«Θύσαντες καί ὀμώσαντες τοῖς θεοῖς καί τοῖς ἥρωσι, τοῖς κατέχουσι τήν πόλιν…» (δηλαδή «αφού προσφέραμε θυσίες και δεσμευθήκαμε με όρκους για την ειλικρίνειά μας, προς τους θεούς και τους ήρωες που είναι οι “ιδιοκτήτες” της πόλεώς μας…»). Η φράση αυτή αποτελεί την στερεότυπη και εναρκτήρια επισήμανση όλων των βουλευτικών αποφάσεων στις πόλεις της αρχαίας Ελλάδος πριν ο υποκειμενισμός της Ελληνιστικής περιόδου σαρώσει κάθε κοινωνικό συμβόλαιο και πλαίσιο συνύπαρξης των πολιτών.
Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί, χωρίς να σφάλλει, ότι αυτή την αντίληψη, φωτισμένη με άλλη, πληρέστερη και αμεσότερη, προοπτική επαναλαμβάνουν οι χριστιανοί, όσον αφορά την κοινωνική τους στοιχείωση, μετά τους διωγμούς των τριακοσίων πρώτων χρόνων, όταν πλέον οι πόλεις εκχριστιανίζονται.
Ο Μάρτυρας που θυσιάστηκε για την αγάπη του Χριστού στην πόλη τους ή στην περιοχή τους, γίνεται ο προστάτης της πόλεως, ο Πολιούχος. (Είναι αγραμματοσύνη η έκφραση… πολιούχος της πόλεως. Πολιούχος σημαίνει αυτός που έχει την πόλη!) Αναγνωρίζεται επίσης πολιούχος ο άγιος που βοήθησε την πόλη και τον τόπο σε έκτακτες αφορμές επιδημικών ασθενειών ή συνθηκών αφόρητης ανάγκης, από επίθεση και πολιορκία εχθρών.
Στην δεύτερη περίπτωση υπάγεται η πόλη της Πρέβεζας. Ο άγιος Χαράλαμπος δεν είναι μάρτυρας τοπικός (μαρτύρησε στην Μαγνησία της Μικράς Ασίας, περιοχή της κεντροδυτικής σημερινής Τουρκίας, απέναντι περίπου από την Χίο, πίσω από την Σμύρνη. Σήμερα ονομάζεται Maniҫa και έχει 350000 κατοίκους). Είναι ευεργέτης και λυτρωτής του τόπου από επιδημία πανούκλας που αποδεκάτιζε την περιοχή και την πόλη. Οι τότε χριστιανοί, του χάρισαν την πόλη τους, κάνοντάς τον πολιούχο τους, εκφράζοντας έτσι την ευγνωμοσύνη τους για την λύτρωση τους από τον βέβαιο θάνατο.
Έκτοτε η πόλη γιορτάζει στις 10 Φεβρουαρίου, ημέρα του μαρτυρίου του Αγίου Χαραλάμπους, όχι πλέον την λύτρωσή της, αλλά την μνήμη του Αγίου. Έχει πολιούχο της έναν άγιο.
Η αγιότητα είναι μεταδοτική· όταν συναντάς κάποιον που την έχει, είσαι σε θέση να την αντιληφθείς, από την ομορφιά της. Οι άγιοι άνθρωποι γεμίζουν τις καρδιές μας με χαρά. Ο άγιος Χαράλαμπος, υλοποιώντας και το νοηματικό περιεχόμενο του ονόματος του, ακτινοβολεί προς εμάς ένα φως που πρέπει να δούμε και να… αφουγκραστούμε. Ναι, να αφουγκραστούμε, γιατί μιλάει!
«Πολύ χιόνι στα δένδρα και στα κλαδιά και πάνω απ’ όλα αυτά μια απίστευτα θριαμβευτική δύση. Για πολύ καιρό δεν έχω δει τέτοια ομορφιά. Αυτή η ομορφιά μιλάει, αλλά εμείς έχουμε ξεχάσει πως να την ακούμε».
(Al. Schmemann: Ημερολόγιο, σελ 56)
Τι μας λέει, λοιπόν, ο πολιούχος μας;
Ότι το να είναι κανείς χριστιανός, είναι μια σχέση με τον Αναστάντα Κύριο Ιησού Χριστό.
Ότι η ουσία της αγιότητάς είναι αυτή η σχέση να είναι ζωντανή και έντονη και ο χριστιανός να αισθάνεται οικεία (σαν στο σπίτι του) με τον Χριστό.
Ότι το να είσαι χριστιανός σημαίνει να έχεις μαλακή καρδιά και σκληρά πόδια (και όχι το αντίθετο…).
