«Το Άγιο Πνεύμα είναι μία δωρεά του Πάσχα»
«Ο σύγχρονος άνθρωπος δυσκολεύεται να συλλάβει το Άγιο Πνεύμα ως πρόσωπο. Ωστόσο, χωρίς το Πνεύμα, ο Ιησούς δεν θα ήταν παρά ένα μακρινό ιστορικό πρόσωπο».
Οι Χριστιανοί ομολογούν ότι το Άγιο Πνεύμα είναι ένα πρόσωπο. Τί σημαίνει αυτό;
Η Παλαιά Διαθήκη παραχωρούσε ήδη μια μεγάλη θέση στο Άγιο Πνεύμα, το οποίο ενέπνευσε τόσο χαρισματικούς ηγέτες, όπως τον Μωυσή όσο και προφήτες. Όμως το μυστήριο του «προσώπου» Άγιο Πνεύμα, ο Ιησούς είναι Αυτός που μας το αποκάλυψε. Ο Ιησούς, απεσταλμένος του Πατρός, μας υπόσχεται το Άγιο Πνεύμα. Ως πρόσωπο, το Πνεύμα είναι μία αποκάλυψη του Χριστού.
Δυσκολευόμαστε σήμερα να δώσουμε στο Άγιο Πνεύμα αυτόν τον τίτλο του προσώπου…
Ναι, έχουμε μάλλον την τάση να λέμε ότι το Άγιο Πνεύμα είναι μια ενέργεια, μία δύναμη αγάπης. «Το Άγιο Πνεύμα ενώνεται με το πνεύμα μας» λέει ο Απόστολος Παύλος, πράγμα που σημαίνει ότι φωτίζει την διάνοιά μας, δυναμώνει την θέλησή μας, φλέγει την καρδιά μας. Ο σύγχρονος άνθρωπος δυσκολεύεται να συλλάβει το Άγιο Πνεύμα ως πρόσωπο. Μπαίνει στον πειρασμό να Το περιορίζει σε μια θεία ενέργεια που εμψυχώνει τον άνθρωπο. Ωστόσο, χωρίς το Άγιο Πνεύμα, ο Ιησούς δεν θα ήταν παρά ένα μακρινό ιστορικό πρόσωπο. Το Άγιο Πνεύμα πραγματώνει την παρουσία του Ζώντος Χριστού μέσα στην εκκλησία Του. Όταν ο Ιησούς, στον αποχαιρετιστήριο λόγο Του, μας αναγγέλλει ότι θα μας στείλει το άγιο Πνεύμα (Ιω. 14-17), φαίνεται ότι μιλάει για ένα πρόσωπο ξεχωριστό από τον Πατέρα και τον Υιόν.
Υπάρχει κάποια ιεράρχηση στην Αγία Τριάδα;
Καμία! Ο Ιησούς δεν ιεραρχεί ποτέ τα θεία πρόσωπα. Η Θεία φύση είναι μία και μόνο. Το μυστήριο της ζωής του Θεού μάς ξεπερνάει: Πατήρ, Υιός, Πνεύμα. Μας είναι δύσκολο να φαντασθούμε έναν και μόνο Θεό σε τρία πρόσωπα. Ωστόσο, υπάρχει μια συνοχή σ’ αυτήν την αποκάλυψη. Αν ο Θεός είναι αγάπη, δεν μπορεί να έχει την αγάπη Του μόνο για Αυτόν. Ο Ιησούς μάς αποκαλύπτει ότι ο Θεός είναι αυτός ο Πατέρας που δίνει τα πάντα. Ο Υιός είναι η υποδοχή. Και το Πνεύμα είναι αυτή η εκπόρευση της αγάπης, αυτή η ακατάπαυστη «συναλλαγή» μεταξύ Πατρός και κόσμου, δια του Υιού.
