Λόγος 30ος …………………………….
Τίποτε δεν υπάρχει που να ‘ναι ισάξιο της ταπεινοφροσύνης! Αυτή είναι η μητέρα και η ρίζα και η τροφός και η υποδομή και ο σύνδεσμος όλων των καλών. Χωρίς αυτή είμαστε αποτρόπαιοι και μιασμένοι και ακάθαρτοι. Ας υποθέσουμε αν θέλετε, ότι υπάρχει κάποιος που ανασταίνει νεκρούς και γιατρεύει κουτσούς και καθαρίζει λεπρούς, αν όμως είναι γεμάτος με αφροσύνη, υπάρχει τίποτε πιο αποτρόπαιο και ασεβές και βδελυρό από αυτό;
Τίποτε μη πιστέψεις ότι είναι δικό σου! Έχεις άνεση λόγου και διδασκαλική χάρη; Μη νομίζεις ότι, λόγῳ αυτού, έχεις κάτι περισσότερο από τους άλλους. Αντίθετα εξ αιτίας αυτών πρέπει να ταπεινώνεσαι περισσότερο απ’ όσο οι άλλοι, αφού αξιώθηκες περισσότερων δωρεών. «Σ΄ αυτόν που χαρίστηκαν περισσότερα θα αγαπάει περισσότερο». Λοιπόν πρέπει να ταπεινώνεσαι, γιατί ο Θεός αφού προσπέρασε τους άλλους πρόσεξε και ευεργέτησε εσένα. Να φοβάσαι γι’ αυτό το γεγονός, γιατί πολλές φορές μπορεί κάτι τέτοιο να γίνει αίτιο απωλείας, αν δεν προσέχεις.
Γιατί υπερηφανεύεσαι; Επειδή διδάσκεις όμορφα με τα λόγια; Είναι εύκολο να φιλοσοφεί κάποιος προφορικά! Δίδαξέ με με τον τρόπο της ζωής σου, αυτή είναι η καλύτερη διδασκαλία. Λες ότι μετριοφρονείς και “βγάζεις” ένα μακρύ λόγο για να το αποδείξεις και ρητορεύεις ασταμάτητα! Ατυχώς είναι καλύτερος από σένα εκείνος που με διδάσκει διά των έργων την μετριοφροσύνη. Δεν συνηθίζεται με τα λόγια να αποτυπώνονται στην ψυχή τόσο καλά τα μαθήματα, όσο αποτυπώνονται με έμπρακτη διδασκαλία, γιατί αν δεν έχεις φτάσει αυτό που διδάσκεις, όχι απλώς δεν ωφέλησες μ’ αυτά που είπες αλλά ίσως και να έβλαψες πάρα πολύ.
Είναι καλύτερο να σιωπάς. Γιατί; Διότι με τα λόγια κάνεις για μένα αδύνατη την υπόθεση. Εννοώ ότι θα σκέφτομαι, ότι αν εσύ που λες τόσα πράγματα, δεν τα καταφέρνεις, τότε εγώ πολύ περισσότερο είμαι άξιος συγγνώμης αφού δεν λέω τίποτε. Γι’ αυτό λέει ο προφήτης: «Στον αμαρτωλό είπε ο Θεός, γιατί διηγείσαι συ τις εντολές μου; Είναι πολύ μεγάλη αυτή η βλάβη, όταν κάποιος διδάσκει πολύ ωραία με τα λόγια και συγχρόνως με τα έργα ακυρώνει την διδασκαλία. Αυτό έγινε αιτία πολλών κακών στις Εκκλησίες. Γι’ αυτό συγχωρείστε με, σας παρακαλώ, αν επιμένω και καθυστερώ μιλώντας σας γι’ αυτό το πάθος.
Πολλοί άνθρωποι κάνουν πάρα πολλά να βρεθούν στο βήμα του ομιλητή και να αναπτύξουν ένα μακροσκελή λόγο. Και αν μεν αξιωθούν χειροκροτημάτων αποδοχής, γίνεται όλο αυτό ισάξιο με το να κερδίσουν ένα βασίλειο! Αν όμως τελειώσουν τον λόγο και κανένας δεν τους επιδοκιμάζει αλλά σιωπούν, τότε τους γίνεται η αθυμία της σιωπής, χειρότερη και από την καταδίκη στην κόλαση! Αυτοί ανατρέπουν την τάξη της Εκκλησίας, όταν και σεις δεν ζητάτε να ακούσετε ένα ουσιαστικό λόγο, αλλά λόγια που τέρπουν με την προφορά και την σύνθεση των λέξεων, λες και ακούτε τραγουδιστές και κιθαρίστες. Κι εμείς οι κληρικοί «ψυχρά κι ανάποδα» κάνουμε, όταν ακολουθούμε τις επιθυμίες σας, ενώ πρέπει να τις απορρίπτουμε.
