ΤΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ και η πίσω ΑΠ’ ΑΥΤΑ, ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
22 Οκτωβρίου 2023 Trondheim
Ησαΐας 45:1-6: Έτσι λέει ο Κύριος στον χρισμένο του, στον Κύρο.
Α΄ Θεσσαλονικείς 1:1-5: Θεσ/νίκης: Έχετε επιμείνει με την ελπίδα.
Ματθαίος 22:15-21: Ο Ιησούς γνώριζε την κακία τους.
Το πρώτο μας ανάγνωσμα σήμερα είναι ένα κείμενο πρωτοφανούς σημασίας. Πρέπει να το εντάξω στο πλαίσιο, για να πω κάτι λογικό γι’ αυτό. Συγχωρέστε με αν ξεκινήσω με μερικά «στεγνά» γεγονότα.
Ο Κύρος, για τον οποίο ακούμε, ήταν βασιλιάς της Περσίας το 559-530 π.Χ. Εκείνη την εποχή η Περσία ήταν μια ανερχόμενη υπερδύναμη. Αργά αλλά σταθερά σφετερίστηκε τον ρόλο που έπαιζε η Βαβυλώνα για δεκαετίες σε όλη τη Μέση Ανατολή. Οι Γραφές μάς λένε πολλά για τη Βαβυλώνα. Το Δεύτερο Βιβλίο των Βασιλέων ολοκληρώνεται με την αιχμαλωσία του Ισραήλ και την εξορία το 586. Ένας ψαλμός τραγουδά την εμπειρία τους εκεί: “Ἐπὶ τῶν ποταμῶν Βαβυλῶνος ἐκεῖ ἐκαθίσαμεν καὶ ἐκλαύσαμεν…” (Ψαλμ. 136).
Τη μοίρα του Ισραήλ μοιράστηκαν και άλλα μικρά έθνη. Η Βαβυλώνα εδραίωσε τη δύναμή της και μείωσε την αντίσταση μετακινώντας λαούς μέσα στην επικράτειά της. Γνωρίζουμε αυτή την τακτική από τη σύγχρονη εποχή, όχι μόνο από την ΕΣΣΔ του Στάλιν. Το 538 π.Χ. ο Κύρος κατέλαβε τη Βαβυλώνα. Η Περσία αναγνωρίστηκε ως η νέα κορυφαία υπερδύναμη. Ο Κύρος κήρυξε γενική αμνηστία. Οι αιχμάλωτοι απελευθερώθηκαν. Στο Βρετανικό Μουσείο υπάρχει μια επιγραφή από την εποχή του Κύρου. Μας λέει τι συνέβη. Οι βασιλείς της Βαβυλώνας, διακήρυξε ο Κύρος, είχαν δυσαρεστήσει τους τοπικούς θεούς απομακρύνοντας τους λάτρεις τους και προκαλώντας την παύση των λατρειών. Ο Κύρος αποκατέστησε τη ζημιά: “Επέστρεψα τις εικόνες των θεών, που κατοικούσαν εκεί, στις θέσεις τους και τους άφησα να κατοικήσουν σε αιώνιες κατοικίες. Συγκέντρωσα όλους τους κατοίκους τους και τους επέστρεψα τις κατοικίες τους”. Πραγματοποίησε αυτή την ενέργεια στο όνομα του Μαρντούκ, του κύριου θεού της Βαβυλώνας.
Αυτό με το οποίο έχουμε να κάνουμε εδώ είναι η Realpolitik. Ο Κύρος ήθελε να εμφανιστεί ως απελευθερωτής των εθνών. Κινητοποίησε την καλή θέληση χαλαρώνοντας τον εναγκαλισμό της Βαβυλώνας. Στην περίπτωση του Ισραήλ, ο λαός ήταν επί μισό αιώνα εξόριστος 2.700 χιλιόμετρα μακριά από την πατρίδα του. Αυτό αντιστοιχεί στην απόσταση από το Τροντχάιμ στην Μπολόνια! Ο Κύρος δήλωσε τώρα ότι ήταν ο ευνοούμενος του εθνικού θεού του κράτους, που είχε πρόσφατα ανατρέψει. Θα έπρεπε να φανεί ξεκάθαρα ποιος ήταν τώρα επικεφαλής και κυβερνούσε με θεϊκό δικαίωμα.
Ας θυμηθούμε πώς θυμόταν το Ισραήλ αυτό που συνέβη. Στο κείμενο του Ησαΐα που διαβάσαμε λέει:
Έτσι λέει ο Κύριος στον χριστό του (τον επιλεγμένο Του…), στον Κύρο […]: “Είναι για χάρη του δούλου μου Ιακώβ, του Ισραήλ, του εκλεκτού μου, που σε αποκάλεσα με το όνομά σου, απονέμοντάς σου έναν τίτλο, αν και δεν με γνωρίζεις”.
Ο Κύρος αποκαλείται χρισμένος – επιλεγμένος υπό του Κυρίου, δηλαδή μεσσίας στα εβραϊκά, χριστός στα ελληνικά. Είναι ο εκλεκτός Του, καλεσμένος και τιμώμενος, παρόλο που εξακολουθεί να αγνοεί τη Δύναμη – τον έναν αληθινό Θεό – που ενεργεί στη ζωή του. Ο Κύρος είναι ένα όχημα της πρόνοιας, ένας κρίσιμος συνδετικός κρίκος στο σχέδιο σωτηρίας του Θεού, χωρίς να έχει ιδέα για ποιο λόγο χρησιμοποιείται.
