Κύριε Πρόεδρε της Δημοκρατίας,
Μέλη της Κυβέρνησης και του Διπλωματικού Σώματος,
Διακεκριμένες θρησκευτικές και πολιτικές αρχές,
Επιφανείς εκπρόσωποι της κοινωνίας και του κόσμου του πολιτισμού,
Κυρίες και κύριοι,
Σας χαιρετίζω εγκάρδια και χαίρομαι ιδιαίτερα που βρίσκομαι ανάμεσά σας. Σας ευχαριστώ, κύριε Πρόεδρε, για την υποδοχή που μου επιφυλάξατε εκ μέρους όλων των κατοίκων του νησιού. Έχω έρθει ως προσκυνητής σε μια χώρα γεωγραφικά μικρή, αλλά ιστορικά μεγάλη· σε ένα νησί που στο πέρασμα των αιώνων δεν απομόνωσε τους λαούς αλλά τους έφερε κοντά· σε μια χώρα που τα σύνορά της είναι η θάλασσα· σε έναν τόπο που είναι η ανατολική πύλη της Ευρώπης και η δυτική πύλη της Μέσης Ανατολής. Είστε μια ανοιχτή πόρτα, ένα λιμάνι που ενώνει. Η Κύπρος, ως σταυροδρόμι πολιτισμών, έχει μια έμφυτη κλίση στη συνάντηση, ευνοημένη από τον φιλόξενο χαρακτήρα του κυπριακού λαού.
Μόλις αποδώσαμε φόρο τιμής στον πρώτο Πρόεδρο αυτής της Δημοκρατίας, τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, και με αυτή τη χειρονομία ήθελα να αποδώσω φόρο τιμής σε όλους τους πολίτες της. Το όνομά του, “Μακάριος”, μας θυμίζει την έναρξη της επί του Όρους Ομιλίας του Ιησού: τους Μακαρισμούς (πρβλ. Ματθ. 5:3-12). Ποιος είναι ο μακάριος, ο αληθινά ευλογημένος, σύμφωνα με τη χριστιανική πίστη με την οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένος αυτός ο τόπος; Όλοι μπορούν να είναι ευλογημένοι, και ευλογημένοι είναι πάνω απ’ όλα οι φτωχοί στο πνεύμα, όσοι έχουν βιώσει τα δεινά στη ζωή τους, όσοι ζουν με πραότητα και έλεος, όλοι όσοι χωρίς προσχήματα ασκούν δικαιοσύνη και είναι ειρηνοποιοί. Οι Μακαρισμοί, αγαπητοί φίλοι, είναι ο αιώνιος οδικός χάρτης του Χριστιανισμού. Όταν βιώνονται, το Ευαγγέλιο παραμένει νέο-επίκαιρο και γεμίζει την κοινωνία με αδιάπτωτη ελπίδα. Οι Μακαρισμοί είναι η πυξίδα που, σε κάθε γεωγραφικό πλάτος, δείχνει τις διαδρομές που πρέπει να ακολουθήσουν οι Χριστιανοί στο ταξίδι της ζωής.
