Συνέντευξη του Μισέλ Ωπτί, στις 7-12-2017,
την ημέρα που ορίστηκε Αρχιεπίσκοπος Παρισίων από τον Πάπα Φραγκίσκο.
Ενημερώθηκα για τον απόφαση αρχικώς από ένα τηλεφώνημα που δέχθηκα από τον Αποστολικό Νούντσιο. Γενικώς, όταν χτυπάει το τηλέφωνο και από την άλλη πλευρά της γραμμής είναι η φωνή του Νούντσιου, ξέρεις σίγουρα πως πρόκειται για μπελάδες… Αμέσως σκέφτηκα πως μάλλον θα έχω κάνει κάποια μεγαλειώδη χαζομάρα, δεν ξέρω τί, αλλά μάλλον γι’ αυτό με καλεί ή ίσως θέλει να μου προτείνει κάτι, και δε σας κρύβω πως σκέφτηκα πως μπορεί να πρόκειται και για το Παρίσι, γιατί όντως ήταν και αυτό μέσα στα ενδεχόμενα. Και σκέφτηκα πως αλίμονο, τι κεραμίδα, τι ογκόλιθος είναι αυτός κατακούτελα. Ήταν ένας συνεργάτης μου παρών εκείνη την ώρα και όταν είδε την έκφρασή μου στο τηλέφωνο μού είπε: Τι πάθατε; Μήπως χάσατε κάποιον; Του απήντησα: όχι, όχι, δεν είναι κάτι τέτοιο… Αλλά οπωσδήποτε ήταν ένα σοκ. Έπειτα είπα ας γίνει κατά το ρήμα Σου. Εξάλλου χωρίς αυτή τη διάθεση υπακοής σίγουρα δε θα ήμουν στην παρούσα κατάσταση. Δε θα είχα εγκαταλείψει την πρότερη ζωή μου για να μπω στα χνάρια του Χριστού.
– Ποια είναι η ως τώρα διαδρομή σας;
Ποτέ δεν είχα σκεφτεί πως μία μέρα μπορεί να γινόμουν ιερέας. Θυμάμαι από την παιδική μου ηλικία πως, εκτός από τη μητέρα μου που ήταν πιστή, η υπόλοιπη οικογένειά μου ήταν μακριά από την Εκκλησία. Εγώ ωστόσο πίστευα και προσπαθούσα να προσεύχομαι, πάντα στα κρυφά βέβαια -η οικογένειά μου δεν ήξερε τίποτα. Βέβαια πήγαινα στη Θεία Λειτουργία, οπότε οι γύρω μου καταλάβαιναν πως είχα κάποια ευλάβεια μέσα μου. Αυτό ήταν όλο. Έπειτα κάποια στιγμή σκέφτηκα πως θα ήθελα να γίνω γιατρός. Με γοήτευε η ιδέα πως θα μπορούσα να φροντίζω ανθρώπους και δεν άντεχα στη σκέψη πως κάποια αγαπημένα μου πρόσωπα μπορεί να υπέφεραν. Τι ιδέα! Αλλά στην εφηβεία διαβάζοντας Κρόνιν (Archibald Joseph Cronin, 1896-1981) και Σλώτερ (Frank G. Slaughter 1908-2001), ξέρετε το πρότυπο του αγροτικού γιατρού, που δείχνει τόσο μαγευτικό, όλο αυτό με τραβούσε. Από την άλλη έλεγα πως είναι αδύνατον να τα καταφέρω, είναι πολύ δύσκολες οι σπουδές, η ζωή του γιατρού… Τελικά, όντως έγινα γιατρός, και ήμουν αληθινά ευτυχισμένος που ήμουν γιατρός. Και έπειτα, αφού ήμουν ήδη γιατρός, με τους ασθενείς μου και τους συναδέλφους μου ήρθε μέσα μου η ιερατική κλήση. Και δε σας κρύβω πως αυτό ήταν μια αληθινά σκληρή μάχη με τον εαυτό μου. Εγώ σκεφτόμουν να παντρευτώ, να αποκτήσω οικογένεια και νόμιζα πως θα μπορούσα να συνεχίσω να βοηθώ τους ανθρώπους όντας γιατρός, και δη χριστιανός γιατρός. Μάλιστα τότε έλεγα πως ένας γιατρός έχει περισσότερη επαφή με