Είμαι πολύ ευγνώμων για την πρόσκλησή σας να απευθυνθώ σ’ αυτή τη συνέλευση του Κογκρέσου στη «χώρα των ελεύθερων και στον οίκο των γενναίων». Θα ήθελα να πιστεύω ότι ο λόγος για την πρόσκληση αυτή είναι ότι είμαι κι εγώ γιός αυτής της μεγάλης ηπείρου, από την οποία έχουμε πάρει όλοι τόσα πολλά και προς την οποία μοιραζόμαστε μία κοινή ευθύνη.
Κάθε γιος και κόρη όποιας χώρας έχει μια αποστολή, μια προσωπική και κοινωνική ευθύνη. Η δική σας ευθύνη, ως μελών του Κογκρέσου, είναι να ικανώσετε αυτή τη χώρα, μέσω της νομοθετικής σας δραστηριότητας, να αναπτυχθεί ως έθνος. Εσείς είστε το πρόσωπο του λαού της, οι αντιπρόσωποί τους. Έχετε κληθεί να υπερασπισθείτε και να διατηρήσετε την αξιοπρέπεια των συμπολιτών σας στην ακάματη και απαιτητική επιδίωξη του κοινού καλού, γιατί αυτός είναι ο κύριος στόχος κάθε πολιτικής. Μια πολιτική κοινωνία αντέχει όταν επιζητεί, ως κλήση, να ικανοποιεί τις κοινές ανάγκες διεγείροντας την ανάπτυξη όλων των μελών της, ειδικά εκείνων που βρίσκονται σε καταστάσεις που τα καθιστούν περισσότερο τρωτά ή εκτεθειμένα σε κινδύνους. Η νομοθετική δραστηριότητα βασίζεται πάντα στη φροντίδα για τους ανθρώπους. Σε αυτό έχετε προσκληθεί, κληθεί και συνέλθει από εκείνους που σας εξέλεξαν.
Το έργο σας με κάνει να αναλογίζομαι τη μορφή του Μωυσή με δύο τρόπους. Από τη μία, ο πατριάρχης και νομοθέτης του λαού του Ισραήλ συμβολίζει την ανάγκη των λαών να κρατούν ζωντανή την αίσθησή τους της ενότητας μέσω της δίκαιης νομοθεσίας. Από την άλλη, η μορφή του Μωυσή μας οδηγεί απευθείας στον Θεό, οπότε και στην υπερβατική αξιοπρέπεια του ανθρώπινου όντος. Ο Μωυσής μάς παρέχει μία καλή σύνθεση του έργου σας: σας έχει ζητηθεί να προστατεύετε, μέσω του νόμου, την εικόνα και την ομοίωσή του την οποία σχημάτισε ο Θεός πάνω σε κάθε ανθρώπινο πρόσωπο.
Σήμερα, επιθυμώ να απευθυνθώ όχι μόνο σε εσάς, αλλά μέσω υμών σε όλο τον λαό των Ηνωμένων Πολιτειών. Εδώ, μαζί με τους αντιπροσώπους των, δράττομαι της ευκαιρίας να διαλεχθώ με τις πολλές χιλιάδες ανδρών και γυναικών που αγωνίζονται κάθε ημέρα για ένα τίμιο μεροκάματο, να φέρουν στο σπίτι τους τον άρτο τον επιούσιο, να αποταμιεύσουν χρήματα και -βήμα, βήμα- να χτίσουν μία καλύτερη ζωή για τις οικογένειές τους. Αυτοί είναι άνδρες και γυναίκες που δεν έχουν μόνο την έγνοια να πληρώνουν τους φόρους τους, αλλά με το δικό τους σιωπηρό τρόπο να συντηρούν τη ζωή της κοινωνίας. Γεννούν αλληλεγγύη με τις πράξεις τους, και δημιουργούν οργανισμούς οι οποίοι προσφέρουν χείρα βοηθείας σε εκείνους που την έχουν περισσότερο ανάγκη.
