Μασσαλία
Παρασκευή, 22 Σεπτεμβρίου 2023
Αγαπητοί αδελφοί και αδελφές,
Σας ευχαριστώ που βρίσκεστε εδώ. Μπροστά μας είναι η θάλασσα, πηγή ζωής, όμως αυτό εδώ το σημείο θυμίζει την τραγωδία των ναυαγίων, που προκαλούν το θάνατο. Συγκεντρωθήκαμε στη μνήμη εκείνων που δεν τα κατάφεραν, που δεν σώθηκαν. Ας μη συνηθίσουμε να θεωρούμε τα ναυάγια ως ειδήσεις και τους θανάτους στη θάλασσα ως αριθμούς: όχι, είναι ονόματα και επώνυμα, είναι πρόσωπα και ιστορίες, είναι διαλυμένες ζωές και διαλυμένα όνειρα. Σκέφτομαι τόσους πολλούς αδελφούς και αδελφές που πνίγηκαν στο φόβο, μαζί με τις ελπίδες που κουβαλούσαν στις καρδιές τους. Μπροστά σε ένα τέτοιο δράμα, χρειαζόμαστε πράξεις, όχι λόγια. Πριν από αυτό, όμως, πρέπει να δείξουμε λίγη ανθρωπιά: χρειαζόμαστε σιωπή, κλάμα, συμπόνια και προσευχή. Σας καλώ τώρα να περάσετε ένα λεπτό σιωπής στη μνήμη αυτών των αδελφών μας: ας συγκινηθούμε από τις τραγωδίες τους. [Στιγμή σιωπής]
Πάρα πολλοί άνθρωποι, που φεύγουν από τις συγκρούσεις, τη φτώχεια και τις περιβαλλοντικές καταστροφές στην προσπάθειά τους για ένα καλύτερο μέλλον, βρίσκουν στα κύματα της Μεσογείου την απόλυτη απόρριψη. Και έτσι αυτή η όμορφη θάλασσα έχει μετατραπεί σε ένα τεράστιο νεκροταφείο, όπου πολλοί αδελφοί και αδελφές στερούνται ακόμη και το δικαίωμα στον τάφο. Η ταφή στη θάλασσα είναι η μόνη αξιοπρέπεια που τους παρέχεται. Στο βιβλίο-μαρτυρία “Μικρός αδελφός”, ο πρωταγωνιστής, στο τέλος του ταραγμένου ταξιδιού που τον οδηγεί από τη Δημοκρατία της Γουινέας στην Ευρώπη, λέει: “Όταν κάθεσαι πάνω από τη θάλασσα βρίσκεσαι σε ένα σταυροδρόμι. Από τη μία πλευρά είναι η ζωή, από την άλλη ο θάνατος. Δεν υπάρχουν άλλες επιλογές” (A. Arzallus Antia – I. Balde, Fratellino, Μιλάνο 2021, 107). Αγαπητοί φίλοι, βρισκόμαστε κι εμείς σε ένα σταυροδρόμι: από τη μια πλευρά υπάρχει η αδελφοσύνη, που κάνει την ανθρώπινη κοινότητα να ανθίζει με καλοσύνη- από την άλλη η αδιαφορία, που αιματοκυλάει τη Μεσόγειο. Βρισκόμαστε σε ένα σταυροδρόμι του πολιτισμού. Είτε ο πολιτισμός της ανθρωπιάς και της αδελφοσύνης, είτε ο πολιτισμός της αδιαφορίας: ας φροντίσει ο καθένας για τον εαυτό του.
Δεν μπορούμε να συμβιβαστούμε με το να βλέπουμε ανθρώπους να αντιμετωπίζονται ως διαπραγματευτικό χαρτί, να φυλακίζονται και να βασανίζονται με φρικτούς τρόπους- ξέρουμε ότι πολλές φορές, όταν τους στέλνουμε μακριά, προορίζονται να βασανιστούν και να φυλακιστούν. Δεν μπορούμε πλέον να παρακολουθούμε το δράμα των ναυαγίων, που προκαλούνται από τη σκληρή εμπορία και τον φανατισμό της αδιαφορίας. Η αδιαφορία γίνεται φανατική. Οι άνθρωποι που κινδυνεύουν να πνιγούν όταν εγκαταλείπονται στα κύματα πρέπει να διασωθούν. Είναι καθήκον της ανθρωπότητας, είναι καθήκον του πολιτισμού!
Ο Θεός θα μας ευλογήσει, αν στη στεριά και στη θάλασσα ξέρουμε να φροντίζουμε τους πιο αδύναμους, αν μπορέσουμε να ξεπεράσουμε την παράλυση του φόβου και την αδιαφορία που, με βελούδινα γάντια, καταδικάζει τους άλλους σε θάνατο. Σε αυτό, εμείς οι εκπρόσωποι των διαφόρων θρησκειών καλούμαστε να αποτελέσουμε παράδειγμα. ο Θεός, πράγματι, ευλόγησε τον πατέρα μας Αβραάμ. Αυτός κλήθηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα του: “χωρίς να γνωρίζει πού επρόκειτο να πάει” (Εβρ. 11:8). Ως φιλοξενούμενος και προσκυνητής σε μια ξένη γη, καλωσόρισε τους οδοιπόρους που περνούσαν από τη σκηνή του (πρβλ. Γεν. 18): “εξόριστος από την πατρίδα του και άστεγος ο ίδιος, ήταν ταυτόχρονα σπίτι και πατρίδα για όλους” (Πέτρος Χρυσολόγος, Λόγοι, 121). Και “ως ανταμοιβή για τη φιλοξενία του, έλαβε το δώρο της υστεροφημίας” (Αμβρόσιος, De officiis, II, 21). Έτσι, στις ρίζες των τριών μεσογειακών μονοθεϊστικών θρησκειών βρίσκεται η φιλοξενία, η αγάπη για τον ξένο στο όνομα του Θεού. Και αυτό είναι ζωτικής σημασίας αν, όπως ο πατέρας μας ο Αβραάμ, ονειρευόμαστε ένα ευημερούν μέλλον. Ας μην ξεχνάμε το βιβλικό ρεφρέν: “το ορφανό, η χήρα και ο μετανάστης, ο ξένος”. Τα ορφανά, οι χήρες και οι ξένοι: αυτούς μας προστάζει ο Θεός να αγαπάμε.