τον κόσμο από έναν ιερέα άρα μπορεί να κάνει περισσότερα υπό το πρίσμα του Ευαγγελίου. Ωστόσο ο Κύριος είχε άλλη «γνώμη» και όταν αισθάνθηκα την κλήση Του -μάλιστα θυμάμαι με κάθε λεπτομέρεια την ημερομηνία, ήταν μία Θεομητορική εορτή- και θυμάμαι πως πάλεψα πολύ με τον εαυτό μου πριν μπορέσω να πέσω στα γόνατα και να πω: Γενηθήτω το θέλημά Σου. Βέβαια δεν είχα ιδέα πού θα με οδηγούσε μια τέτοια απόφαση. Δεν ήξερα αν θα κατέληγα μοναχός, ιερέας, αν θα πήγαινα σε κάποιο μοναστήρι… Το μόνο που ήξερα ήταν πως πλέον η ζωή μου δεν μού ανήκε. Έτσι γράφτηκα στο Σεμινάριο και με ρωτούσαν όλοι «τί σ’έπιασε ξαφνικά;», έγινα λοιπόν ξανά κολλεγιόπαιδο στα σαράντα μου, και έπειτα είχα μια διαδρομή μάλλον κοινότυπη: Με ρώτησαν αν μπορώ να αφιερώσω το χρόνο μου στους ανθρώπους – είπα γιατί όχι, χωρίς να έχω ιδέα περί τίνος επρόκειτο- και έτσι βρέθηκα αρχικά υπεύθυνος ιερέας σε κάποιον αριθμό σχολείων, έπειτα έγινα εφημέριος και τέλος -και αυτό ήταν πραγματικά μια τεράστια αλλαγή- πάνω που είχα αρχίσει να βρίσκω τους ρυθμούς μου και τα πράγματα να ξαναγίνονται απλά- μου ζήτησε ο Αρχιεπίσκοπος Αντρέ Βεν-τρουά να γίνω γενικός Βικάριος (Vicaire Général) στο Παρίσι. Προφανώς δεν είχα ιδέα για τα καθήκοντα του γενικού Βικαρίου, οπότε έπρεπε να στρωθώ ξανά, να τα μάθω από την αρχή, αλλά τελικά διαπίστωσα πως πάντα το ζητούμενο είναι το ίδιο: πώς μπορούμε να εκφράσουμε την αγάπη μας στους άλλους. Είτε πρόκειται για εφήβους και νέους ανθρώπους στο σχολείο, είτε πρόκειται για τους ενορίτες σε μία ενορία, είτε πρόκειται ακόμη για τους κληρικούς (γιατί ο γενικός Βικάριος ασχολείται κατά βάση με τους κληρικούς) η πρόκληση είναι πάντα η ίδια: πώς θα καταφέρουμε να αγαπήσουμε τους άλλους σε συνθήκες που ποτέ δε σκεφτήκαμε… Άρα πρέπει να ασκήσουμε τον εαυτό μας στην αγάπη. Έπειτα για ένα μικρό διάστημα υπηρέτησα ως βοηθός Επίσκοπος στο Παρίσι, αλλά πολύ γρήγορα έγινα επίσκοπος στη Ναντέρ (Στμ: προάστιο στο Δυτικό Παρίσι). Και τότε ανακάλυψα κάτι εξαιρετικό. Βέβαια ήξερα εν πολλοίς το κοινωνικό υπόβαθρο στη Ναντέρ γιατί εκεί είχα εξασκήσει την ιατρική. Μάλιστα συνάντησα πολλούς ανθρώπους που είχαν περάσει από το ιατρείο μου. Μία γυναίκα, πλέον ενήλικη, την οποία είχα κουράρει ως γιατρός όταν ήταν 5 χρονών, μου είπε: μα εσείς είστε ο γιατρός! Αυτό ωστόσο που ανακάλυψα ήταν η εξαιρετικά δυναμική ποιμαντική δράση που υπήρχε στη Ναντέρ, με πολλές οικογένειες και πολλούς ενθουσιώδεις νέους και που έδινε και σε μένα ενθουσιασμό. Ώσπου φθάνουμε στο σήμερα, και ο Αρχιεπίσκοπος Αντρέ μου ζητά εκ νέου να διασχίσω την περιφερειακή, αυτή τη φορά προς το κέντρο.
