Αγαπητοί αδελφοί,
Θα συνεχίσουμε να μιλάμε για τις εντολές οι οποίες, όπως είπαμε, αντί διαταγών είναι τα λόγια του Θεού προς τον λαό Του, έτσι ώστε να μπορεί να πορευθεί ο λαός Του σωστά. Αυτά είναι τα αγαπημένα λόγια ενός Πατέρα, ο Δεκάλογος ξεκινά έτσι: «Εγώ είμαι ο Κύριος ο Θεός σου, ο οποίος σε έβγαλε από την Αίγυπτο, από τη χώρα της σκλαβιάς» (Παρ. 20, 2). Αυτή η αρχή φαίνεται σαν ξένη προς τους αληθινούς και κατάλληλους κανόνες που ακολουθούν, αλλά δεν είναι.
Γιατί ο Θεός κάνει αυτή την διακήρυξη για τον Εαυτό Του και την απελευθέρωση; Επειδή οι Εβραίοι φτάνουν στο όρος Σινά αφού διασχίζουν την Ερυθρά Θάλασσα: Ο Θεός του Ισραήλ, πρώτα σώζει και στη συνέχεια ζητά εμπιστοσύνη[1]! Ή μάλλον: ο Δεκάλογος αρχίζει με τη γενναιοδωρία του Θεού. Ο Θεός ποτέ δεν ζητάει χωρίς να δώσει πρώτα. Ποτέ. Πρώτα σώζει, πρώτα δίνει, και μετά ζητάει. Αυτός είναι ο Πατέρας μας, ο καλός Θεός μας.
Και καταλαβαίνουμε τη σημασία της πρώτης δήλωσης: «Εγώ είμαι ο Κύριος, ο Θεός σου». Υπάρχει μια (με την σωστή έννοια) κτητική σχέση. Ανήκει σε μας. Ο Θεός δεν είναι ξένος: Είναι ο Θεός σου[2]. Αυτό φωτίζει όλο τον Δεκάλογο και αποκαλύπτει επίσης το μυστικό της χριστιανικής δράσης, επειδή είναι η ίδια, στάση του Ιησού που λέει: «Όπως ο Πατέρας με αγάπησε, έτσι σας αγάπησα» (Ιω. 15, 9). Ο Χριστός είναι ο αγαπημένος του Πατέρα και μας αγαπά με αυτήν την αγάπη. Δεν ξεκινά από τον εαυτό του, αλλά από τον Πατέρα. Συχνά τα έργα μας αποτυγχάνουν επειδή αρχίζουμε από τον εαυτό μας και όχι από ευγνωμοσύνη προς τον δωρητή. Και εκείνοι που ξεκινούν από τον εαυτό τους, πού φθάνουν; Φτάνουν στον εαυτό τους! Είναι ανίκανοι να προχωρήσουν και γυρίζουν πίσω στον εαυτό τους. Είναι ακριβώς αυτή η εγωιστική στάση που, αστειευόμενοι, οι άνθρωποι λένε: «Αυτό το πρόσωπο είναι ένα εγώ, εγώ με τον εαυτό μου και για τον εαυτό μου”. Αρχίζει από τον εαυτό του και επιστρέφει στον εαυτό του.