Ότι αγιότητα δεν είναι χαζούλικη συμπεριφορά θρησκευτικής αφελοκακομοιριάς, αλλά το κόστος της μαθητείας στο θέλημα του Χριστού! Να αγαπάμε ο ένας τον άλλον και να πλένουμε τα πόδια των άλλων, όπως έκανε ο Χριστός και στον Ιούδα, γεγονός που είναι το μεγαλύτερο σύμβολο της παρουσίας του Θεού και πείθει τον κόσμο για την αλήθεια του Χριστού.
Ότι πρέπει να μεταμορφωθούμε, ώστε να μπορούμε να μεταμορφώσουμε. Ο Χριστός στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο ( Ιω. 15, 2) ονομάζει αυτή την μεταμόρφωση… κλάδεμα! Το κλάδεμα έρχεται με πολλούς τρόπους, κάποιους αποδεκτούς και άλλους οδυνηρούς, που, πολλές φορές, μας επιβάλλονται, από τη συντριβή της ζωής μας…
Το να κλαδευόμαστε σημαίνει, ότι ο κηπουρός μάς καλλιεργεί. Το κλάδεμα φυσικά είναι επώδυνο, αλλά είναι πόνος που φανερώνει ότι αγαπιέσαι από Κάποιον, που σε θέλει καλύτερο και αποδοτικότερο. Τα πράγματα δεν είναι εύκολα, αλλά υπάρχει πάντα η ελπίδα της καρποφορίας, ο μεγάλος αποδεκτός κόπος, για μια αγία ζωή. Το κλάδεμα οδηγεί στην αγιότητα.
Ότι το “κλάδεμα” της δικής του ζωής (του αγίου Χαραλάμπους) ήταν… εκδορά και θάνατος, που τον οδήγησαν στην τελείωση (τελειότητα, όχι τέλος) της αγιότητας. Γεγονότα που μας διδάσκουν ότι το να είσαι χριστιανός δεν σημαίνει να μάθεις μια σειρά από τεχνικές για να ευχαριστήσεις τον Θεό, αλλά να είσαι πάντοτε έτοιμος να επιλέξεις το σωστό ακόμα και μέσω του θανάτου. Χριστιανισμός δεν είναι ένα ανώδυνο εκκεντρικό χόμπι για προικισμένα μυαλά, αλλά ετοιμασία για σωστή απάντηση στο δίλημμα ανάμεσα στην επιβίωση και την Ζωή.
Ότι ο Θεός νοιάζεται πολύ περισσότερο για το ποιος είσαι, παρά για το ποιος θα ήθελες να είσαι! Συνεπώς δεν χωράει καμιά υποκρισία και κανένας θεατρινισμός· χρειάζεται να είμαστε οξυδερκείς και να μη μένουμε στα εξωτερικά σημάδια της ευσεβείας, αλλά να κοιτάμε τις πράξεις. Όσο καλύτερος γίνεται ένας άνθρωπος, τόσο περισσότερο συνειδητοποιεί πόσο κακό απομένει μέσα του! Όσο χειροτερεύει ένας άνθρωπος, τόσο λιγότερο συναισθάνεται την κακία του.
* * *
Ο πολιούχος μας λοιπόν είναι επιφορτισμένος από τον Χριστό να μας μεταφέρει με την ευκαιρία της γιορτής του, ότι:
Καλούμαστε να γίνουμε άγιοι άνθρωποι (όσο κι αν ανατριχιάζουν σε μια τέτοια προοπτική κάποιοι αγνοούντες το περιεχόμενο του θέματος) σε έναν κόσμο, που η αγιότητα είναι δύσκολο να εφαρμοστεί, μέσα σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο πολιτισμό.
Καλούμαστε να είμαστε αισιόδοξοι σε ένα κόσμο, που “στηρίζεται” στον φόβο.
Καλούμαστε να αγαπάμε, σε ένα κόσμο, που μισεί τον άλλον για ένα σωρό λόγους, από την φυλή και το χρώμα μέχρι την σεξουαλικότητα, και από την κοινωνική τάξη μέχρι τα ήθη και τα έθιμα.
Καλούμαστε να έχουμε αγάπη για τους άλλους, ώστε να είμαστε μια πραγματική κοινότητα επιμονής στον αγώνα μεταμόρφωσης και στο καλό.
Καλούμαστε να είμαστε άγιοι άνθρωποι στην διάθεση του Θεού, με οποιοδήποτε κόστος για εμάς.
Ας δούμε και ας αφουγκραστούμε τον Πολιούχο μας.
Χρόνια πολλά
π. Θεοδόσιος Μαρτζούχος
Θεματολογικές ετικέτες