– Ποια ευαγγελική φράση επιλέγετε ως επίσκοπος; (Στμ. devise episcopale: φράση που επιλέγουν οι καθολικοί επίσκοποι ως σύμβολο της διακονίας τους)
Στην αρχή, όταν ήμουν ιερέας, η φράση που είχα επιλέξει ήταν άλλη, ήταν η ακόλουθη: «μείζονα ταύτης ἀγάπην οὐδεὶς ἔχει, ἵνα τις τὴν ψυχὴν αὐτοῦ θῇ ὑπὲρ τῶν φίλων αὐτοῦ» (Ιω 15, 13). Αλλά όταν έγινα επίσκοπος μου είπαν πως πρέπει να επιλέξω μία άλλη φράση. Και τότε επέλεξα την φράση του Χριστού από το κατά Ιωάννην ευαγγέλιο: «ἐγὼ ἦλθον ἵνα ζωὴν ἔχωσι καὶ περισσὸν ἔχωσιν» (Ιω 10, 10). Κατά βάθος αυτό είναι που με τραβούσε εξ αρχής: μια διακονία για τη ζωή. Στην αρχή, όταν εργαζόμουν ως γιατρός, η έγνοια μου ήταν βέβαια για τη «βιολογική» ζωή των ανθρώπων. Τώρα η διακονία μου είναι για την «αιώνια» ζωή, δηλαδή για την ίδια, τη μία και μόνη ζωή των ανθρώπων, που όμως ανοίγεται σε μια πολύ μεγαλύτερη προοπτική. Αυτή η φράση του Χριστού που υπογραμμίζει τη διακονία της ζωής με αγγίζει βαθιά. Ο Χριστός είναι η πηγή της Ζωής και κατανοώ το ρόλο μου ως κληρικού σαν ένα κανάλι για να περάσει αυτή η Ζωή και να μας παρασύρει μαζί της στην αιώνιο Ζωή.
