Βασιλική του Αγίου Πέτρου
Κυριακή, 28 Μαΐου 2023
Σήμερα ο λόγος του Θεού μας δείχνει το Άγιο Πνεύμα σε δράση. Το βλέπουμε να δρα με τρεις τρόπους: α. στον κόσμο που δημιούργησε· β. στην Εκκλησία· και γ. στις καρδιές μας.
Α. Πρώτον, στον κόσμο που δημιούργησε, στη δημιουργία. Από την αρχή, το Άγιο Πνεύμα εργαζόταν. Προσευχηθήκαμε με τον ψαλμό (103:30): «Στέλνεις το Πνεύμα σου και υπάρχουνε κι ανακαινίζεις Συ το πρόσωπο της γης μας όλης». Είναι στην πραγματικότητα το Πνεύμα του Δημιουργού (πρβλ. ΑΓΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ, Εν Ψαλμ. XXXII, 2.2)· επί αιώνες η Εκκλησία τον επικαλείται ως τέτοιο. Ωστόσο, μπορούμε να αναρωτηθούμε: Τι κάνει το Πνεύμα στη δημιουργία του κόσμου; Αν τα πάντα έχουν την προέλευσή τους από τον Πατέρα και αν τα πάντα δημιουργούνται μέσω του Υιού, ποιος είναι ο ιδιαίτερος ρόλος του Πνεύματος; Ένας μεγάλος Πατέρας της Εκκλησίας, ο Άγιος Βασίλειος, έγραψε: «Αν προσπαθήσεις να αφαιρέσεις το Πνεύμα από τη δημιουργία, όλα τα πράγματα μπερδεύονται και η ζωή τους φαίνεται ακατάστατη και χωρίς τάξη» (De Sancto Spiritu, XVI, 38). Αυτός είναι ο ρόλος του Πνεύματος: Στην αρχή και πάντοτε, κάνει τις δημιουργημένες πραγματικότητες να περνούν από την αταξία στην τάξη, από τη διασπορά στη συνοχή, από τη σύγχυση στην αρμονία. Θα βλέπουμε πάντα αυτόν τον τρόπο δράσης στη ζωή της Εκκλησίας. Με μια λέξη, δίνει αρμονία στον κόσμο· με αυτόν τον τρόπο «κατευθύνει την πορεία του χρόνου και ανανεώνει το πρόσωπο της γης» (Gaudium et Spes, 26- Ψαλμ. 104:30). Πράγματι ανανεώνει τη γη, αλλά ακούστε προσεκτικά: Δεν το κάνει αυτό αλλάζοντας την πραγματικότητα, αλλά μάλλον εναρμονίζοντάς την. Αυτό είναι το “στιλ” του, διότι στον εαυτό του είναι η αρμονία: ipse harmonia est (πρβλ. ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, In Ps. XXIX, 1).
Στον κόσμο μας σήμερα, υπάρχει τόση πολλή διχόνοια, τόσο μεγάλος διχασμός. Είμαστε όλοι “συνδεδεμένοι” διαδικτυακά, αλλά βρισκόμαστε αποκομμένοι ο ένας από τον άλλον, αναισθητοποιημένοι από την αδιαφορία και καταβεβλημένοι από τη μοναξιά. Υπάρχουν τόσοι πολλοί πόλεμοι, τόσες πολλές συγκρούσεις· φαίνεται απίστευτο το κακό για το οποίο είμαστε ικανοί! Κι όμως, στην πραγματικότητα, αυτό που τροφοδοτεί τις συγκρούσεις και τις εχθροπραξίες μας είναι το πνεύμα της διαίρεσης, ο διάβολος, του οποίου το ίδιο το όνομα σημαίνει συκοφάντης και άρα “διαιρέτης”. Ναι, πριν και πέρα από το δικό μας κακό, τις δικές μας διαιρέσεις, υπάρχει το κακό πνεύμα που είναι “ο απατεώνας όλου του κόσμου” (Αποκ. 12:9). Χαίρεται με τη σύγκρουση, την αδικία, τη συκοφαντία· αυτή είναι η χαρά του. Για να αντιμετωπίσουμε το κακό της διχόνοιας, δεν αρκούν οι προσπάθειές μας να δημιουργήσουμε αρμονία. Ως εκ τούτου, ο Κύριος, στο αποκορύφωμα του Πάσχα Του από τον θάνατο στη ζωή, στο αποκορύφωμα της σωτηρίας, χύνει στον κτιστό κόσμο το καλό του Πνεύμα, το Άγιο Πνεύμα, το οποίο αντιτίθεται στο πνεύμα της διχόνοιας, επειδή είναι η αρμονία, το Πνεύμα της ενότητας, ο φέρων την ειρήνη. Ας επικαλούμαστε καθημερινά το Πνεύμα να έρθει επάνω σε ολόκληρο τον κόσμο μας, επάνω στις ζωές μας και επάνω από κάθε είδους διαίρεση για να την θεραπεύσει!