Ακριβώς από αυτό το σημείο, όπου συναντιούνται η Ευρώπη και η Ανατολή, ξεκίνησε η πρώτη μεγάλη καλλιέργεια του Ευαγγελίου σε αυτή την ήπειρο. Είμαι βαθιά συγκινημένος που μπορώ να ακολουθήσω τα βήματα των μεγάλων ιεραποστόλων της πρώτης Εκκλησίας, ιδιαίτερα των Αγίων Παύλου, Βαρνάβα και Μάρκου. Είμαι λοιπόν εδώ, ένας προσκυνητής ανάμεσά σας, για να περπατήσω μαζί σας, αγαπητοί Κύπριοι, με όλους σας, με την επιθυμία να φέρει η καλή είδηση του Ευαγγελίου από εδώ στην Ευρώπη ένα μήνυμα χαράς, κάτω από τη σημαία των Μακαρισμών. Γιατί αυτό που οι πρώτοι Χριστιανοί έδωσαν στον κόσμο με την ανάλαφρη δύναμη του Πνεύματος ήταν ένα πρωτοφανές μήνυμα ομορφιάς. Ήταν η εκπληκτική νεωτερικότητα των Μακαρισμών, που απευθυνόταν σε όλους, που κέρδισε τις καρδιές και χάρισε την ελευθερία σε πολλούς. Αυτή η χώρα κληρονόμησε μια ιδιαίτερη ευθύνη από την άποψη αυτή, δηλαδή να είναι αγγελιοφόρος της ομορφιάς μεταξύ των ηπείρων. Η Κύπρος εκπέμπει μια φυσική ομορφιά που πρέπει να προστατευθεί και να διατηρηθεί με κατάλληλες περιβαλλοντικές πολιτικές, που θα υιοθετηθούν σε συνεννόηση με τους γείτονές της. Μια ομορφιά που είναι εμφανής επίσης στην αρχιτεκτονική της, την τέχνη της, ιδιαίτερα την ιερή τέχνη και τη θρησκευτική χειροτεχνία της, καθώς και στους πολλούς αρχαιολογικούς της θησαυρούς. Για να αντλήσω μια εικόνα από τη θάλασσα γύρω μας, θα έλεγα μάλιστα ότι αυτό το νησί, μικρό σε μέγεθος, αποτελεί ένα πολύτιμο μαργαριτάρι στην καρδιά της Μεσογείου.
Ένα μαργαριτάρι στην πραγματικότητα γίνεται αυτό που είναι, επειδή παίρνει μορφή με την πάροδο του χρόνου. Χρειάζονται χρόνια για να συμπυκνωθούν τα διάφορα στρώματά του και να του δώσουν λάμψη. Έτσι και η ομορφιά αυτού του τόπου προέρχεται από τους πολιτισμούς που στο πέρασμα των αιώνων συναντήθηκαν και αναμείχθηκαν εδώ. Και σήμερα, το φως της Κύπρου είναι πλούσια ποικιλόχρωμο. Πολλοί λαοί και έθνη έχουν συνεισφέρει διαφορετικούς χρωματικούς τόνους και αποχρώσεις σε αυτόν τον λαό. Αναλογίζομαι επίσης την παρουσία πολλών μεταναστών, ποσοστιαία, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η διατήρηση της πολύχρωμης και πολύπλευρης ομορφιάς του συνόλου δεν είναι εύκολη υπόθεση. Όπως και για τη δημιουργία ενός μαργαριταριού, χρειάζεται χρόνος και υπομονή, έτσι για την διατήρηση της πολύχρωμης ομορφιάς του νησιού απαιτείται ένα μεγάλο όραμα ικανό να αγκαλιάσει την ποικιλία των πολιτισμών και να ατενίσει το μέλλον με διορατικότητα. Αναλογίζομαι εν προκειμένω τη σημασία της προστασίας και της υποστήριξης όλων των μελών της κοινωνίας, ιδίως εκείνων που αποτελούν στατιστικά μειονότητα. Σκέφτομαι επίσης τους διάφορους καθολικούς οργανισμούς που θα ωφελούνταν από μια κατάλληλη θεσμική αναγνώριση, έτσι ώστε η συμβολή τους στην κοινωνία μέσω των δραστηριοτήτων τους, ιδιαίτερα των εκπαιδευτικών και φιλανθρωπικών έργων τους, να μπορεί να καθοριστεί σαφώς από νομικής άποψης.