– Ποιος ο ρόλος ενός επισκόπου;
Πιστεύω πως αυτό που πρέπει να κάνει ένας επίσκοπος είναι να επιτρέψει ή να βοηθήσει τους άλλους να επιτύχουν. Δηλαδή πρωτίστως να τους βοηθήσει να είναι χαρούμενοι. Και δε σας κρύβω πως η καθημερινή μου προσευχή είναι πώς να καταφέρω να κάνω τους ιερείς και τους κληρικούς ευτυχισμένους. Να είναι χαρούμενοι που έχουν ακολουθήσει το Χριστό, να είναι ευτυχισμένοι που μπορούν να προσφέρουν. Δεν είμαι καθόλου σίγουρος πως τα καταφέρνω. Αλλά με απασχολεί ακατάπαυστα πώς οι συνεργάτες μου θα είναι χαρούμενοι στις αποστολές ή στα καθήκοντα που τους αναθέτω. Και θέλω να είναι χαρούμενοι ακριβώς γιατί η προσφορά τους είναι για το Χριστό. Κατά βάθος αυτό είναι το πιο σημαντικό. Όχι το να λέω κάντε αυτό ή κάντε εκείνο -φυσικά και υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν- η ουσία όμως είναι αλλού: Πώς κάθε κληρικός και κάθε συνεργάτης θα μπορέσει να ξεδιπλώσει τα χαρίσματά του, γιατί όλοι έχουν εξαιρετικά ταλέντα και χαρίσματα. Ο δικός μου ρόλος είναι διακρίνω τα χαρίσματα των άλλων -γιατί όταν κανείς δεν έχει χαρίσματα, πρέπει να είναι ικανός να διακρίνει τα χαρίσματα των άλλων, που τελικά είναι και αυτό ένα σπουδαίο χάρισμα: να μπορείς να ανακαλύπτεις τα χαρίσματα των άλλων. Και αν σε κάποιον του δοθεί αποστολή που εναρμονίζεται με τα χαρίσματά του, αυτό αμέσως δίνει καρπούς και κάνει τον άνθρωπο να λάμπει από χαρά. Αυτό συμβαδίζει και με μια φράση του Πάπα Φραγκίσκου, που είπε κάπου: «Πότε κάνουμε ιεραποστολή; Μά απλά όταν επιθυμούμε να κάνουμε τους άλλους χαρούμενους». Νομίζω αυτό χαρακτηρίζει απόλυτα αυτό που ζω εδώ και πολύ καιρό.
– Ποιες οι χαρές και οι δυσκολίες της αποστολής σας;
Η χαρά της αποστολής προέρχεται εκ των έσω. Φυσικά υπάρχει η «εξωτερική» χαρά όταν λόγου χάριν κάτι πάει καλά ή αντίστοιχα η λύπη όταν κάτι αποτυγχάνει. Ωστόσο, η χαρά που προέρχεται από το Θεό, μια χαρά εσωτερική, γεννήθηκε μέσα μου από εκείνη τη μέρα που έπεσα στα γόνατα μέσα στην κουζίνα του ιατρείου μου και είπα: Γενηθήτω το θέλημά Σου. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή αισθάνθηκα αυτή τη χαρά. Ήμουν βέβαια μέσα σε μια απέραντη αγωνία γιατί δεν ήξερα προς τα πού πήγαινα, αλλά παράλληλα αισθάνθηκα και μία απέραντη χαρά που ποτέ δε με εγκατέλειψε και παρά τις δυσκολίες που συναντώ όπως όλοι μας. Αυτή η χαρά είναι ανεξάρτητη από τις εξωτερικές συνθήκες. Εφόσον έχω πλέον προσφέρει τη ζωή μου στο Χριστό και τρόπον τινά δε μου ανήκει τότε μπορώ να νοιώσω αυτή την εσωτερική χαρά. Βεβαίως θα υπάρξουν επιτυχίες και αποτυχίες στις καθημερινές ασχολίες ή και πολύ δύσκολες καταστάσεις. Ωστόσο, αυτό που βλέπω είναι πως οι άνθρωποι διψούν. Τόσο οι ηλικιωμένοι όσο και οι νεώτεροι ή οι εργαζόμενοι έχουν μια βαθιά προσδοκία. Και για μας επομένως η πρόκληση είναι πώς να απαντήσουμε σε αυτή την προσδοκία και αν μπορούμε να δώσουμε την κατάλληλη «πόση» για να ξεδιψάσουμε αυτή τη δίψα. Και αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο. Συχνά ετοιμάζουμε τα ποιμαντικά μας σχέδια χωρίς επίγνωση των αναγκών των ανθρώπων. Είναι σαν να θέλεις να ευχαριστήσεις έναν ειδικό στο κρασί με κόκα-κόλα… Όπως και να το κάνουμε δε γίνεται! Πρέπει αντιθέτως να ξεβολευτείς, να βρεις την καλύτερη ποικιλία κρασιού και να του την προσφέρεις. Και φυσικά αυτό προϋποθέτει να έχουμε τα αυτιά μας ανοικτά στις αγωνίες και ανάγκες των ανθρώπων. Να μπορούμε να αφουγκραστούμε τί πραγματικά θέλουν. Η κοινωνία είναι πλέον υπέρμετρα ατομικιστική και οι άνθρωποι πραγματικά διψούν και περιμένουν πολλά.