Β. Παράλληλα με το έργο του στη δημιουργία, βλέπουμε το Άγιο Πνεύμα να εργάζεται στην Εκκλησία, ξεκινώντας από την ημέρα της Πεντηκοστής. Παρατηρούμε, ωστόσο, ότι το Πνεύμα δεν εγκαινιάζει την Εκκλησία παρέχοντας στην κοινότητα κανόνες και κανονισμούς, αλλά κατεβαίνοντας σε κάθε έναν από τους αποστόλους· ο καθένας από αυτούς λαμβάνει ιδιαίτερες χάρες και διαφορετικά χαρίσματα. Μια τέτοια αφθονία διαφορετικών χαρισμάτων θα μπορούσε να δημιουργήσει σύγχυση, αλλά, όπως και στη δημιουργία, το Άγιο Πνεύμα αγαπά να δημιουργεί αρμονία μέσα από την ποικιλομορφία. Η αρμονία του Πνεύματος δεν είναι μια υποχρεωτική, ομοιόμορφη τάξη· στην Εκκλησία υπάρχει πράγματι μια τάξη, αλλά αυτή «δομείται σύμφωνα με την ποικιλία των χαρισμάτων του Πνεύματος» (ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, De Spiritu Sancto, XVI, 39). Κατά την Πεντηκοστή, το Άγιο Πνεύμα κατεβαίνει με πύρινες γλώσσες· χαρίζει σε κάθε άτομο την ικανότητα να μιλάει άλλες γλώσσες (πρβλ. Πράξεις 2:4) και να καταλαβαίνει στη γλώσσα του ό,τι λένε οι άλλοι (πρβλ. Πράξεις 2:6.11). Με λίγα λόγια, το Πνεύμα δεν δημιουργεί μια ενιαία γλώσσα, μια γλώσσα που είναι ίδια για όλους. Δεν εξαλείφει τις διαφορές ή τις κουλτούρες, αλλά εναρμονίζει τα πάντα χωρίς να τα υποβιβάζει σε άχαρη ομοιομορφία. Και αυτό πρέπει να μας κάνει να σταθούμε και να προβληματιστούμε στην παρούσα εποχή, όπου ο πειρασμός της “οπισθοδρόμησης” επιδιώκει να ομογενοποιήσει τα πάντα σε απλώς φαινομενικές πειθαρχίες που στερούνται ουσίας. Ας σκεφτούμε το εξής: Το Πνεύμα δεν ξεκινάει με ένα σαφώς περιγεγραμμένο πρόγραμμα, όπως θα κάναμε εμείς, που τόσο συχνά εγκλωβιζόμαστε στα σχέδια και τα προτάγματά μας. Όχι, ξεκινάει με το να χαρίζει δωρεάν και υπέρμετρα πλούσια δώρα. Πράγματι, εκείνη την ημέρα της Πεντηκοστής, όπως τονίζει η Γραφή, «όλοι γέμισαν από το Άγιο Πνεύμα» (Πράξεις 2:4). Όλοι γέμισαν από το Άγιο Πνεύμα: Έτσι ξεκίνησε η ζωή της Εκκλησίας, όχι από ένα ακριβές και λεπτομερές σχέδιο, αλλά από την κοινή εμπειρία της αγάπης του Θεού. Έτσι το Πνεύμα δημιουργεί αρμονία· μας προσκαλεί να βιώσουμε την έκπληξη για την αγάπη Του και για τα χαρίσματά Του που είναι παρόντα στους άλλους. Όπως μας λέει ο Άγιος Παύλος: «Υπάρχουν ποικιλίες χαρισμάτων, αλλά πρόκειται για το ίδιο Πνεύμα… Διότι με το ένα και αυτό Πνεύμα βαπτιστήκαμε όλοι σε ένα σώμα» (Α΄ Κορ 12:4.13). Το να βλέπουμε κάθε έναν από τους αδελφούς και τις αδελφές μας στην πίστη ως μέρος του ίδιου σώματος του οποίου είμαστε μέλη, αυτή είναι η αρμονική προσέγγιση του Πνεύματος, αυτός είναι ο δρόμος που μας υποδεικνύεται από Αυτό!