Αυτό είναι, που είναι τόσο ουσιαστικά σημαντικό. Αν ο Θεός είναι Θεός, που είναι, είναι ο Κύριος της ιστορίας. Η ιστορία εξελίσσεται προς μια εκπλήρωση. Ο Θεός χρησιμοποιεί τις διαδικασίες της ιστορίας και τις ελεύθερες επιλογές του ανθρώπου, επιλογές συχνά αγενείς και εγωιστικά υποκινούμενες, για να προωθήσει μακροπρόθεσμα το σχέδιό του: τη σωτηρία μας, την εγκαθίδρυση της βασιλείας του Θεού, της οποίας οι πόνοι της γέννησης μας βυθίζουν στα σκοτεινά.
Όταν κοιτάζουμε τον σημερινό κόσμο, είναι δύσκολο να μην αισθανθούμε ανησυχία. Υπάρχουν παντού καταιγίδες. Τα αλεξικέραυνα που θεωρούσαμε δεδομένα έχουν εξαφανιστεί. Τα νερά ανεβαίνουν μεταφορικά και κυριολεκτικά. Η συνάθροιση των πιστών μειώνεται. Ο Θεός έχει ξεχαστεί. Μας εγκατέλειψε λοιπόν ο Κύριος; Φυσικά και όχι. Απλώς είναι τόσο καταραμένα δύσκολο να δούμε το όλο θέμα από τη δική Του οπτική γωνία!
Αυτή τη στιγμή διαβάζω ένα βιβλίο που με έχει βοηθήσει από αυτή την άποψη. Η συγγραφέας περιγράφει μια επίσκεψη που πραγματοποίησε στο παλιό Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου, του οποίου οι πύργοι είχαν ύψος 546 μέτρα, την δεκαετία του ’90, όταν ήταν ακόμα όρθιοι:
«Πήραμε το ασανσέρ για να ανεβούμε στην κορυφή ενός από τους πύργους. Μέσα από τεράστια παράθυρα, είδαμε μια καταιγίδα, πολύ κάτω από εμάς, να αναβοσβήνει αστραπές καθώς κινούνταν σε όλη την πόλη, από το Μπρούκλιν στο κάτω Μανχάταν. Δεν είχα βρεθεί ποτέ πάνω από καταιγίδα, ούτε πριν, ούτε από τότε. Ήταν υπέροχο να βλέπεις κάτι που θα ήταν συντριπτικό ή επικίνδυνο στο έδαφος, να μετατρέπεται σε μια όμορφη διασκέδαση, ακίνδυνη σαν κοπάδι τροπικών ψαριών».
Μια τέτοια εμπειρία είναι παροδική. Στις 11 Σεπτεμβρίου 2001 οι πύργοι έγιναν συντρίμμια. Κανένα γήινο σημείο θέασης δεν είναι οριστικό. Ωστόσο, αυτή η οπτική μπορεί να μας δώσει μια ιδέα – ανεπαρκή αλλά χρήσιμη – για το πώς εξελίσσεται το πεπρωμένο αυτού του κόσμου στα μάτια του Θεού. Αυτό που είναι συντριπτικό και επικίνδυνο δεν μαγεύεται με αυτόν τον τρόπο. Ο Θεός το πήρε αρκετά σοβαρά ώστε να εισέλθει σε αυτό και να εξαλειφθεί, φαινομενικά, μέσα σ’ αυτό. Παραμένει εδώ στη γη, μαζί μας, μέχρι το τέλος του κόσμου. Αλλά μας υπενθυμίζεται ότι ακόμη και τα χαοτικά, τρομερά γεγονότα αποτελούν μέρος μιας διαδικασίας που όντως προχωρά προς μια ευλογημένη λύση. Μια παράξενη ομορφιά είναι εμφανής μέσα σε αυτήν, ακόμη κι αν δεν μπορούμε ακόμη να την αντιληφθούμε, απορροφημένοι όπως είμαστε από τους σημερινούς φόβους, από τις κραυγές και τη δυστυχία, από τα μνημεία και τα βασίλεια που καταρρέουν.
Μια θαυμάσια συλλογή διακηρύσσει ότι η πρόνοια του Θεού είναι ακλόνητη. Η πρόνοια μπορεί κάλλιστα να χρησιμοποιήσει ανθρώπους που δεν έχουν ιδέα ότι διαμορφώνονται από το χέρι του Θεού. Επομένως, καμία περίσταση δεν είναι απελπιστική για εκείνον που πιστεύει. Αυτή είναι μια βεβαιότητα στην οποία πρέπει να επιμένουμε αποφασιστικά.
«Δεν θα εισέλθει στη βασιλεία του Θεού όποιος μου πει ‘Κύριε, Κύριε’», λέει ο Ιησούς. Το να τον αποκαλείς απλώς «Κύριο» μπορεί να είναι μια μορφή υποκρισίας: το Ευαγγέλιο μας το λέει σήμερα. Πρέπει να αποδείξουμε ότι τον αναγνωρίζουμε ως Κύριό μας και ως Κύριο του κόσμου, αποδίδοντας στον Θεό ό,τι του ανήκει. Το κάνουμε αυτό παραμένοντας «ακούραστοι στην αγάπη, επιμένοντας στην ελπίδα», ακόμη και όταν περπατάμε στο μάτι της καταιγίδας και δύσκολα μπορούμε να φανταστούμε ότι, από πάνω, υπάρχει γαλάζιος ουρανός και απεριόριστος ορίζοντας. Αμήν.
Θεματολογικές ετικέτες