– Ποια η θέση της προσευχής στη ζωή σας;
Η θέση της προσευχής είναι καίρια. Και ειλικρινώς δε θα μπορούσα να συνεχίσω σε αυτή την πορεία χωρίς τον απαιτούμενο χρόνο προσευχής μέσα στη μέρα. Προσωπικά, επειδή δεν κοιμάμαι πολλές ώρες, αξιοποιώ το χρόνο της νύχτας, όπου γενικώς υπάρχει ηρεμία και δυνατότητα απρόσκοπτης προσευχής για μεγάλο χρονικό διάστημα. Έπειτα υπάρχουν οι διατεταγμένες προσευχές της ημέρας (bréviaire) αλλά οπωσδήποτε η προσευχή είναι πολύ σημαντική. Χωρίς την προσευχή πραγματικά δεν ξέρω τί να πω. Πάντα ξεκινώ την προσευχή μου επικαλούμενος το Άγιο Πνεύμα. Και αυτό, γιατί ξέρω πως θα συναντήσω ανθρώπους και θα πρέπει κάτι να τους πω, αλλά ξέρω πως δεν έχω το χάρισμα του να είμαι όσο πρέπει ετοιμόλογος. Και ξέρω πως είναι πολύ πιθανό συχνά να λέμε λόγια σε ανθρώπους που δε γνωρίζουμε, που μπορεί να τους πληγώσουν ερήμην μας. Γι΄ αυτό πάντα επικαλούμαι το Άγιο Πνεύμα ώστε αυτό να αγγίξει τους ανθρώπους και εγώ να είμαι απλώς σαν ένας δείκτης. Πάντως χωρίς την προσευχή, γινόμαστε κατάξεροι και σε ό,τι με αφορά, ξέρω πως δε θα μπορούσα να συνεχίσω. Η προσευχή είναι ο πυρήνας. Χωρίς την προσευχή μού είναι αδύνατο να φανταστώ πως μπορώ να κάνω ο,τιδήποτε… Φυσικά αναφέρομαι στο να κάνω κάτι για τον Κύριο!! Γιατί θα μπορώ ίσως να καρφώσω ένα καρφί ή να σκοτώνω το χρόνο μου. Αλλά ποιμαντική εργασία χωρίς προσευχή είναι για μένα αδιανόητη.
– Ποιο μήνυμα στέλνετε στους ανθρώπους που τώρα πρέπει να αφήσετε;
Ένα αντίο, με τη σκέψη πως μόλις μαθαίνω να αγαπώ τους ανθρώπους και πρέπει αίφνης να τους αποχωριστώ. Γιατί η αγάπη μαθαίνεται σταδιακά, και μπορούμε φυσικά να έχουμε μια ευπροσήγορη και φιλική σχέση με τους γύρω μας, όμως ο Κύριος μας ζητά να μάθουμε να αγαπάμε ουσιαστικά τους άλλους. Όντως για μένα είναι δύσκολο να πρέπει να τους αφήσω ακριβώς τη στιγμή, μετά από τρία χρόνια μαζί τους, που αισθάνομαι πως ξεκινώ δειλά-δειλά να μαθαίνω να τους αγαπώ. Και εδώ που τα λέμε, αυτό μου συμβαίνει συνεχώς, σε όλη τη ζωή μου μέχρι τώρα. Κάθε φορά που νοιώθω πως χτίζω μια αγάπη και μια πιο ουσιαστική σχέση πρέπει να την εγκαταλείψω για ένα νέο κεφάλαιο σε αυτή την πορεία. Αυτή η επισκοπή της Ναντέρ θα μου μείνει στην καρδιά, και γνώρισα υπέροχους ανθρώπους, βίωσα υπέροχες καταστάσεις με έναν εξαιρετικό δυναμισμό. Και αυτά θα τα κουβαλώ μαζί μου πάντα στις προσευχές μου. Ιδίως ήθελα να δώσω έναν προσωπικό χαιρετισμό στους κληρικούς, τους ιερείς και διακόνους αυτής της επισκοπής γιατί εδώ γνώρισα και έζησα μια πολύ δυνατή ιερατική αδελφότητα. Όλοι οι κληρικοί πρέπει να έχουν αμοιβαία εκτίμηση ο ένας για τον άλλον, είτε είναι νεώτεροι ή πιο ηλικιωμένοι, και ακόμη και αν έχουν διαφορετικές ευαισθησίες και τοποθετήσεις. Και αυτό είναι κάτι που ισχύει για την επισκοπή που τώρα αφήνω και που ήταν πραγματικά υπέροχο.