Εμείς οι πιστοί, λοιπόν, πρέπει να είμαστε υποδειγματικοί στην αμοιβαία και αδελφική υποδοχή. Οι σχέσεις μεταξύ των θρησκευτικών ομάδων συχνά δεν είναι εύκολες, με την αγριότητα του εξτρεμισμού και την ιδεολογική πληγή του φονταμενταλισμού που διαβρώνει την αυθεντική ζωή των κοινοτήτων. Από την άποψη αυτή, θα ήθελα να επαναλάβω αυτό που έγραψε ένας άνθρωπος του Θεού που έζησε όχι μακριά από εδώ: “Ας μην κρατάει κανείς στην καρδιά του μίσος για τον πλησίον του, αλλά αντίθετα αγάπη, γιατί αν κάποιος αισθάνεται μίσος έστω και για έναν άνθρωπο, δεν μπορεί να έχει ειρήνη με τον Θεό. Η προσευχή ενός ανθρώπου δεν εισακούεται από τον Θεό όσο ο θυμός είναι αποθηκευμένος στην ψυχή του” (Καισάριος της Αρλ, Λόγοι, XIV, 2).
Σήμερα, και η Μασσαλία, που χαρακτηρίζεται από έναν ποικιλόμορφο θρησκευτικό πλουραλισμό, βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι: συνάντηση ή αντιπαράθεση. Σας ευχαριστώ όλους εσάς που επιλέγετε το δρόμο της συνάντησης: σας ευχαριστώ για την αλληλεγγύη και την έμπρακτη δέσμευσή σας για την προώθηση της ανθρώπινης ανάπτυξης και της ολοκλήρωσης. Η Μασσαλία είναι ένα πρότυπο ενσωμάτωσης. Είναι καλό που έχετε εδώ, μαζί με διάφορες ομάδες που εργάζονται με τους μετανάστες, την Marseille-Espérance, μια οργάνωση για τον διαθρησκευτικό διάλογο που προωθεί την αδελφοσύνη και την ειρηνική συνύπαρξη. Ανατρέχουμε στους πρωτοπόρους και μάρτυρες του διαλόγου, όπως ο Jules Isaac, ο οποίος ζούσε εδώ κοντά και του οποίου πρόσφατα τιμήθηκε η εξηκοστή επέτειος του θανάτου. Είστε η Μασσαλία του μέλλοντος. Προχωρήστε μπροστά χωρίς να αποθαρρύνεστε, ώστε αυτή η πόλη να γίνει για τη Γαλλία, την Ευρώπη και τον κόσμο ένα μωσαϊκό ελπίδας.
Ως αποχαιρετιστήρια ευχή, θα ήθελα να παραθέσω μερικά λόγια του David Sassoli που ειπώθηκαν στο Μπάρι, με την ευκαιρία μιας προηγούμενης συνάντησης για τη Μεσόγειο: “Στη Βαγδάτη, στον Οίκο της Σοφίας του χαλίφη Al Ma’mun, Εβραίοι, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι συναντιόντουσαν για να διαβάσουν τα ιερά βιβλία και τους Έλληνες φιλοσόφους. Σήμερα αισθανόμαστε όλοι, πιστοί και άπιστοι, την ανάγκη να ξαναχτίσουμε αυτό το σπίτι για να συνεχίσουμε μαζί να πολεμάμε τα είδωλα, να γκρεμίζουμε τα τείχη, να χτίζουμε γέφυρες και να δίνουμε υπόσταση σε έναν νέο ανθρωπισμό. Το να κοιτάξουμε βαθιά την εποχή μας και να την αγαπήσουμε ακόμη περισσότερο όταν είναι δύσκολο να την αγαπήσουμε, είναι πιστεύω, ο σπόρος που σπέρνεται αυτές τις μέρες που είμαστε τόσο προσεκτικοί με το πεπρωμένο μας. Σταματήστε να φοβάστε τα προβλήματα στα οποία μας υποβάλλει η Μεσόγειος. […] Για την Ευρωπαϊκή Ένωση και για όλους μας, η επιβίωσή μας εξαρτάται από αυτό” (Ομιλία με την ευκαιρία της συνάντησης προβληματισμού και πνευματικότητας “Μεσογειακά σύνορα της ειρήνης”, 22 Φεβρουαρίου 2020).
Αδελφοί, αδελφές, ας αντιμετωπίσουμε μαζί αυτά τα προβλήματα- ας μην προκαλέσουμε ναυάγιο στην ελπίδα- ας φτιάξουμε μαζί ένα μωσαϊκό ειρήνης!
Χαίρομαι που βλέπω εδώ τόσους πολλούς από εσάς που βγαίνετε στη θάλασσα για να σώσετε μετανάστες. Και πολλές φορές σας εμποδίζουν να πάτε, επειδή – έτσι λένε – από το πλοίο λείπει κάτι, λείπει αυτό, λείπει εκείνο… Αυτές είναι πράξεις μίσους εναντίον των αδελφών μας, με το πρόσχημα της “ισορροπίας”. Σας ευχαριστώ για όλα όσα κάνετε.
Θεματολογικές ετικέτες