Η χριστιανική ζωή είναι, κατά πρώτο και κύριο λόγο, μια ελεύθερα δοθείσα απάντηση, σε ένα γενναιόδωρο Πατέρα. Οι Χριστιανοί που ακολουθούν μόνο τα “καθήκοντά” τους παραπονιούνται ότι δεν έχουν προσωπική εμπειρία με εκείνον τον Θεό που είναι “δικός μας”. «Πρέπει να το κάνω αυτό, αυτό και αυτό…». Μόνο καθήκοντα. Αλλά κάτι λείπει! Ποια είναι η βάση αυτού του καθήκοντος; Η θεμελίωση αυτού του καθήκοντος είναι η αγάπη του Θεού Πατέρα, ο οποίος δίνει πρώτα ευλογίες και κατόπιν εντολές. Αν τοποθετήσετε τον νόμο πριν την σχέση, δεν βοηθάει στην πορεία της πίστης! Πώς μπορεί ένας νέος να επιθυμεί να είναι Χριστιανός, αν ξεκινήσει από υποχρεώσεις, δεσμεύσεις, συνέπεια, και όχι από την απελευθέρωση; Αλλά το να είσαι Χριστιανός είναι ένα ταξίδι απελευθέρωσης! Οι εντολές μας απαλλάσσουν από τον εγωισμό μας και μας ελευθερώνουν επειδή υπάρχει η αγάπη του Θεού που μας μεταφέρει προς τα εμπρός. Ο χριστιανικός τρόπος ζωής δεν βασίζεται στη δύναμη της βούλησης, αλλά στην αποδοχή της σωτηρίας: Να “επιτρέψει” στον εαυτό του ο άνθρωπος να αγαπά. Πρώτα η Ερυθρά Θάλασσα και στη συνέχεια το Όρος Σινά! Πρώτα η σωτηρία (ο Θεός σώζει τον λαό Του στην Ερυθρά Θάλασσα) και μετά στο Σινά τους λέει τι πρέπει να κάνουν! Αλλά οι άνθρωποι ξέρουν ότι πρέπει να κάνουν αυτά τα πράγματα επειδή έχουν σωθεί από ένα Πατέρα που τους αγαπά.
Η ευγνωμοσύνη γίνεται ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της καρδιάς, που επισκέπτεται το Άγιο Πνεύμα! Για να υπακούσει στον Θεό πρέπει πρώτα να θυμηθεί τα οφέλη! Όπως λέει ο Άγιος Βασίλειος: «Όσοι δεν αφήνουν τα οφέλη αυτά να πέφτουν στη λήθη, προσανατολίζονται προς την καλή αρετή της ευχαριστίας και προς κάθε έργο της δικαιοσύνης» (Κανόνας 56).
Πού μας οδηγούν όλα αυτά; Για να εκτελέσετε μια δοκιμή μνήμης[3]: Πόσα όμορφα πράγματα έχει κάνει ο Θεός για τον καθένα μας! Πόσο γενναιόδωρος είναι ο ουράνιος Πατέρας μας. Θα ήθελα τώρα να προτείνω μια μικρή άσκηση σε σας, μέσα σε προσωπική σιωπή: κάθε άτομο απαντά στην καρδιά του. Πόσα όμορφα πράγματα έχει κάνει ο Θεός για μένα; Αυτή είναι η ερώτηση. Ας απαντήσει ο καθένας μας σιωπηλά. Πόσα όμορφα πράγματα έχει κάνει ο Θεός για μένα; Και αυτή είναι η απελευθέρωση του Θεού. Ο Θεός κάνει πολλά όμορφα πράγματα και μας ελευθερώνει.
Και όμως μερικοί μπορεί να αισθάνονται ότι δεν είχαν ακόμα μια πραγματική εμπειρία της απελευθέρωσης του Θεού. Αυτό μπορεί να συμβεί. Μπορεί να συμβαίνει όταν κάποιος κοιτάζει προς τα μέσα και βρίσκει μόνο μια αίσθηση «του καθήκοντος», μια πνευματικότητα «δούλου», όχι γιου. Τι μπορεί να γίνει σε αυτή την περίπτωση; Ό,τι έκανε και ο “εκλεκτός” λαός του Θεού! Το βιβλίο της Εξόδου λέει: «Οι Ισραηλίτες φώναξαν στη δουλεία τους και η κραυγή τους για βοήθεια εξαιτίας της δουλείας τους “έφτασε” στον Θεό. Ο Θεός άκουσε την στεναχώρια τους και θυμήθηκε τη διαθήκη Του με τον Αβραάμ, τον Ισαάκ και τον Ιακώβ. Ο Θεός εξέτασε τους Ισραηλίτες και ανησύχησε! Ο Θεός σκέφτεται λοιπόν για μένα!»