Επιθυμώ επίσης να μπω σε διάλογο με τους πολλούς ηλικιωμένους ανθρώπους που είναι αποθήκη σοφίας σφυρηλατημένης από την εμπειρία, και που επιχειρούν με πολλούς τρόπους, ειδικά μέσω της εθελοντικής εργασίας, να μοιραστούν τις ιστορίες τους και τις ενοράσεις τους. Ξέρω ότι πολλοί από αυτούς έχουν συνταξιοδοτηθεί, αλλά είναι ακόμα ενεργοί· συνεχίζουν να εργάζονται για να αναπτυχθεί αυτή η χώρα. Επιθυμώ επίσης να κάνω διάλογο με όλους εκείνους τους νέους ανθρώπους που εργάζονται για να πραγματοποιήσουν τις μεγάλες και ευγενείς φιλοδοξίες τους, που δεν αφήνονται να παρασυρθούν από εύκολες προτάσεις, και που αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις, αποτέλεσμα συνήθως ανωριμότητας από μέρους πολλών ενηλίκων. Επιθυμώ να κάνω διάλογο με όλους εσάς, και θα ήθελα να το πράξω μέσω της ιστορικής μνήμης του λαού σας.
Η επίσκεψή μου πραγματοποιείται σε μια εποχή που άνδρες και γυναίκες με καλές προθέσεις σηματοδοτούν τις επετείους αρκετών μεγάλων Αμερικανών. Παρά την πολυπλοκότητα της ιστορίας και την πραγματικότητα της ανθρώπινης αδυναμίας, αυτοί οι άνδρες και γυναίκες, παρά τις πολλές διαφορές και τους περιορισμούς τους, κατάφεραν με σκληρή δουλειά και αυτοθυσία – κάποιοι με κόστος τη ζωή τους- να οικοδομήσουν ένα καλύτερο μέλλον. Έχουν διαμορφώσει θεμελιώδεις αξίες που θα κρατήσουν για πάντα στο πνεύμα του αμερικανικού λαού. Ένας λαός με αυτό το πνεύμα μπορεί να επιβιώσει μέσα από πολλές κρίσεις, εντάσεις και συγκρούσεις, ενώ πάντα θα βρίσκει τους πόρους για να προχωρεί μπροστά, και να το κάνει με αξιοπρέπεια. Αυτοί οι άνδρες και οι γυναίκες μας προσφέρουν έναν τρόπο για να βλέπουμε και να ερμηνεύουμε την πραγματικότητα. Τιμώντας τη μνήμη τους, εμπνεόμαστε, ακόμη και εν μέσω συγκρούσεων, και στο εδώ και τώρα της κάθε ημέρας, να αντλούμε από τα βαθύτερα πολιτιστικά μας αποθέματα.
Θα ήθελα να αναφέρω τέσσερεις από αυτούς τους Αμερικανούς: τον Αβραάμ Λίνκολν, τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, την Dorothy Day και τον Thomas Merton.
Αυτή η χρονιά σηματοδοτεί την εκατοστή πεντηκοστή επέτειο από τη δολοφονία του Προέδρου Αβραάμ Λίνκολν, του θεματοφύλακα της ελευθερίας, ο οποίος εργάστηκε ακούραστα ώστε «αυτό το έθνος, υπό τη σκέπη του Θεού, (να μπορέσει) να ξαναγεννήσει την ελευθερία». Για να χτιστεί ένα μέλλον ελευθερίας απαιτείται αγάπη για το κοινό καλό και συνεργασία με πνεύμα αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας.