Ποιος είναι ο ιδιαίτερος ρόλος του Αγίου Πνεύματος;
Αποτελεί την συνέχιση της ιστορίας της σωτηρίας και της Αποκαλύψεως. Ο άνθρωπος δεν θα είχε μπορέσει να κατανοήσει τίποτα στον Λόγο του Θεού χωρίς την έμπνευση του Αγίου Πνεύματος. Μέσω του Πνεύματος κοινωνείται ο Θεός και δημιουργεί σχέση με τον άνθρωπο. Με αυτόν τον τρόπο, ο Θεός κάλυψε το χάσμα μεταξύ της υπερβατικότητάς Του και της θνητότητας του ανθρώπου. Το Πνεύμα κατοίκησε στον Ιησού, ο Οποίος, κατά τον Ευαγγελιστή Ιωάννη, κατέχει «το Πνεύμα στον πλήρη βαθμό». Μεταμόρφωσε την ανθρώπινη φύση Του, ενέπνευσε του Αποστόλους να Τον αναγνωρίσουν εν πίστει, ενέπνευσε την νεοσύστατη χριστιανική κοινότητα. Σήμερα, εξακολουθεί να είναι Αυτό που μου δίνει το εσωτερικό βλέμμα της πίστεως, με βοηθάει ν’ ακούω, να γεύομαι, να βιώνω τους λόγους του Χριστού. Αυτό είναι που μουρμουρίζει τον Θεό μέσα μου και μου επιτρέπει να φωνάζω: «Ἀββᾶ ὁ Πατήρ» (Ρωμ. 8,15).
Με ποια έννοια λέμε ότι η Εκκλησία γεννήθηκε εκ του Πνεύματος;
Το βράδυ του Πάσχα, ο αναστημένος Χριστός «φύσηξε (ἐνεφύσησε)» πάνω στους μαθητές Του και τους είπε: «Λάβετε Πνεῦμα Ἅγιον» (Ιω. 20,22). Το ρήμα «ἐμφυσώ» είναι ένα πολύ σπάνιο ρήμα της Ελληνικής, το οποίο ξαναβρίσκουμε μόνο στη Γένεση, τότε που ο Θεός «ἐνεφύσησεν εἰς τό πρόσωπον αὐτοῦ (τοῦ Ἀδάμ) πνοήν ζωῆς». Είναι ένας τρόπος για να δειχθεί ότι από το Πάσχα αρχίζει ασφαλώς μια ανακαινισμένη δημιουργία. Η Εκκλησία γεννήθηκε ιστορικά (υπήρχε ως προαιώνιο μυστήριο-άκτιστη ενέργεια του Θεού) το βράδυ του Πάσχα, με άνδρες και γυναίκες, που με την έμπνευση του Αγίου Πνεύματος, βιώνουν την εμπειρία του Ζώντος Ιησού ανάμεσά τους. Το Πνεύμα είναι ο πρώτος μάρτυρας του αναστάντος Χριστού. Είναι η πηγή της αποστολής της Εκκλησίας, η πίστη της οποίας δεν βασίζεται σε διανοητικές πεποιθήσεις, αλλά σε μια εμπειρία του Αγίου Πνεύματος, το Οποίο, μέσα απ’ αυτήν μαρτυράει την νέα παρουσία του Χριστού.
Το Άγιο Πνεύμα είναι πάντοτε παρόν μέσα στη ζωή της Εκκλησίας;
Ναι, είναι ένα μόνιμο δώρο και πνέει πάντοτε. Αλλά θα πρέπει η Εκκλησία να έχει την ανάλογη διάθεση απέναντί Του, να μην είναι αναδιπλωμένη στον εαυτό της, σε τύπους, αρχαίες μορφές, δομές που δεν ανταποκρίνονται πλέον στην κουλτούρα μας, με λεξιλόγιο που δεν μας λέει πια τίποτα… Στους θεσμούς δεν αρέσει να αλλάζουν. Ωστόσο είναι Αυτό που φωτίζει, διδάσκει και μας κάνει να θυμόμαστε και να εμβαθύνουμε σε ό,τι είπε ο Ιησούς. Οι Απόστολοι δεν τα κατάλαβαν όλα αμέσως. Το ίδιο ισχύει και για την Εκκλησία. Χρειάσθηκε να περιμένουμε αιώνες για να συνειδητοποιήσει ότι η δουλεία δεν ταιριάζει με το Ευαγγέλιο. Το Άγιο Πνεύμα συνεχίζει ασφαλώς να εμπνέει την Εκκλησία. Είναι η νεότητά της. Η πηγή της μόνιμης ανακαινίσεώς της. Ο Ιησούς δεν άφησε μια Εκκλησία «με το κλειδί στο χέρι». Το Άγιο Πνεύμα τής αποκαλύπτει προοδευτικά τον πλούτο του Ευαγγελίου, την οδηγεί προς την όλη Αλήθεια. Το Ευαγγέλιο μπορεί να διαβάζεται ξανά σε κάθε γενεά, η οποία ανακαλύπτει σ’ αυτό πάντοτε καινούργια πράγματα. Έτσι, οι Χριστιανοί μπορούν να ερμηνεύουν και να προσαρμόζουν την Αποκάλυψη του Χριστού στις προκλήσεις του σύγχρονου κόσμου.
