6 Ιανουαρίου 2018
Σήμερα εορτάζουμε τα Επιφάνεια, που σημαίνει πως ο Θεός φανερώνεται στον κόσμο. Φαντάζεστε να είχε εμπιστευθεί ο Θεός σε ανθρώπους την ετοιμασία αυτής της φανέρωσης;
Εμείς θα σκεφτόμασταν πως σίγουρα θα την αναθέσει σε κάποιον Αμερικανό σκηνοθέτη. Όπως ας πούμε στον Σεσίλ ντε Μιλ (Cecil B. DeMille, 1881-1959) που θα είχε σίγουρα ετοιμάσει μια εντυπωσιακή ταινία εποχής σε κάθε της λεπτομέρεια ή στον James Cameron που θα είχε επινοήσει μια φανταστική σκηνοθεσία με σπέσιαλ εφέ όπως στην ταινία Avatar. Ή ακόμη στα στούντιο του Disney, που θα είχαν επιστρατεύσει τις πιο αλλοπρόσαλλες ακτίνες λέηζερ ακριβώς όπως στο Star Wars. Ε λοιπόν όχι, η φανέρωση του Θεού προς τους ανθρώπους γίνεται με τη μέγιστη διακριτικότητα. Έρχεται σαν ένα βρέφος, μέσα σε μία φάτνη ανάμεσα σε άλογα ζώα γιατί απλά «ὁ κόσμος αὐτὸν οὐκ ἔγνω, εἰς τὰ ἴδια ἦλθε, καὶ οἱ ἴδιοι αὐτὸν οὐ παρέλαβον» (Ιω 1,10-11).
Δίδαγμα πρώτο: Όσο περισσότερο μεγάλος είναι κανείς, όσο περισσότερη ισχύ έχει, όπως όντως είναι ο Θεός, τόσο μικρότερη είναι η ανάγκη του για «διάκοσμο», για «περιτύλιγμα». Αυτό επιτρέπει να σκεφτούμε πως Αυτός που είναι ο όντως Παντοδύναμος δεν έχει χρεία του παραμικρού διάκοσμου για να φανερωθεί στον κόσμο. Αντιθέτως, όσο λιγότερη αξία ή ουσία έχουμε, τόσο μεγαλύτερη και η ανάγκη για περιτύλιγμα. Δεδομένης, ως εκ τούτου, της μεγαλοπρέπειας αυτού του καθεδρικού ναού, που είναι σύμβολο αδιάψευστο της ανθρώπινης ευφυίας και της επιθυμίας της να δοξάσει το Θεό, δεδομένων των ύμνων που εψάλησαν και που θα ψαλούν, που είναι επίσης μεγαλοφυείς συνθέσεις της ανθρώπινης διάνοιας, δε μπορώ να μη σκεφτώ πως ό,τι πρόκειται να τελέσουμε απόψε, με έναν τόσο εντυπωσιακό διάκοσμο δεν είναι παρά αντικατοπτρισμός της ασημαντότητάς μου. Κατά βάθος, όλα αυτά μου επιτρέπουν να μπω στη θέση μου και είναι ένα έξοχο μάθημα ταπείνωσης γιατί Εκείνος που είναι Παντοδύναμος έρχεται ταπεινά, χωρίς περιβλήματα.
Ήρθε και όμως κανένας δεν Τον είδε. Όλοι όσοι Τον περίμεναν, όσοι έθεταν όλες τις ελπίδες τους σε Αυτόν, ούτε καν Τον αντιλήφθηκαν. Όλοι; Ά, όχι ακριβώς όλοι! Υπάρχουν αυτοί οι περίφημοι ποιμένες που ήρθαν ως τη φάτνη. Και ακόμη αυτοί οι παράξενοι μάγοι που μαζί με τους ποιμένες εορτάζουμε σήμερα και που ήρθαν από μακριά, από την Ανατολή.