Όλοι μας έχουμε επίγνωση της ανησυχητικής κοινωνικής και πολιτικής κατάστασης του κόσμου σήμερα, κι αυτό μας στενοχωρεί βαθιά. Ο κόσμος μας είναι όλο και περισσότερο ένας χώρος βίαιων συγκρούσεων, μίσους και απάνθρωπων αγριοτήτων, που διαπράττονται ακόμη και στο όνομα του Θεού και της θρησκείας. Γνωρίζουμε ότι καμιά θρησκεία δεν είναι απρόσβλητη από μορφές ατομικής αυταπάτης ή ιδεολογικού εξτρεμισμού. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί σε κάθε είδος φονταμενταλισμού, είτε θρησκευτικού ή οποιουδήποτε άλλου είδους. Απαιτείται μια λεπτή ισορροπία για την καταπολέμηση της βίας που διαπράττεται στο όνομα μιας θρησκείας, μιας ιδεολογίας ή ενός οικονομικού συστήματος, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα θρησκευτική ελευθερία, πνευματική ελευθερία και ατομικές ελευθερίες. Αλλά υπάρχει και ένας άλλος πειρασμός από τον οποίο πρέπει ιδιαίτερα να προφυλασσόμαστε: τον υπεραπλουστευτικό αναγωγισμό που βλέπει μόνο καλό ή κακό· ή, αν θέλετε, δίκαιους και αμαρτωλούς. Ο σύγχρονος κόσμος, με τις ανοιχτές πληγές του που επηρεάζουν τόσο πολλούς από τους αδελφούς και τις αδελφές μας, απαιτεί να αντιμετωπίζουμε κάθε μορφή πόλωσης που θα τον διαιρούσε σε αυτά τα δύο στρατόπεδα. Γνωρίζουμε ότι, στην προσπάθεια να απελευθερωθούμε από τον εξωτερικό εχθρό, μπορεί να μπούμε στον πειρασμό να τροφοδοτούμε τον εσωτερικό εχθρό. Η μίμηση του μίσους και της βίας των τυράννων και δολοφόνων είναι ο καλύτερος τρόπος να πάρουμε τη θέση τους. Αυτό είναι κάτι που εσείς, ως λαός, απορρίπτετε.
Η απάντησή μας αντίθετα πρέπει να είναι μια απάντηση ελπίδας και ίασης, ειρήνης και δικαιοσύνης. Καλούμαστε να βρούμε το κουράγιο και την εξυπνάδα να επιλύσουμε τις πολλές σύγχρονες γεωπολιτικές και οικονομικές κρίσεις. Ακόμη και στον ανεπτυγμένο κόσμο, οι επιπτώσεις άδικων δομών και πράξεων είναι όλες πολύ εμφανείς. Οι προσπάθειές μας πρέπει να στοχεύουν στην αποκατάσταση της ελπίδας, διόρθωση των λαθών, διατήρηση των δεσμεύσεων, και την προώθηση έτσι της ευημερίας των ατόμων και των λαών. Πρέπει να προχωρήσουμε μαζί, σαν ένας άνθρωπος, με ανανεωμένο πνεύμα αδελφοσύνης και αλληλεγγύης, συνεργαζόμενοι απλόχερα για το κοινό καλό.
Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα καλούν για μια ανανέωση του εν λόγω πνεύματος συνεργασίας, το οποίο έχει καταφέρει τόσο πολλά καλά στη διάρκεια της ιστορίας των Ηνωμένων Πολιτειών. Η πολυπλοκότητα, η σοβαρότητα και ο επείγων χαρακτήρας των προκλήσεων αυτών απαιτούν να ενώσουμε τους πόρους και τα χαρίσματά μας, και να αποφασίσουμε να υποστηρίξουμε ο ένας τον άλλον, με σεβασμό των διαφορών μας και των συνειδησιακών μας πεποιθήσεων.
Σε αυτή τη χώρα, τα διάφορα θρησκευτικά δόγματα έχουν συμβάλει τα μέγιστα στην οικοδόμηση και την ενίσχυση της κοινωνίας. Είναι σημαντικό ότι σήμερα, όπως και στο παρελθόν, η φωνή της πίστης συνεχίζει να ακούγεται, γιατί είναι φωνή αδελφοσύνης και αγάπης, που προσπαθεί να βγάλει προς τα έξω ό,τι καλύτερο υπάρχει σε κάθε άτομο και σε κάθε κοινωνία. Μια τέτοια συνεργασία είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο στη μάχη για την εξάλειψη νέων μορφών παγκόσμιας δουλείας, γεννημένων από σοβαρές αδικίες που μπορούν να ξεπεραστούν μόνο με νέες πολιτικές και νέες μορφές κοινωνικής συναίνεσης.