Και η Σύνοδος που πραγματοποιείται τώρα είναι -και πρέπει να είναι- ένα ταξίδι σύμφωνα με το Πνεύμα, όχι ένα Όργανο για τη διεκδίκηση δικαιωμάτων και τη διεκδίκηση απαιτήσεων σύμφωνα με την ατζέντα του κόσμου, ούτε μια ευκαιρία για να πηγαίνουμε όπου φυσάει ο άνεμος, αλλά η ευκαιρία να είμαστε υπάκουοι στην πνοή του Πνεύματος. Διότι στη θάλασσα της ιστορίας, η Εκκλησία σαλπάρει μόνο μαζί Του, διότι είναι «η ψυχή της Εκκλησίας» (ΑΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΣΤ΄, ομιλία στο Ιερό Κολλέγιο, 21 Ιουνίου 1976), η καρδιά της συνοδικότητας, η κινητήρια δύναμη του ευαγγελισμού. Χωρίς Αυτό, η Εκκλησία είναι άψυχη, η πίστη είναι απλώς δόγμα, η ηθική απλώς καθήκον, η ποιμαντική εργασία απλώς κόπος. Μερικές φορές ακούμε τους λεγόμενους στοχαστές ή θεολόγους, οι οποίοι προτείνουν φαινομενικά λογικές θεωρίες, τετράγωνης λογικής, που μας αφήνουν παγερά αδιάφορους, επειδή τους λείπει το Πνεύμα μέσα τους. Με το Πνεύμα, από την άλλη πλευρά, η πίστη είναι ζωή, η αγάπη του Κυρίου μας πείθει και η ελπίδα αναγεννάται. Ας ξαναβάλουμε το Άγιο Πνεύμα στο κέντρο της Εκκλησίας· αλλιώς, οι καρδιές μας δεν θα καίγονται από την αγάπη για τον Ιησού, αλλά από την αγάπη για τον εαυτό μας. Ας βάλουμε το Πνεύμα στην αρχή και στην καρδιά του έργου της Συνόδου. Διότι «είναι αυτό που πάνω απ’ όλα χρειάζεται σήμερα η Εκκλησία! Ας του λέμε κάθε μέρα: Έλα!» (πρβλ. ID., Γενική Ακρόαση, 29 Νοεμβρίου 1972). Και ας ταξιδέψουμε μαζί, διότι, όπως την Πεντηκοστή, το Άγιο Πνεύμα αγαπά να κατεβαίνει όταν «έρχονται όλοι μαζί» (πρβλ. Πράξεις 2:1). Ναι, για να φανερωθεί στον κόσμο, επέλεξε τον χρόνο και τον τόπο όπου όλοι ήταν συγκεντρωμένοι. Ο λαός του Θεού, για να γεμίσει από το Πνεύμα, πρέπει επομένως να ταξιδέψει μαζί, να «κάνει Σύνοδο». Έτσι ανανεώνεται η αρμονία στην Εκκλησία: Ταξιδεύοντας μαζί με το Πνεύμα στο επίκεντρο. Αδελφοί και αδελφές μου, ας οικοδομήσουμε την αρμονία στην Εκκλησία!