Η περίπτωση των ποιμένων και των μάγων δηλώνει πως ο Θεός μας αγγίζει πάντα με ένα ερέθισμα που οπωσδήποτε έχουμε την ικανότητα να το αναγνωρίσουμε. Οι ποιμένες είναι Εβραίοι, πιστεύουν στους αγγέλους, και όταν ο Θεός αποστέλλει τους αγγέλους Του για να υμνήσουν τη δόξα του τεχθέντος Παιδίου, σπεύδουν και αυτοί να έρθουν προς τη φάτνη. Από την άλλη, οι Μάγοι είναι ίσως από τη Μεσοποταμία, δεν το ξέρουμε ακριβώς, ωστόσο είναι οπωσδήποτε από την Ανατολή. Γνωρίζουν τέλεια τη γεωγραφία των άστρων, είναι γνώστες της αστρολογίας και είναι προσεκτικοί στα σημεία του ουρανού. Και ο Θεός τους μιλά με ένα ερέθισμα, τον φαινόμενο Αστέρα, που μπορούν να αναγνωρίσουν.
Δίδαγμα δεύτερο: ο Θεός μας μιλάει. Ο Θεός μας μιλάει χρησιμοποιώντας ό,τι είμαστε ικανοί να ακούσουμε, να αναγνωρίσουμε, να προσλάβουμε. Δε μας μιλά μια γλώσσα εσωτερική ή μυστηριώδη, μας μιλάει με απλότητα μέσα από όλα όσα εμπίπτουν στην εποπτεία μας. Ο Θεός μας συναντά εκεί όπου βρισκόμαστε. Και το ερώτημα για μας είναι: είμαστε ικανοί και προσεκτικοί να αναγνωρίσουμε τα σημάδια που μας δίνει;
Οι Μάγοι του Ευαγγελίου τελούν μία πράξη προφητική. Φέρνουν χρυσό, λίβανο και σμύρνα. Ο χρυσός είναι το χαρακτηριστικό των βασιλέων. Υποδηλώνουν οι Μάγοι πως τούτο εδώ το Βρέφος μέσα στη φάτνη φέρει τα σύμβολα της βασιλείας, είναι βασιλιάς. Ο λίβανος, η χρήση του οποίου γινόταν αποκλειστικά προς το Θεό, υποδηλώνει πως τούτο εδώ το Βρέφος είναι Θεός. Και το τρίτο δώρο, η σμύρνα, δηλαδή το μύρο, είναι σημείο μιας ακόμη βαθύτερης προφητείας. Η προσφορά του μύρου υποδηλώνει πως τούτο εδώ το Βρέφος είναι άνθρωπος και υπόκειται στην ανθρώπινη συνθήκη και μάλιστα θα εκπληρώσει μέχρι τέλους αυτή την ανθρώπινη συνθήκη, μέχρι δηλαδή την περατότητά της, μέχρι το θάνατο. Η προσφορά του μύρου υποδηλώνει εντονότερα την ανθρώπινη συνθήκη που φθάνει μέχρι το θάνατο και είναι προμήνυμα της Αναστάσεως γιατί ο Ιησούς πέθανε αλλά δε μυρώθηκε όπως οι νεκροί της εποχής.
Να λοιπόν το έργο που τελούν οι Μάγοι. Με την προσφορά των δώρων που είναι τα σύμβολα των θεϊκών ιδιοτήτων του Παιδίου, πολύ πέρα από τα φαινόμενα όπως μπορούν να συναχθούν από το φτωχικό περίγυρο της φάτνης, οι Μάγοι κοιτούν μακρύτερα, κοιτούν ψηλότερα. Είναι ικανοί να υποδεχθούν την πίστη καταφέρνοντας να αναγνωρίσουν τα θεϊκά ιδιώματα στο ελάχιστο και φαινομενικώς ασήμαντο, σε αυτό το Βρέφος.