Στο σημείο αυτό σκέπτομαι την πολιτική ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου η δημοκρατία είναι βαθιά ριζωμένη στο πνεύμα του αμερικανικού λαού. Κάθε πολιτική δραστηριότητα οφείλει να υπηρετεί και να προάγει το καλό του ανθρώπινου προσώπου και να βασίζεται στον σεβασμό της αξιοπρέπειάς του. «Τηρούμε τις αλήθειες αυτές ως αυτονόητες, ότι όλοι οι άνθρωποι είναι δημιουργημένοι ίσοι, ότι ο Δημιουργός τους τούς προίκισε με ορισμένα αναπαλλοτρίωτα δικαιώματα, ότι μεταξύ αυτών είναι η ζωή, η ελευθερία και η επιδίωξη της ευτυχίας» (Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, 4 Ιουλίου 1776). Αν η πολιτική οφείλει πράγματι να υπηρετεί το ανθρώπινο πρόσωπο, έπεται ότι αυτό δεν μπορεί να είναι δούλος του πλούτου και των οικονομικών. Η πολιτική είναι, αντίθετα, μια έκφραση της επιτακτικής ανάγκης μας να ζήσουμε σαν ένας άνθρωπος, προκειμένου να οικοδομήσουμε ως ένας το σπουδαιότερο κοινό καλό: μια κοινότητα που να θυσιάζει τα επί μέρους συμφέροντα με σκοπό να μοιράζεται, με δικαιοσύνη και ειρήνη, τα αγαθά της, τα συμφέροντά της, την κοινωνική της ζωή. Δεν υποτιμώ τη δυσκολία που αυτό συνεπάγεται, αλλά σας ενθαρρύνω σε αυτή την προσπάθεια.
Εδώ επίσης, σκέφτομαι την πορεία που ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ οδήγησε από τη Selma στο Μοντγκόμερι πριν από πενήντα χρόνια, στο πλαίσιο της εκστρατείας για την εκπλήρωση του «ονείρου» του των πλήρων ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων για τους Αφροαμερικανούς. Αυτό το όνειρο συνεχίζει να μας εμπνέει όλους. Είμαι ευτυχής που η Αμερική εξακολουθεί να είναι, για πολλούς, η γη των «ονείρων». Όνειρα που οδηγούν σε δράση, σε συμμετοχή, σε δέσμευση. Όνειρα που διεγείρουν το βαθύτερο και το πιο αληθινό στη ζωή ενός λαού.
Κατά τους τελευταίους αιώνες, εκατομμύρια ανθρώπων ήρθαν σε αυτή τη χώρα για να ακολουθήσουν το όνειρό τους που ήταν να οικοδομήσουν ένα μέλλον μέσα σε ελευθερία. Εμείς, οι άνθρωποι αυτής της ηπείρου, δεν φοβόμαστε τους ξένους, γιατί οι περισσότεροι από εμάς ήμασταν κάποτε ξένοι. Σας το λέω αυτό ως γιος μεταναστών, γνωρίζοντας ότι τόσο πολλοί από εσάς κατάγονται επίσης από μετανάστες. Δυστυχώς, τα δικαιώματα εκείνων που ήταν εδώ πολύ πριν από εμάς δεν έγιναν πάντα σεβαστά. Για εκείνους τους λαούς και τα έθνη τους, από την καρδιά της αμερικανικής δημοκρατίας, θα ήθελα να επαναβεβαιώσω την υψηλότερη αφοσίωση και εκτίμησή μου. Αυτές οι πρώτες επαφές ήταν συχνά ταραχώδεις και βίαιες, αλλά είναι δύσκολο να κρίνουμε το παρελθόν με τα κριτήρια του παρόντος. Παρ’ όλα αυτά, όταν ο ξένος ανάμεσά μας απευθύνεται σ’ εμάς, εμείς δεν πρέπει να επαναλαμβάνουμε τις αμαρτίες και τα λάθη του παρελθόντος. Πρέπει να αποφασίσουμε τώρα να ζήσουν τόσο αξιοπρεπώς και τόσο δίκαια όσο γίνεται, όπως εκπαιδεύουμε τις νέες γενιές να μην γυρίζουν την πλάτη τους στους “γείτονες” και στα πάντα γύρω μας. Η οικοδόμηση ενός έθνους μάς καλεί να αναγνωρίσουμε ότι πρέπει συνεχώς να βρίσκουμε κοινά με τους άλλους, απορρίπτοντας μια νοοτροπία εχθρότητας, προκειμένου να υιοθετήσουμε μια νοοτροπία αμοιβαίας αλληλοβοήθειας, σε μια συνεχή προσπάθεια να κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε. Είμαι βέβαιος ότι μπορούμε να το κάνουμε αυτό.