Ένα μαργαριτάρι αναδεικνύει την ομορφιά του κάτω από δύσκολες συνθήκες. Γεννιέται στην αφάνεια, όταν το στρείδι “υποφέρει” έχοντας βιώσει μια απροσδόκητη απειλή για την ασφάλειά του, όπως ένας κόκκος άμμου που το ερεθίζει. Για να προστατευτεί, αντιδρά αφομοιώνοντας αυτό που το τραυμάτισε. Περικλείει το ξένο σώμα που το απειλεί και το μετατρέπει σε κάτι όμορφο: Ένα μαργαριτάρι. Το μαργαριτάρι της Κύπρου έχει σκοτεινιάσει από την πανδημία, η οποία εμπόδισε πολλούς επισκέπτες να την επισκεφθούν και να δουν την ομορφιά της. Εδώ, όπως και σε άλλα μέρη, αυτό έχει επιδεινώσει τις επιπτώσεις της χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης. Σε αυτή την περίοδο ανάκαμψης, ωστόσο, δεν θα είναι οι αγωνιώδεις προσπάθειες ανάκτησης όσων χάθηκαν που θα εξασφαλίσουν και θα εδραιώσουν την ανάπτυξη, αλλά η δέσμευση να προωθηθεί η ανάκαμψη της κοινωνίας, ιδίως μέσω της αποφασιστικής καταπολέμησης της διαφθοράς και κάθε τι που παραβιάζει την αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Εδώ οι σκέψεις μου πηγαίνουν, για παράδειγμα, στη μάστιγα της εμπορίας ανθρώπων…!
Ωστόσο, η μεγαλύτερη πληγή που έχει υποστεί αυτός ο τόπος είναι το τρομερό τραύμα που υπέστη τις τελευταίες δεκαετίες. Σκέφτομαι τον βαθύ πόνο όλων αυτών των ανθρώπων που δεν μπορούν να επιστρέψουν στα σπίτια τους και στους τόπους λατρείας τους. Προσεύχομαι για την ειρήνη σας, για την ειρήνη ολόκληρου του νησιού, και το κάνω διακαή μου πόθο. Ο δρόμος της ειρήνης, που καταλαγιάζει τις συγκρούσεις και αναγεννά την ομορφιά της αδελφοσύνης, έχει μια μόνο λέξη ως οδοδείκτη. Αυτή η λέξη είναι ο διάλογος, μια λέξη που εσείς, κύριε Πρόεδρε, επαναλάβατε συχνά. Οφείλουμε να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον να πιστέψει στην υπομονετική και ανεπιτήδευτη δύναμη του διαλόγου, αυτή τη δύναμη της υπομονής, του «κουβαλήματος στους ώμους μας», με βάση τους Μακαρισμούς. Γνωρίζουμε ότι ο δρόμος δεν είναι εύκολος. Είναι μακρύς και δαιδαλώδης, αλλά δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να επιτευχθεί η συμφιλίωση. Ας καλλιεργήσουμε την ελπίδα με τη δύναμη των κινήσεων καλής θέλησης, αντί να ελπίζουμε σε κινήσεις επίδειξης δύναμης και εξουσίας. Υπάρχει η δύναμη των κινήσεων, η οποία προετοιμάζει το δρόμο της ειρήνης. Όχι κινήσεις εξουσίας, απειλές αντιποίνων και επίδειξη δύναμης, αλλά κινήσεις αποκλιμάκωσης και συγκεκριμένα βήματα προς το διάλογο. Σκέφτομαι, για παράδειγμα, το άνοιγμα σε μια ειλικρινή συζήτηση που θα δίνει προτεραιότητα στις ανάγκες των ανθρώπων, την όλο και πιο αποτελεσματική συμμετοχή της Διεθνούς Κοινότητας, την ανάγκη προστασίας της θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς και την αποκατάσταση όλων όσων οι άνθρωποι θεωρούν πιο πολύτιμα από αυτή την άποψη, όπως είναι οι τόποι ή τουλάχιστον ιερά αντικείμενα. Με αυτά κατά νου, θα ήθελα να εκφράσω την εκτίμηση και την ενθάρρυνσή μου για το Θρησκευτικό κομμάτι του Κυπριακού Προγράμματος Ειρήνης, που προωθείται από την Πρεσβεία της Σουηδίας, για την καλλιέργεια του διαλόγου μεταξύ των θρησκευτικών ηγετών.