– Ποιο το αντικείμενο της προσευχής σας ενόψει των νέων σας καθηκόντων στο Παρίσι;
Προσεύχομαι για τους ανθρώπους για τους οποίους αναλαμβάνω ευθύνη και φυσικά τους αναθέτω, τους αναφέρω στο Χριστό. Αυτός είναι ο αληθινός Ποιμήν των προβάτων, εννοείται. Εμείς αναφερόμαστε αποκλειστικά στο Χριστό. Και οι μεν διάκονοι αναφέρονται στο Χριστό που ήρθε να διακονήσει τους ανθρώπους, οι μεν ιερείς στο Χριστό-Ιερέα, ο δε επίσκοπος στο Χριστό που είναι ο Ποιμήν ο Καλός. Όλη η δραστηριότητα και η αποστολή των κληρικών αναφέρεται αποκλειστικά στο Χριστό. Ζητώ λοιπόν από το Άγιο Πνεύμα να έρθει ο Χριστός ώστε να μπορέσουν οι άνθρωποι να οδηγηθούν προς το Φως. Αυτό είναι ο σκοπός του κληρικού και του επισκόπου εν προκειμένω. Και αναφέρω κάθε έναν από τους ανθρώπους σε αυτή την επισκοπή στο Χριστό. Πρώτα τους συνεργάτες μου, τους ιερείς ώστε να είναι χαρούμενοι και να επιτύχουν στην αποστολή τους, τους διακόνους, τους μοναχούς και τις μονάζουσες που έδωσαν τη ζωή τους, και αυτό είναι υπέροχο, ώστε όντως να αισθανθούν χαρά, ακριβώς γιατί πρόσφεραν τη ζωή τους στο Χριστό. Έπειτα, είναι όλοι οι πιστοί, που έχουν δεχθεί το Βάπτισμα και που είναι κάτι πάρα πολύ σπουδαίο. Είναι τέκνα του Θεού εν Χριστώ, και άρα πρέπει η ζωή τους να μπορεί να είναι συμβατή με το Χριστό, να γίνει μια ζωή εν Χριστώ. Και είναι μια υπέροχη προσδοκία πως αυτοί οι άνθρωποι θα προσεύχονται και για μένα, όπως το κάνουν σε κάθε Θεία Λειτουργία, αφού μνημονεύουν το όνομα του Επισκόπου. Και αν το καλοσκεφτείς είναι κάτι εντυπωσιακό, όλοι αυτοί οι άνθρωποι να προσεύχονται για μένα, για τον επίσκοπό τους. Είναι σημαντικό να είναι έτσι τα πράγματα. Και προσεύχομαι στο Χριστό να γίνω ό,τι Αυτός θέλει ή περιμένει από μένα, αφού είναι Αυτός που με κάλεσε σε αυτή την πορεία.
Μετάφραση: Χάρης Χατζηγώγος
Θεματολογικές ετικέτες