Ο κόσμος μας αντιμετωπίζει μια κρίση προσφύγων τέτοιου μεγέθους που έχει να εμφανιστεί από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αυτό μας φέρνει αντιμέτωπους με μεγάλες προκλήσεις και με πολλές δύσκολες αποφάσεις. Σε αυτήν την ήπειρο, επίσης, χιλιάδες ανθρώπων αναγκάζονται να ταξιδέψουν βόρεια σε αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής για τους ίδιους και για τους αγαπημένους των, σε αναζήτηση καλύτερων ευκαιριών. Αυτό δεν είναι που θέλουμε και για τα δικά μας παιδιά; Δεν πρέπει να αιφνιδιαστούμε από το πλήθος τους, αλλά να τους δούμε ως ανθρώπους, βλέποντας τα πρόσωπά τους και ακούγοντας τις ιστορίες τους, προσπαθώντας να ανταποκριθούμε όσο καλύτερα μπορούμε στην κατάστασή τους. Για να ανταποκριθούμε κατά τρόπο που να είναι πάντα ανθρώπινος, δίκαιος και αδελφικός. Πρέπει να αποφύγουμε έναν σύγχρονο συνήθη πειρασμό: να απορρίψουμε ό, τι γίνεται προβληματικό. Ας θυμηθούμε τον Χρυσό Κανόνα: «Κάνε στους άλλους αυτό που θα ήθελες να κάνουν σε εσένα» (Mατθ. 7, 12).
Ο Κανόνας αυτός μας δείχνει μια σαφή κατεύθυνση. Ας φερόμαστε στους άλλους με την ίδια συμπάθεια και συμπόνια με την οποία θέλουμε να μας αντιμετωπίζουν. Ας αναζητούμε για τους άλλους τις ίδιες δυνατότητες που επιδιώκουμε για τον εαυτό μας. Ας βοηθούμε τους άλλους να αναπτύσσονται, όπως θα θέλαμε να μας βοηθούν εμάς τους ίδιους. Με μια λέξη, αν θέλουμε ασφάλεια, ας δίνουμε ασφάλεια, αν θέλουμε ζωή, ας δίνουμε ζωή, αν θέλουμε ευκαιρίες, ας παρέχουμε ευκαιρίες. Το κριτήριο που χρησιμοποιούμε για τους άλλους, θα είναι το ίδιο με εκείνο που θα χρησιμοποιήσει ο χρόνος για μας. Ο Χρυσός Κανόνας μας υπενθυμίζει επίσης την ευθύνη μας για την προστασία και την υπεράσπιση της ανθρώπινης ζωής σε όλα τα στάδια της ανάπτυξής της.
Αυτή η πεποίθηση με οδήγησε, από την αρχή της διακονίας μου, να υποστηρίξω σε διαφορετικά επίπεδα την παγκόσμια κατάργηση της θανατικής ποινής. Είμαι πεπεισμένος ότι αυτός ο τρόπος είναι ο καλύτερος, δεδομένου ότι κάθε ζωή είναι ιερή, κάθε άνθρωπος είναι προικισμένος με μία αναπαλλοτρίωτη αξιοπρέπεια, και η κοινωνία μπορεί μόνο να επωφεληθεί από την επανένταξη όσων έχουν καταδικαστεί για εγκλήματα. Πρόσφατα οι αδελφοί μου επίσκοποι εδώ στις Ηνωμένες Πολιτείες ανανέωσαν την έκκλησή τους για την κατάργηση της θανατικής ποινής. Όχι μόνο τους στηρίζω, αλλά θα ήθελα επίσης να προσφέρω ενθάρρυνση σε όλους εκείνους που είναι πεπεισμένοι ότι μια δίκαιη και αναγκαία τιμωρία δεν πρέπει να αποκλείει τη διάσταση της ελπίδας και τον στόχο της αποκατάστασης.
Σ’ αυτούς τους καιρούς, όταν οι κοινωνικές υποθέσεις είναι τόσο σημαντικές, δεν μπορώ να μην αναφέρω τη δούλη του Θεού Dorothy Day, η οποία ίδρυσε το Κίνημα των Καθολικών Εργατών. Τον κοινωνικό ακτιβισμό της, το πάθος της για δικαιοσύνη και για την υπόθεση των καταπιεσμένων, τα εμπνεόταν από το Ευαγγέλιο, από την πίστη της, και από το παράδειγμα των αγίων.