Είναι και δικό μας χρέος να αναγνωρίζουμε τα θεϊκά ιδιώματα σε όλους τους ελαχίστους και ιδίως στους φτωχότερους, στους ασθενέστερους. Είναι και δικό μας χρέος να τελούμε μία πράξη πίστης πέρα από τα φαινόμενα, πέρα από αυτό που μπορούμε να δεχθούμε ή να προσλάβουμε μόνο με τις βιολογικές μας αισθήσεις, που είναι φυσικά σημαντικές, αλλά που δε μπορούν να πάνε πέρα από το όριο του υλικού κόσμου και επομένως δε μπορούν να φθάσουν ως το Θεό. Δε φθάνουμε εμείς το Θεό, ο Θεός έρχεται ως εμάς. Κοντολογίς, δίδαγμα τρίτο: Η αντιστροφή των όρων που επιτελεί ο Θεός μάς υποχρεώνει να ανακαλύπτουμε την πίστη πέρα από τις όποιες βεβαιότητές μας.
Μόλις εορτάσαμε τα Χριστούγεννα, και αναμφίβολα προσφέραμε ο ένας στον άλλον πολύ όμορφα δώρα, δώρα που είναι σημεία του ενδιαφέροντος, της αγάπης, της τρυφερότητας προς αυτούς που τα δέχθηκαν, αν και ίσως κάποιοι μπορεί να μην τα βρήκαν τόσο ιδιαίτερα και να έσπευσαν να τα πουλήσουν στο διαδίκτυο. Το ερώτημα που τίθεται για μας, κοιτώντας τη θεϊκή συγκατάβαση, είναι: Ποιος τελικά από μας είναι αυτός που μπορεί να κάνει το πιο ενδεδειγμένο «αντίδωρο» σε σχέση με το δώρο που μας κάνει ο Θεός; Αλήθεια ποιος είναι αυτός που μπορεί να προσφέρει το ωραιότερο δώρο και ακόμη -αφού μας αρέσουν οι μάλλον άχρηστες ερωτήσεις- ποιος από τους τρεις Μάγους έκανε το ωραιότερο δώρο; Προφανώς κανένας από τους τρεις! Κανένας από τους τρείς δεν προσέφερε ένα δώρο κατάλληλο για το Θεό. Αφού πολύ απλά, τα δώρα που έφεραν οι Μάγοι δεν είναι παρά μια υπόμνηση αυτού που είναι ήδη τούτο εδώ το Βρέφος στη θεϊκή, βασιλική και ανθρώπινη φύση Του.
Το ωραιότερο δώρο προσφέρθηκε από τη Μαρία και τον Ιωσήφ! Αυτοί οι δύο άνθρωποι προσέφεραν τα χέρια τους για να αγκαλιάσουν αυτό το Βρέφος, την καρδιά και όλη τους την τρυφερότητα για να Το αγαπήσουν. Ιδού λοιπόν το ωραιότερο δώρο, είναι αυτοί, αυτοί και μόνο, που δίνουν τη μόνη σωστή απάντηση σε Εκείνον που έρχεται ανάμεσά μας με μια πράξη ύψιστης αγάπης. Μόνο αγάπη μπορεί να απαντήσει στην αγάπη.