Η απελευθερωτική ενέργεια του Θεού που τοποθετείται στην αρχή του Δεκάλογου είναι η απάντηση σε αυτό το θρήνο. Δεν σώζουμε τους εαυτούς μας, αλλά όμως από εμάς βγαίνει μια κραυγή για βοήθεια: «Κύριε, σώσε με. Κύριε, δείξε μου το δρόμο. Κύριε, χάϊδεψέ με. Κύριε, δώσε μου μια μικρή χαρά». Αυτή είναι μια κραυγή για βοήθεια. Αυτό εξαρτάται από μας: Ζητάμε να απελευθερωθούμε από τον εγωισμό, από την αμαρτία, από τις αλυσίδες της δουλείας. Αυτή η κραυγή είναι σημαντική, είναι προσευχή, είναι συνειδητοποίηση αυτού που εξακολουθεί να είναι καταπιεσμένο μέσα μας και δεν απελευθερώνεται. Υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν απελευθερώνονται στην ψυχή μας. «Σώστε με, βοηθήστε με, ελευθερώστε με». Αυτή είναι μια όμορφη προσευχή προς τον Κύριο. Ο Θεός περιμένει αυτήν την κραυγή, επειδή μπορεί και θέλει να σπάσει τις αλυσίδες μας. Ο Θεός δεν μας έχει καλέσει στη ζωή για να παραμείνουμε καταπιεσμένοι, αλλά να είμαστε ελεύθεροι και να ζήσουμε με ευγνωμοσύνη, υπακούοντας με χαρά σ’ Εκείνον που μας έχει δώσει τόσα πολλά, απείρως περισσότερα από αυτό που μπορούμε να Του δώσουμε. Αυτό είναι όμορφο. Ο Θεός να είναι πάντοτε ευλογημένος για όλα όσα έχει κάνει, ό,τι κάνει και θα κάνει σε μας!
Πάπας Φραγκίσκος
[1] Στη ραβινική παράδοση υπάρχει ένα διαφωτιστικό κείμενο σχετικά με το θέμα: «Γιατί δεν είχε διακηρυχθεί ο Δεκάλογος στην αρχή της Τορά; […] Με τι μπορείτε να το συγκρίνετε; Με έναν άνθρωπο που, ζητώντας την διοίκηση μιας πόλης, ζήτησε από τους κατοίκους: «Μπορώ να βασιλέψω σε σας;». Αλλά του απάντησαν: «Τι κάνεις που είναι καλό για μας, ώστε να βασιλεύεις πάνω μας;».
Τι έκανε; Τους έχτισε αμυντικά τείχη και ένα κανάλι για να τροφοδοτήσει την πόλη με νερό και πολέμησε στους πολέμους τους. Όταν ρώτησε ξανά: «Μπορώ να βασιλέψω πάνω σας;», απάντησαν: «Ναι, ναι».
Έτσι και ο Κύριος. Έφερε τον Ισραήλ έξω από την Αίγυπτο, χώρισε τη θάλασσα για αυτούς, έστειλε το μάνα και ανέβλυσε νερό στο βράχο, έβρεξε αντί νερό ορτύκια και τελικά πολέμησε γι ‘αυτούς στον πόλεμο εναντίον του Αμαλήκ. Και όταν τους ρώτησε: «Μπορώ να βασιλέψω πάνω σας;», απάντησαν: «Ναι, ναι».
[2] Πρβλ. «Η ιστορία αγάπης μεταξύ Θεού και ανθρώπου συνίσταται στο γεγονός ότι αυτή η ταυτότητα της θέλησης αυξάνεται σε μια κοινωνία σκέψης και συναισθήματος και έτσι η θέλησή μας και η θέληση του Θεού συμπίπτουν όλο και περισσότερο: Ο Θεός, του Θεού το θέλημα, δεν είναι πλέον για μένα ξένη βούληση, κάτι που μου επιβλήθηκε από τις εντολές, αλλά τώρα είναι το δικό μου θέλημα, βασισμένο στη συνειδητοποίηση ότι ο Θεός είναι στην πραγματικότητα πιο βαθιά παρών για μένα απ’ ό,τι εγώ ο ίδιος για μένα! Τότε η θεραπεία από τον Θεό αυξάνεται, και ο Θεός γίνεται η χαρά μας».
[3] «Τι σημαίνει να προσεύχεσαι; Πρέπει να θυμόμαστε την ιστορία μας ενώπιον του Θεού. Επειδή η ιστορία μας είναι η ιστορία της αγάπης Του για μας». «Η λήθη είναι η ρίζα όλων των κακών».
Θεματολογικές ετικέτες