Πόση πρόοδος έχει σημειωθεί στον τομέα αυτόν σε τόσα πολλά μέρη του κόσμου! Πόσα έχουν γίνει σε αυτά τα πρώτα χρόνια της τρίτης χιλιετίας για να βγάλουν τους ανθρώπους από την ακραία φτώχεια! Γνωρίζω ότι συμμερίζεστε την πεποίθησή μου ότι χρειάζεται ακόμη πολλά να γίνουν, και ότι σε περιόδους κρίσης και οικονομικής δυσπραγίας δεν πρέπει να χαθεί ένα πνεύμα παγκόσμιας αλληλεγγύης. Ταυτόχρονα, θα ήθελα να σας ενθαρρύνω να έχετε κατά νου όλους εκείνους τους ανθρώπους γύρω μας που είναι παγιδευμένοι σε ένα κύκλο ανέχειας. Και αυτοί επίσης χρειάζονται να τους δοθεί ελπίδα. Η καταπολέμηση της φτώχειας και της πείνας πρέπει να είναι συνεχής και σε πολλά μέτωπα, ιδίως στα αίτιά τους. Ξέρω ότι πολλοί Αμερικανοί σήμερα, όπως και στο παρελθόν, εργάζονται για να αντιμετωπίσουν αυτό το πρόβλημα.
Είναι αυτονόητο ότι μέρος αυτής της μεγάλης προσπάθειας είναι η δημιουργία και διανομή του πλούτου. Η σωστή χρήση των φυσικών πόρων, η ορθή εφαρμογή της τεχνολογίας και η αξιοποίηση του επιχειρηματικού πνεύματος αποτελούν ουσιώδη στοιχεία μιας οικονομίας που επιδιώκει να είναι σύγχρονη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς. «Η επιχείρηση είναι ένα ευγενές επάγγελμα, με σκοπό την παραγωγή πλούτου και τη βελτίωση του κόσμου. Μπορεί να είναι μια γόνιμη πηγή ευημερίας για την περιοχή στην οποία δραστηριοποιείται, ειδικά αν βλέπει τη δημιουργία θέσεων εργασίας ως ένα ουσιαστικό μέρος των υπηρεσιών της προς το κοινό καλό» (Laudato Si, 129). Αυτό το κοινό καλό περιλαμβάνει επίσης τη γη, ένα κεντρικό θέμα της εγκυκλίου που πρόσφατα συνέταξα για να «εισέλθω σε διάλογο με όλους τους ανθρώπους σχετικά με το κοινό μας σπίτι» (ibid., 3). «Χρειαζόμαστε μια συζήτηση που να περιλαμβάνει όλους, δεδομένου ότι η περιβαλλοντική πρόκληση που διανύουμε, και το γεγονός ότι έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη κοινωνία, μας ανησυχούν και μας επηρεάζουν όλους» (ibid., 14).
Στο Laudato Si, καλώ σε μια θαρραλέα και υπεύθυνη προσπάθεια να «ανακατευθύνουμε τα βήματά μας» (ibid., 61), και να αποτρέψουμε τις σοβαρότερες επιπτώσεις της υποβάθμισης του περιβάλλοντος που προκαλείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Είμαι πεπεισμένος ότι μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά και δεν έχω καμία αμφιβολία ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες -και το Κογκρέσο αυτό- έχουν σημαντικό ρόλο να διαδραματίσουν. Τώρα είναι η ώρα για γενναίες δράσεις και στρατηγικές, με στόχο την εφαρμογή μιας «κουλτούρας της φροντίδας» (ibid., 231) και «μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για την καταπολέμηση της φτώχειας, την αποκατάσταση της αξιοπρέπειας των αποκλεισμένων, και ταυτόχρονα την προστασία της φύσης» (ibid., 139). «Έχουμε την ελευθερία που χρειάζεται για τον περιορισμό και την κατεύθυνση της τεχνολογίας» (ibid, 112). «Να επινοήσουμε ευφυείς τρόπους… για την ανάπτυξη και τον περιορισμό της δύναμής μας» (αυτόθι, 78) και να θέσουμε την τεχνολογία «στην υπηρεσία ενός άλλου τύπου προόδου, αυτής που είναι πιο υγιεινή, πιο ανθρώπινη, πιο κοινωνική, πιο ολοκληρωμένη» (ibid., 112). Από αυτή την άποψη, είμαι πεπεισμένος ότι τα εξαιρετικά ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα της Αμερικής μπορούν να συμβάλλουν ζωτικά κατά τα επόμενα έτη.