Γ. Τέλος, το Άγιο Πνεύμα δημιουργεί αρμονία στις καρδιές μας. Το βλέπουμε αυτό στο Ευαγγέλιο, όπου ο Ιησούς, το βράδυ του Πάσχα, φυσά πάνω στους μαθητές και λέει: «Λάβετε το Άγιο Πνεύμα» (Ιωάν. 20:22). Χαρίζει το Πνεύμα για έναν συγκεκριμένο σκοπό: Να συγχωρήσει τις αμαρτίες, να συμφιλιώσει τα μυαλά και να εναρμονίσει τις καρδιές που έχουν πληγωθεί από το κακό, που έχουν σπάσει από πληγές, που έχουν παρασυρθεί από αισθήματα ενοχής. Μόνο το Πνεύμα αποκαθιστά την αρμονία στην καρδιά, γιατί είναι εκείνο που δημιουργεί «οικειότητα με τον Θεό» (ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, De Spiritu Sancto, XIX, 49). Αν θέλουμε αρμονία ας αναζητήσουμε Αυτό και όχι κοσμικά υποκατάστατα. Ας επικαλούμαστε το Άγιο Πνεύμα κάθε μέρα. Ας ξεκινήσουμε την ημέρα μας προσευχόμενοι σ’ Αυτό. Ας γίνουμε υπάκουοι σε Αυτό!
Και σήμερα, στη γιορτή του, ας αναρωτηθούμε: Είμαι υπάκουος στην αρμονία του Πνεύματος; Ή επιδιώκω τα σχέδιά μου, τις δικές μου ιδέες, χωρίς να αφήνομαι να διαμορφωθώ και να αλλάξω από Εκείνο; Είναι ο τρόπος που ζω την πίστη μου σύμφωνος με το Πνεύμα ή είναι άκαμπτος και εγωκεντρικός; Είμαι πεισματικά προσκολλημένος σε κείμενα ή στα λεγόμενα δόγματα που είναι μόνο ψυχρές εκφράσεις της ζωής; Είμαι γρήγορος στο να κρίνω; Δείχνω με το δάχτυλο και χτυπάω πόρτες στα μούτρα των άλλων, θεωρώντας τον εαυτό μου θύμα όλων των άλλων και σε όλες τις καταστάσεις; Ή μήπως καλωσορίζω την αρμονική και δημιουργική δύναμη του Πνεύματος, τη «χάρη της ολότητας» που εμπνέει, τη συγχώρεσή Του που μας φέρνει ειρήνη; Και με τη σειρά μου, συγχωρώ; Η συγχώρεση σημαίνει να κάνουμε χώρο για να έρθει το Πνεύμα. Προωθώ τη συμφιλίωση και οικοδομώ την κοινωνία ή είμαι πάντα σε επιφυλακή, χώνω τη μύτη μου στα προβλήματα και προκαλώ πόνο, κακία, διαίρεση και διάσπαση; Συγχωρώ, προωθώ τη συμφιλίωση και οικοδομώ την κοινωνία; Αν ο κόσμος είναι διχασμένος, αν η Εκκλησία είναι πολωμένη, αν οι καρδιές είναι ραγισμένες, ας μη χάνουμε χρόνο στο να επικρίνουμε τους άλλους και να θυμώνουμε ο ένας με τον άλλο· αντίθετα, ας επικαλεστούμε το Πνεύμα. Αυτό είναι σε θέση να τα επιλύσει όλα αυτά.
Άγιο Πνεύμα, Πνεύμα του Ιησού και του Πατέρα, ανεξάντλητη πηγή αρμονίας, σε σένα εμπιστευόμαστε τον κόσμο· σε σένα αφιερώνουμε την Εκκλησία και τις καρδιές μας. Έλα, Πνεύμα Δημιουργέ, αρμονία της ανθρωπότητας, ανανέωσε το πρόσωπο της γης. Έλα, δώρο των δώρων, αρμονία της Εκκλησίας, κάνε μας να γίνουμε ένα μαζί σου. Έλα, Πνεύμα της συγχώρεσης και της αρμονίας της καρδιάς, μεταμόρφωσέ μας όπως μόνο εσύ μπορείς, με τη μεσολάβηση της Αειπαρθένου Μαρίας.
Θεματολογικές ετικέτες