Σε λίγα λεπτά, πάνω σε αυτό το θυσιαστήριο, Αυτός που είναι ο ριζικά Άλλος, Αυτός που είναι Ανέκφραστος και Απερινοήτος και που αυτό είναι το μόνο που μπορούν να πουν γι’ Αυτόν οι φτωχές μας λέξεις, ο αιώνιος Λόγος του Θεού, θα συγκατανεύσει στην πτωχεία των ανθρώπινων λέξεων όπως συγκατένευσε στην εύθραυστη ανθρώπινη φύση, που είναι η φύση μας, και το έκανε μέχρι τέλους. Θα πάρει τις ανθρώπινες λέξεις από το στόμα του ιερέα και αυτά που προσφέραμε πάνω στο θυσιαστήριο, μέσα στην πενιχρότητά τους -την ασημαντότητα του ψωμιού, την ασημαντότητα του κρασιού- θα τα μεταβάλει με αυτό το Λόγο -που γίνεται Λόγος επιτελεστικός- σε όντως Σώμα Του και όντως Αίμα Του. Να πώς αυτός που κατακλίθηκε από τη Μητέρα Του μέσα σ’ ένα τροφείο άλογων ζώων γίνεται ο Ουράνιος Άρτος. Είναι Αυτός που μας είπε: ἡ γὰρ σάρξ μου ἀληθῶς ἐστι βρῶσις, καὶ τὸ αἷμά μου ἀληθῶς ἐστι πόσις. ὁ τρώγων μου τὴν σάρκα καὶ πίνων μου τὸ αἷμα ἔχει ζωὴν αἰώνιον (Ιω 6, 53-54). Αυτό που θα τελέσουμε σε λίγα λεπτά είναι αντίστοιχο με ό,τι έγινε στη φάτνη, ο Κύριος θα έρθει με τον απλούστερο δυνατό τρόπο για να φθάσει ως εμάς. Και είναι δικό μας χρέος να τον υποδεχθούμε, Αυτόν που θα έρθει χωρίς μίτρα, χωρίς ράβδο και που ωστόσο Αυτός είναι Θεός! Αυτός θα έρθει στα χέρια μας γυμνός, όταν πλησιάσουμε προς τη μετάληψη και ο ιερέας μας πει: Σώμα Χριστού.
Για να Τον αναγνωρίσουμε πρέπει να έχουμε την πίστη των Μάγων και των Ποιμένων. Για να Τον δεχθούμε και να γίνει για μας Ζωή, πρέπει να έχουμε την αγάπη της Μαρίας και του Ιωσήφ.
Αυτή η όμορφη Λειτουργία που θα τελέσουμε είναι η ευγνωμοσύνη του λαού του Θεού και η εκδήλωση του ένθερμου ενθουσιασμού του προς Αυτόν που έρχεται ταπεινά για να Τον δεχθούμε μέσα μας. Αυτό πρέπει να δούμε και να κρατήσουμε από αυτή τη Λειτουργία.
Σας παρακαλώ, αγαπητοί μου αδελφοί και φίλοι! Ας μη δώσουμε λαβή να δικαιωθεί εκείνο το διάσημο κινεζικό ρητό: «Όταν ο σοφός έδειχνε το φεγγάρι με το δάκτυλο στον ουρανό, ο ανόητος κοιτούσε το δάκτυλο».
Σας το λέω λοιπόν αγαπητοί μου, μην κοιτάξετε τον αρχιεπίσκοπο, κοιτάξτε το Χριστό!
+ Michel AUPETIT, archevêque de Paris
(Μετάφραση Χάρη Χατζηγώγου)
……………………………………………………………………………………………………….
Ενθρονιστήριος λόγος ενός καλού ποιμένος, ενός κυριολεκτικά στύλου του θυσιαστηρίου της Εκκλησίας του Χριστού στο Παρίσι. Θέλοντας και μη, διαβάζοντας αυτό το εκπληκτικό κείμενο έρχονται στο νου συνειρμοί οδυνηροί, για τα ανάλογα ημέτερα, με τις… “πολιτικάντικες” εξαγγελίες ενεργειών και δραστηριοτήτων (λες και μέχρι τότε δεν υπήρχε Εκκλησία εκεί…) και την… φωτογραφική αποτύπωση του γεγονότος!
Ο Αρχιεπίσκοπος Michel Aupetit είναι κατάδηλο από τα λόγια του, ότι ξέρει πως ο Χριστός ήταν εκεί πριν από αυτόν και θα συνεχίσει να είναι και όταν αυτός (ο M. Aupetit) φύγει, και ότι είναι εργάτης και όχι ο πρωτομάστορας, υπηρέτης και όχι ο Μεσσίας.
Θεματολογικές ετικέτες