Έναν αιώνα πριν, κατά την έναρξη του Μεγάλου Πολέμου, τον οποίον ο Πάπας Βενέδικτος XV ονόμασε «άσκοπη σφαγή», ένας άλλος αξιοσημείωτος Αμερικανός γεννήθηκε: Ο σιστερσιανός μοναχός Thomas Merton. Αυτός εξακολουθεί να αποτελεί πηγή έμπνευσης και πνευματικό οδηγό για πολλούς ανθρώπους. Στην αυτοβιογραφία του έγραψε: «Ήρθα στον κόσμο. Από τη φύση μου ελεύθερος, κατ’ εικόνα του Θεού, παρ’ όλα αυτά ήμουν δέσμιος της δικής μου βίας και του δικού μου εγωισμού, κατ’ εικόνα του κόσμου στον οποίο γεννήθηκα. Αυτός ο κόσμος ήταν η εικόνα της κόλασης, γεμάτη από ανθρώπους σαν εμένα, που αγαπούσαν τον Θεό, και που παρ’ όλα ταύτα τον μισούσαν. Γεννημένοι να τον αγαπούν, ζώντας παρά ταύτα με τον φόβο απελπιστικών αντιφατικών λιμών». Ο Merton ήταν πάνω απ’ όλα άνθρωπος της προσευχής, ένας στοχαστής ο οποίος αμφισβήτησε τις βεβαιότητες της εποχής του και άνοιξε νέους ορίζοντες για τις ψυχές και για την Εκκλησία. Ήταν επίσης ένας άνθρωπος του διαλόγου, ένας υποστηρικτής της ειρήνης μεταξύ των λαών και των θρησκειών.
Από αυτή την προοπτική του διαλόγου, θα ήθελα να αναγνωρίσω τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν τους τελευταίους μήνες για να βοηθήσουν να ξεπεραστούν ιστορικές διαφορές που συνδέονται με επώδυνα επεισόδια του παρελθόντος. Είναι καθήκον μου να οικοδομήσω γέφυρες και να βοηθήσω όλους τους άνδρες και τις γυναίκες, με κάθε δυνατό τρόπο, να κάνουν το ίδιο. Όταν οι χώρες που υπήρξαν σε διαφωνία ξαναρχίσουν τον δρόμο του διαλόγου -ενός διαλόγου που μπορεί να είχε διακοπεί ακόμη και για τους πιο θεμιτούς λόγους- νέες ευκαιρίες ανοίγουν για όλους. Αυτό απαίτησε, και απαιτεί, θάρρος και τόλμη, που δεν ισοδυναμούν με ανευθυνότητα. Ένας καλός πολιτικός ηγέτης είναι εκείνος που, με τα συμφέροντα του συνόλου στο μυαλό, δράττεται της ευκαιρίας με πνεύμα ειλικρίνειας και ρεαλισμού. Ένας καλός πολιτικός ηγέτης επιλέγει πάντα να κινεί τις διαδικασίες παρά να καταλαμβάνει χώρους (πρβλ Evangelii Gaudium, 222-223).
Να είμαστε στην υπηρεσία του διαλόγου και της ειρήνης σημαίνει επίσης να είμαστε πραγματικά αποφασισμένοι να ελαχιστοποιήσουμε και, μακροπρόθεσμα, να τερματίσουμε τις πολλές ένοπλες συγκρούσεις σε όλο τον κόσμο μας. Εδώ έχουμε να αναρωτηθούμε: Γιατί θανατηφόρα όπλα πωλούνται σ’ εκείνους που σχεδιάζουν να προκαλέσουν ανείπωτα δεινά στα πρόσωπα και στην κοινωνία; Δυστυχώς, η απάντηση, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι απλώς για τα χρήματα: τα χρήματα που είναι βουτηγμένα στο αίμα, συχνά σε αθώο αίμα. Εν όψει αυτής της επαίσχυντης και ένοχης σιωπής, είναι καθήκον μας να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα και να σταματήσουμε το εμπόριο των όπλων.
