημερινή δοκιμασία στη ζωή τους.
Τα πανεπιστήμια έχουν από καιρό ζεστά κρεβάτια απιστίας καθώς και χώρους όπου οι μέτριοι άνδρες και γυναίκες μπορούν να προκαλέσουν μεγάλες ζημιές στη σταδιοδρομία των γιγάντων. Δεν ζούμε σε εξαιρετικές περιόδους από αυτή την άποψη. Η ίδια νοοτροπία ασημαντότητας και κακομεταχείρισης, έχει βρει τρόπους για να εισέλθει σε πολλές εκφράσεις του πολιτισμού και να μολυνθούν μ’ αυτήν και οι Χριστιανοί. Κάθε αρετή απαιτεί την πρακτική του θάρρους αν πρόκειται να εκφραστεί.
Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι το θέμα της αρετής ήταν το ένα θέμα στο οποίο συμφώνησαν οι Χριστιανοί της πρώιμης Εκκλησίας και οι μορφωμένοι παγανιστές γύρω τους. Πράγματι, ο κατάλογος των αρετών που αποτέλεσε σφραγίδα των ασκητικών γραπτών στους Πατέρες ήταν σχεδόν η ίδια λίστα που υπήρχε νωρίτερα στις εργασίες του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη και των Στωικών. Σε γενικές γραμμές, αυτό που αποτελούσε έναν «καλό άνθρωπο» ήταν σχεδόν το ίδιο, είτε φαίνεται από την άποψη ενός χριστιανού ή ενός παγανιστή φιλόσοφου.
Ο σύντομος κατάλογος των αρετών είναι διδακτικός:
Συνείδηση – η ικανότητα να διακρίνεται η κατάλληλη πορεία δράσης που πρέπει να αναληφθεί σε μια συγκεκριμένη κατάσταση την κατάλληλη στιγμή.
Κουράγιο – αντοχή, ανεκτικότητα, δύναμη, αντοχή, ικανότητα αντιμετώπισης του φόβου, της αβεβαιότητας και του εκφοβισμού.
Ηρεμία – η πρακτική του αυτοέλεγχου, της διακριτικής ευχέρειας και της μετριοπάθειας, ρυθμιστική των επιθυμιών.
Δικαιοσύνη – ισότιμοι με τους άλλους.
Οι χριστιανοί συγγραφείς πρόσθεσαν τις “θεολογικές αρετές” σε αυτές της προηγούμενης λίστας: Πίστη, Ελπίδα και Αγάπη.
Διαβάζουμε ότι οι Ρωμαίοι στρατιώτες ήταν τόσο βαθιά συγκινημένοι από το θάρρος και την πίστη των μαρτύρων που υπέφεραν, ώστε εξ αυτού παραιτήθηκαν από τους θεούς και μπήκαν στην αρένα για να πεθάνουν μαζί με τους Χριστιανούς! Βλέπουμε σ’ αυτούς, την περίπτωση ανθρώπου που είχε ήδη δεσμευτεί να έχει θάρρος και δικαιοσύνη, και που θα προτιμούσε να πεθάνει με τους αθώους παρά να ενωθεί με τους πονηρούς.
Είναι δύσκολο να κηρύξουμε σε εκείνους που έχουν λίγη αρετή.
Η αρετή είναι μια λέξη που θέτει το ερώτημα:
Τι είδους άτομο είμαστε;
Τι είδους άτομο μπαίνει σε μια αρένα για να πεθάνει με τους αθώους;
Τι είδους άνθρωπος αφήνει ό, τι έχει για να ακολουθήσει τον Χριστό;
Τι είδους άτομο μοιράζεται αυτό που έχει με αυτούς που έχουν λιγότερα;
Τι είδους πρόσωπο ομολογεί την αλήθεια, όταν ένα ψέμα ανταμείβεται πλούσια;
Η αρετή είναι ο μόνος τρόπος που μπορούμε να μετρήσουμε το βάθος μιας πίστης! Δεν είναι η θεολογική πολυπλοκότητα που φανερώνει τον χαρακτήρα, είναι η αρετή.