Ωστόσο, κάποιες φορές, το Άγιο Πνεύμα μοιάζει να μην φθάνει…
Ο Θεός είναι μία δύναμη αγάπης. Δεν επιβάλλεται, αλλά προτείνεται. Ο Ιησούς λέει πάντοτε: «Αν θέλεις…». Ο Θεός ανέλαβε το ρίσκο να παραμορφωθεί ο Λόγος Του, να παρερμηνευθεί, να μην κατανοηθεί. Η Ενσάρκωση του Λόγου, υπήρξε το μέγα ρίσκο του Θεού. Η Εκκλησία μπορεί, κάποιες φορές, ν’ αποτελεί ένα εμπόδιο, ένα παραπέτασμα σε αυτόν τον Λόγο. Αυτό είναι το ρίσκο της Αγάπης. Αν ο Θεός επιβαλλόταν, θα αρνείτο ό,τι συνιστά το μεγαλείο του ανθρώπου, την ελευθερία του. Η Εκκλησία αποτελείται από ανθρώπους ελεύθερους. Όσο περισσότερο είναι επιδεκτικοί του Αγίου Πνεύματος, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχουν να εναρμονισθούν με το μήνυμα του Θεού. Ο Απόστολος Παύλος αντιπαραθέτει πάντα τον άνθρωπο τον κλειστό στον εαυτό του με τον πνευματικό άνθρωπο τον ανοιχτό στο Άγιο Πνεύμα. Όλη η χριστιανική ζωή συνίσταται στο να αφεθούμε προοδευτικά να μας εμπνέει το Άγιο Πνεύμα. Στον διάλογο με τον Νικόδημο, ο Ιησούς λέει καθαρά ότι πρέπει κανείς να γεννηθεί «ἐξ ὕδατος καί Πνεύματος» (Ιω. 3).
Μπορούμε να ελπίζουμε ότι το Άγιο Πνεύμα θα πνεύσει κάποια μέρα έναν άνεμο μεγαλύτερης ελευθερίας στην Εκκλησία; «Έπεσε» άλλωστε πάνω στον εκατόνταρχο Κορνήλιο προτού καν βαπτισθεί (Πρ. 10, 44-45)…
Βέβαια! Ο Απόστολος Παύλος έλεγε: «οὗ δέ τό Πνεῦμα Κυρίου, ἐκεῖ ἐλευθερία» (Β’ Κορ. 3,17). Όμως βρίσκουμε και άλλη μια φορά τα ανθρώπινα όρια της Εκκλησίας. Ο Ιησούς μεμφόταν ήδη τους Φαρισαίους για το ότι έκλεισαν την δωρεά, την αγάπη της Διαθήκης, μέσα σε νόμους, που αντί να είναι απελευθερωτικοί, συνιστούν κλοιό. Η Εκκλησία εκτίθεται στην ίδια μομφή αν, αντί ν’ αποτελεί ένα σχολείο ελευθερίας, είναι μια σειρά από απαγορεύσεις. Νομίζω ότι σήμερα περισσότερο θα έπρεπε να είναι ένας χώρος ενθάρρυνσης, ανάπτυξης, εσωτερικής απελευθέρωσης. Η αμαρτία της είναι ότι φοβάται την αλλαγή.
Θεματολογικές ετικέτες