Τρεις γιοι και μια κόρη αυτής της χώρας, τέσσερα πρόσωπα και τέσσερα όνειρα: Λίνκολν, ελευθερία. Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ελευθερία της πολυφωνίας και του μη αποκλεισμού. Dorothy Day, κοινωνική δικαιοσύνη και τα δικαιώματα των ανθρώπων και ο Thomas Merton, η ικανότητα για διάλογο και ειλικρίνεια προς τον Θεό.
Τέσσερεις εκπρόσωποι του αμερικανικού λαού.
Θα ολοκληρώσω την επίσκεψή μου στη χώρα σας στη Φιλαδέλφεια, όπου θα λάβω μέρος στην Παγκόσμια Συνάντηση Οικογενειών. Εύχομαι σε όλη την επίσκεψή μου η οικογένεια να είναι ένα επαναλαμβανόμενο θέμα. Πόσο σημαντική υπήρξε η οικογένεια στο στήσιμο αυτής της χώρας! Και πόσο παραμένει άξια της υποστήριξης και της ενθάρρυνσής μας! Ωστόσο, δεν μπορώ να κρύψω την ανησυχία μου για την οικογένεια, η οποία απειλείται, ίσως όσο ποτέ άλλοτε, εκ των έσω και των έξω. Οι θεμελιώδεις σχέσεις βρίσκονται υπό αμφισβήτηση, όπως και η ίδια η βάση του γάμου και της οικογένειας. Μπορώ μόνο να υπογραμμίσω τη σημασία και, πάνω απ ‘όλα, τον πλούτο και την ομορφιά της οικογενειακής ζωής.
Ειδικότερα, θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σε εκείνα τα μέλη της οικογένειας που είναι τα πιο ευάλωτα, στους νέους. Πολλούς από αυτούς, ένα μέλλον γεμάτο αμέτρητες δυνατότητες τους καλεί, αλλά τόσο πολλοί άλλοι φαίνονται αποπροσανατόλιστοι και χωρίς σκοπό, παγιδευμένοι σε έναν άπελπι λαβύρινθο βίας, κακοποίησης και απόγνωσης. Τα προβλήματά τους είναι δικά μας προβλήματα. Δεν μπορούμε να τα αποφύγουμε. Είναι ανάγκη να τα αντιμετωπίσουμε από κοινού, να μιλήσουμε γι’ αυτά και να αναζητήσουμε αποτελεσματικές λύσεις, αντί να βαλτώνουμε σε συζητήσεις. Με τον κίνδυνο της υπεραπλούστευσης, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ζούμε σε έναν πολιτισμό που πιέζει τους νέους να μην ξεκινήσουν μια οικογένεια, επειδή δεν έχουν δυνατότητες για το μέλλον. Εν τούτοις, αυτός ο ίδιος πολιτισμός παρουσιάζει σε άλλους τόσες πολλές επιλογές ώστε και αυτοί να αποτρέπονται από το να δημιουργήσουν οικογένεια.
Ένα έθνος μπορεί να θεωρηθεί μεγάλο όταν υπερασπίζεται την ελευθερία όπως έκανε ο Λίνκολν, όταν υποθάλπει έναν πολιτισμό ο οποίος δίνει τη δυνατότητα στον λαό να “ονειρεύεται” πλήρη δικαιώματα για όλους τους αδελφούς και τις αδελφές τους, όπως ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ προσπάθησε να κάνει· όταν αγωνίζεται για τη δικαιοσύνη και για την υπόθεση των καταπιεσμένων, όπως η Dorothy Day έκανε με την ακούραστη εργασία της, τον καρπό μιας πίστης που γίνεται διάλογος και σπέρνει την ειρήνη με τον στοχαστικό τρόπο του Θωμά Merton.
Σ ‘αυτά τα σημεία προσπάθησα να παρουσιάσω κάτι από τον πλούτο της πολιτιστικής κληρονομιάς σας, από το πνεύμα του αμερικανικού λαού. Είναι επιθυμία μου αυτό το πνεύμα να συνεχίσει να αναπτύσσεται και να αυξάνει, έτσι ώστε, όσο το δυνατόν περισσότεροι νέοι να μπορούν να κληρονομούν και να κατοικούν σε μια χώρα η οποία έχει εμπνεύσει τόσους πολλούς ανθρώπους να ονειρεύονται.
Ο Θεός να ευλογεί την Αμερική!
Θεματολογικές ετικέτες