Θυμάμαι τη μεταστροφή του πατέρα μου στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Αποχώρησε αμέσως από την Επισκοπελιανή Εκκλησία μετά την απόφασή της να διορίσει έναν ομοφυλόφιλο κληρικό ως επίσκοπο (2003). Την ημέρα που έφυγε, συναντήθηκε με τον ορθόδοξο ιερέα και του ζήτησε να τον δεχθεί στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Την επόμενη μέρα, πήγε να δει τον ιερέα στην Επισκοπελιανή Εκκλησία που ανήκε πριν, για να του πει: Τι κάνει και γιατί! Δεν ήταν το είδος του ανθρώπου «φάντασμα»! Ζήτησε από τον ιερέα: “Μπορείς να μου πεις πόση εισφορά οφείλω στη δέσμευσή μου για το τρέχον έτος;”
Ο ιερέας απάντησε: «Τζιμ, όταν οι περισσότεροι άνθρωποι εγκαταλείπουν την Εκκλησία, δεν πληρώνουν το υπόλοιπο της υπόσχεσής τους». Ο πατέρας μου απάντησε: «Μην το διανοείσαι. Αυτή η υπόσχεση ήταν μεταξύ εμού και του Θεού»!! Ήταν 79 ετών εκείνη τη στιγμή.
Ήξερα καλά τα λάθη του πατέρα μου και είχα την αγωνία ως έφηβος για να του τα δείξω από καιρό σε καιρό! Δεν θα μπορούσα ποτέ να τον κατηγορήσω για δειλία. Δεν λέω το ίδιο και για τη σύνεση ή την εγκράτεια. Αυτά έρχονταν αργά σε αυτόν. Αλλά ήταν το είδος του ανθρώπου του οποίου η συνείδηση δεν θα σιωπούσε για οποιονδήποτε λόγο! Ανήκε σε αυτό που τώρα αποκαλείται “Μεγαλύτερη Γενιά”. Αυτοί έζησαν σκληρούς καιρούς. Μερικοί, όπως και ο ίδιος, έκτοτε δεν ήταν ποτέ μακριά από “εκείνους τους χρόνους” σε οποιαδήποτε φάση της ζωής τους.
Όταν σκεφτόμαστε τον κόσμο στον οποίο ζούμε και πώς “επιβιώνει” η πίστη, θα κάνουμε καλά να ρωτήσουμε για την αρετή και τον χαρακτήρα των ανθρώπων. Τι είδους άνθρωποι αντέχουν δύσκολες προκλήσεις στην πίστη τους; Τι είδους κοινότητα προάγει την αρετή στα μέλη της;
Είναι ενδιαφέρον για μένα, ότι και οι δύο, Lewis και Tolkien, έχασαν τις μητέρες τους όταν ήταν νέοι. Ήταν ορφανοί και ο Lewis έζησε στα φρικτά κολλέγια. Όταν γνωρίστηκαν, ο Lewis δεν ήταν ακόμα χριστιανός. Ωστόσο, υποψιάζομαι ότι ο χαρακτήρας του είχε ήδη σχηματιστεί. Δεν νομίζω ότι μπορούμε να πούμε σε ποιες συγκεκριμένες κοινότητες ούτε για το πώς έγιναν καλοί άντρες. Νομίζω ότι πρέπει να πούμε ότι διάβαζαν ουσιαστικά και καλά βιβλία. Πολλά από αυτά τα βιβλία ήταν ιστορίες αρχαίων ηρώων.
Τι είδους κοινότητα προάγει την αρετή στα μέλη της;
Πρώτα απ ‘όλα, νομίζω, είναι μια κοινότητα που λέει “καλές ιστορίες” για καλούς άντρες και για καλές γυναίκες! Είναι έργο της Εκκλησίας να πει και να γίνει η καλή ιστορία. Η Εκκλησία είναι το μυστήριο της αρετής και εκείνου του τόπου όπου κάθε αρετή βρίσκει το αληθινό της σπίτι. Ο χαρακτήρας και η αρετή θέτουν ερωτήσεις που έχουν ελάχιστη σχέση με την επιτυχία. Οι μεγαλύτερες αποτυχίες του Χριστιανισμού στον σύγχρονο κόσμο δεν ήταν αποτυχίες να “επιτύχουν” κοινωνικά! Είναι αποτυχίες του χαρακτήρα, όταν η “επιτυχία” και οι κοσμικές ανησυχίες, έχουν “αποτύχει” να κάνουν το σωστό πράγμα, στην κατάλληλη στιγμή, για τον σωστό λόγο.
Ο Θεός να μας δώσει θάρρος!
Συντάχθηκε από τον Fr. Stephen FREEMAN στις 25/08/2019
Θεματολογικές ετικέτες