Οι περίοδοι που φαίνονται λιγότερο ευνοϊκές, όταν ο διάλογος μαραζώνει, μπορεί να είναι ακριβώς οι περίοδοι που προετοιμάζουν την ειρήνη. Το μαργαριτάρι μας το υπενθυμίζει επίσης αυτό, διότι παίρνει μορφή στην υπομονετική, κρυφή διαδικασία της ύφανσης νέων ουσιών μαζί με τον παράγοντα που προκάλεσε την πληγή. Υπό αυτές τις συνθήκες, ας μην επιτραπεί στο μίσος να επικρατήσει, ας καταβληθούν προσπάθειες να δέσουμε τις πληγές και να έχουμε κατά νου την κατάσταση εκείνων που έχουν εξαφανιστεί. Και όταν μπαίνουμε στον πειρασμό να υποκύψουμε στην αποθάρρυνση, ας σκεφτούμε τις επερχόμενες γενιές, οι οποίες λαχταρούν να κληρονομήσουν έναν κόσμο ειρήνης, συνεργασίας και ενότητας, όχι έναν κόσμο που αμαυρώνεται από αιώνιες αντιπαλότητες και δηλητηριάζεται από ανεπίλυτες διαμάχες. Για το σκοπό αυτό, ο διάλογος είναι απαραίτητος, για να αποφευχθεί η ανάπτυξη της καχυποψίας και της δυσαρέσκειας. Ας σκεφτούμε εν προκειμένω τη Μεσόγειο, που σήμερα είναι δυστυχώς ένας τόπος συγκρούσεων και ανθρωπιστικών τραγωδιών. Με τη βαθιά ομορφιά της είναι mare nostrum, η θάλασσα όλων εκείνων των λαών που βρέχονται από αυτή, προκειμένου να συνδεθούν και όχι να χωριστούν. Η Κύπρος, ως γεωγραφικό, ιστορικό, πολιτιστικό και θρησκευτικό σταυροδρόμι, είναι σε θέση να είναι ειρηνοποιός. Ας είναι ένα εργαστήριο ειρήνης στη Μεσόγειο.
Η ειρήνη δεν επιτυγχάνεται συχνά από μεγάλες προσωπικότητες, αλλά από την καθημερινή αποφασιστικότητα των απλών ανδρών και γυναικών. Η ευρωπαϊκή ήπειρος χρειάζεται συμφιλίωση και ενότητα· χρειάζεται θάρρος και ενθουσιασμό, αν θέλει να προχωρήσει μπροστά. Γιατί δεν θα είναι τα τείχη του φόβου και τα βέτο, που υπαγορεύονται από τα εθνικιστικά συμφέροντα, που θα εξασφαλίσουν την πρόοδό της, ούτε η οικονομική ανάκαμψη από μόνη της θα είναι αρκετή για να εγγυηθεί την ασφάλεια και τη σταθερότητά της. Ας κοιτάξουμε στην ιστορία της Κύπρου για να δούμε πώς η συνάντηση και η υποδοχή έφεραν καλούς καρπούς που διαρκούν. Όχι μόνο στην ιστορία του χριστιανισμού, για τον οποίο η Κύπρος ήταν “το εφαλτήριο” σε αυτή την ήπειρο, αλλά και για την οικοδόμηση μιας κοινωνίας που βρήκε τον πλούτο της στην ενσωμάτωση. Αυτό το πνεύμα διεύρυνσης, αυτή η ικανότητα να κοιτάζει κανείς πέρα από τα σύνορά του, φέρνει αναζωογόνηση και καθιστά δυνατή την εκ νέου ανακάλυψη μιας λάμψης που είχε χαθεί.
Οι Πράξεις των Αποστόλων μιλούν για την Κύπρο, λέγοντάς μας ότι ο Παύλος και ο Βαρνάβας «διέσχισαν ολόκληρο το νησί» για να φτάσουν στην Πάφο (πρβλ. Πράξεις 13:6). Χαίρομαι, γιατί αυτές τις μέρες, θα μπορέσω να διασχίσω την ιστορία και το πνεύμα αυτής της γης, με την ευχή αυτή της η επιθυμία για ενότητα και το μήνυμα της ομορφιάς της θα συνεχίσουν να καθοδηγούν το ταξίδι της προς το μέλλον. Ο Θεός να ευλογεί την Κύπρο!
Πέμπτη, 2 Δεκεμβρίου 2021
Θεματολογικές ετικέτες