Και γίνεται το ίδιο, όπως όταν ένας πατέρας που έχει ένα υπερβολικά κακομαθημένο παιδί, παρ’ ότι είναι άρρωστο, του δίνει γλυκά και δροσερά και ευχάριστα φαγητά, και δεν φροντίζει για τα κατάλληλα και χρήσιμα στην αρρώστια του. Κι όταν κατόπιν των κατηγορούν οι γιατροί, απολογείται λέγοντας: τι να κάνω; Δεν αντέχω να βλέπω το παιδί μου να κλαίει! Άθλιε και ταλαίπωρε και προδότη, γιατί δεν μπορούμε να πούμε πατέρα αυτόν που συμπεριφέρεται έτσι και δεν αντιλαμβάνεται ότι, λυπώντας για λίγο, θεραπεύει για πάντα, ενώ με την πρόσκαιρη επιπόλαια ικανοποίηση, φτιάχνει προϋποθέσεις μόνιμης αθυμίας και ταλαιπωρίας.
Αυτό παθαίνουμε κι εμείς, προσέχοντας την ομορφιά των λέξεων και της προϋποθέσεις και την μουσική αρμονία θέλοντας να μας θαυμάσουν και όχι το να ωφελήσουμε, ούτε πως θα διδάξουμε. Θέλοντας να τέρψουμε, όχι να γεννήσουμε κατάνυξη. Θέλοντας να μας χειροκροτούν και να ευλογούμε επαινούμενοι, όχι να βοηθήσουμε στο να γίνουν καλύτερες οι συνήθειες των χριστιανών.
Πιστέψτε με, δεν το λέω επιπόλαια· όταν μιλάω και με χειροκροτούν, τότε παθαίνω κάτι ανθρώπινο (…Τι; Δεν θα πω την αλήθεια;) και χαίρομαι και υπερηφανεύομαι και… λιώνω!! Όταν όμως επιστρέψω στο σπίτι μου και σκεφτώ ότι αυτοί που χειροκροτούσαν όχι μόνον δεν ωφελήθηκαν, αλλά και ό,τι μπορούσε να τους ωφελήσει, το έχασαν από τα χειροκροτήματα και τους επαίνους, τότε στεναχωριέμαι και στενάζω και κλαίω και σαν να μίλησα ματαίως έτσι τα αξιολογώ, και λέω στον εαυτό μου: Τι ωφέλεια έχω από τον κόπο για την ετοιμασία του λόγου, όταν οι παριστάμενοι δεν θέλουν να καρπωθούν κάτι από το κήρυγμα; Πολλές φορές σκέφθηκα να βάλω κανονισμό, που να απαγορεύει τα χειροκροτήματα και να δεσμεύει να ακούτε σιωπηλά και με την πρέπουσα τάξη. Υπομείνετε παρακαλώ και εμπιστευθείτε με και εάν το νομίζετε, ας επικυρώσουμε ένα τέτοιο νόμο: Κανένας ακροατής να μην επιτρέπεται να χειροκροτεί ενώ κάποιος μιλάει, αλλά αν θέλει να θαυμάζει τα λεγόμενα να τα θαυμάζει σιωπηλά. Δεν εμποδίζει κανένας κάτι τέτοιο. Η φροντίδα και η προθυμία σας ας περιστραφεί στο να δεχθείτε αυτά που λέω.
Γιατί χειροκροτάτε;
Γι’ αυτό το θέμα συζητάμε και αποφασίσαμε απαγόρευση του και σεις ούτε να το ακούσετε δεν ανέχεσθε; Μία τέτοια απόφαση θα είναι γεννήτρια πολλών καλών και διδάσκαλος σωστής σκέψης. Και οι ειδωλολάτρες φιλόσοφοι μιλούσαν και δεν γινόντουσαν ποτέ χειροκροτήματα. Και οι απόστολοι κήρυτταν και δεν υπάρχει καταγεγραμμένη τέτοια συνήθεια να διακόπτουν στο ενδιάμεσο τον ομιλούντα οι ακούοντες!
Ας επικυρώσουμε μία τέτοια απόφαση να ακούμε όλοι ησύχως και να μιλάμε ήσυχα. Θα μας είναι μεγάλο κέρδος κάτι τέτοιο, αν επιστρέφαμε στο σπίτι μας έχοντες κατά νου αυτά που ακούσαμε. Και σ’ αυτή την περίπτωση δεν θα ήταν χρήσιμος ο έπαινος (αλλά δεν μπορούσα να ακριβολογήσω, ας μη με θεωρήσει κάποιος άξεστο) επειδή μη αποκομίζοντας κάποιο κέρδος, έχουμε βλάβη. Ας εξαλείψουμε το εμπόδιο, ας βγάλουμε από την μέση όλα αυτά τα σκιρτήματα ας αυξήσουμε την αρετή της ψυχής. Ο Χριστός κήρυττε στο όρος και κανένας δεν μιλούσε μέχρι να τελειώσει τον λόγο του. Δεν εμποδίζω όσους επιθυμούν να χειροκροτούν αλλά τους προτρέπω περισσότερο να θαυμάζουν. Είναι πού καλύτερο αφού ακούσω σιωπηλά, να “χειροκροτώ” όλο τον καιρό με το μυαλό μου, και στο σπίτι και στην αγορά, παρά να επιστρέψω σπίτι μου άδειος, έχοντας χάσει τα πάντα, να είμαι δηλαδή… χωρίς τον λόγο και την αιτία που χειροκροτούσα…!
Πώς δεν είναι για γέλια ο ακροατής; Πώς δεν θα θεωρηθεί κόλακας και είρωνας όταν ισχυρίζεται ότι πολύ ωραία τα είπε ο διδάσκαλος, όμως ο ίδιος δεν ξέρει να διηγηθεί… τι είπε; Αυτή είναι η συνήθεια της κολακείας. Αν αυτό που ακούει είναι άκουσμα κιθαρίστα ή τραγουδιστή, είναι εύκολο να πάθει κάτι τέτοιο, μη μπορώντας να επαναλάβει αυτολεξεί τα λόγια. Τώρα όμως εδώ σε μας δεν υπάρχει θέμα επίδειξης της φωνής ή των λόγων, αλλά το νόημα και η δύναμη της φιλοσοφικής σκέψεως, πράγμα ευπρόσιτο στον καθένα να το αναγγείλει και να το πει. Πώς λοιπόν δεν θα είναι άξιος κατηγορίας αυτός που δεν μπορεί να πει την αιτία για τη οποία επαίνεσε τον ομιλούντα; Τίποτε δεν είναι περισσότερο αρμόζον στην Εκκλησία όσο η σιωπή και η ευταξία. Στα θέατρα αρμόζει ο θόρυβος και στα λουτρά και στις υποδοχές και στην αγορά. Εκεί που γίνεται διδασκαλία για τέτοιας μεγαλοσύνης δόγματα αρμόζει γαλήνη και ησυχία και φιλοσοφία και πρέπει να είναι ένα μεγάλο λιμάνι. Αυτά θέλω και παρακαλώ να τα ξέρετε όλοι, ψάχνω παντού επιζητώντας διάφορους τρόπους με τους οποίους θα μπορέσω να ωφελήσω τις δικές σας ψυχές. Δεν νομίζω ότι είναι αμελητέος αυτός ο τρόπος για να ωφελήσει, όχι μόνο εσάς αλλά και εμάς. Δεν θα επιτρέψει να χάσουμε κάθε έλεγχο, ώστε να επιθυμούμε επαίνους και δόξα, ώστε να λέμε μόνο τα ευχάριστα αλλά και τα ωφελούντα για την φραστική σύνθεση και τις ομορφιές και μόνον των λέξεων, αλλά με την δύναμη των νοημάτων να απασχολούμε όλον τον χρόνο μας. Πήγαινε σε ένα ζωγραφικό ατελιέ και θα δεις πολλή σιωπή. Λοιπόν πρέπει να υπάρχει και εδώ! Και εδώ ζωγραφίζουμε εικόνες όχι ιδιωτικές αλλά εικόνες του βασιλέα Χριστού με τα χρώματα της αρετής…
Τι είναι αυτό…; Πάλι χειροκροτείτε;! Λοιπόν φαίνεται δεν είναι εύκολο το πράγμα, και αυτό όχι εκ φύσεως του θέματος αλλά επειδή δεν μάθαμε με την επαναλαμβανόμενη συνήθεια να το κατορθώνουμε. Γραφίδα (μολύβι, αλλά και σμίλη-σκαρπέλο) λοιπόν σε μας είναι η γλώσσα, αλλά τεχνίτης που την χειρίζεται είναι το Πνεύμα το Άγιο, Πες μου, στα Μυστήρια υπάρχει κάποιος θόρυβος κάποια ταραχή; Όταν βαπτιζόμαστε, όταν κάνουμε όλα τα άλλα δεν επικρατεί ησυχία και σιγή; Αυτό είναι και η ομορφιά του ουρανού. Γι’ αυτό κατηγορούμαστε από τους ειδωλολάτρες ότι τα κάνουμε όλα για επίδειξη και από φιλοδοξία. Αν λοιπόν καταργηθεί το χειροκρότημα θα “σβήσει” και ο έρωτας-επιθυμία για πρωτοκαθεδρίες. Αν κάποιος επιθυμεί επαίνους, αυτό αρκεί να συμβαίνει μετά την ακρόαση των κηρυγμάτων… όταν συλλεγούν οι καρποί.
Ναι λοιπόν σας παρακαλώ ας επικυρώσουμε αυτόν τον νόμο, ώστε όλοι κάνοντας αυτό που ο Θεός θεωρεί σωστό, να αξιωθούμε της φιλανθρωπίας Του, χάριτι και οικτιρμοίς του Μονογενούς Υιού αυτού του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, στον οποίο μαζί με τον Πατέρα και το άγιο Πνεύμα, πρέπει δόξα κράτος τιμή και προσκύνηση, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων.
Θεματολογικές ετικέτες