Το να ζεις στην μνήμη κάποιου δεν σημαίνει να μην πεθάνεις ποτέ

«Ὅσα ἄν λέξη μνημόσυνα, γράψομαι» Αριστοφάνης: Σφήκες

Ο Χριστός στο πέμπτο κεφάλαιο του Ευαγγελίου κατά Ιωάννην διευκρινίζει στο διάστημα των έξι στίχων από 24 μέχρι 30, ότι υπάρχουν δυο ανθρώπινες συνθήκες: Οι “νεκροί” με άρτιες βιολογικές λειτουργίες και οι νεκροί οι εν τοις μνημείοις! Αυτοί, δηλαδή, στους οποίους ο θάνατος σταμάτησε κάθε βιολογική λειτουργία και έχουν αποτεθεί στους τάφους.

Το απόσπασμα αυτό το διαβάζουμε στις νεκρώσιμες ακολουθίες γιατί αφορά και τις δυο… όχθες του ποταμού της ζωής. Και τους ζώντες και τον νεκρό. 

Ο νεκρός που εξοδιάζουμε είναι στην μνήμη μας πολλάκις με συντριπτική για μας οδυνηρή ανάμνηση, και συγχρόνως, ακριβώς επειδή όλοι συνειδητοποιούμε, έστω με την σκέψη, ότι «το να ζεις στην σκέψη κάποιου δεν σημαίνει ότι δεν θα πεθάνεις ποτέ», παρακαλούμε για Αιωνία μνήμη! Σε επιπόλαια θεώρηση, φανταζόμαστε ότι κάτι τέτοιο αφορά και ανατίθεται σε μας τους περιλειπόμενους! Είναι αυταπάτη κάτι τέτοιο. Η προσευχητική αναφώνηση Αιωνία (σου) η μνήμη, έχει αποδέκτη και απευθύνεται εκ μέρους μας, σ’ Αυτόν που ΕΙΝΑΙ Ζωή Αιώνια και μνήμη αιώνια! Αυτό μόνο; Απευθυνόμαστε σ’ Αυτόν που η μνήμη Του μας φέρνει κατ’ αρχάς σε ύπαρξη βιολογική και στην συνέχεια, μετά την δια του θανάτου κατάλυση κάθε εγωιστικής αντίστασής μας, στην μόνιμη, πρόσωπο προς πρόσωπο με τον Πατέρα μας σχέση ύπαρξη και ζωή, όπως επίσης και με τους αδελφούς μας.

Ο Χριστός από μέρους Του, έτσι και αλλιώς, δεν αφήνει στην ανυπαρξία τους αγαπημένους! Αυτό το ξέρει σαφέστατα η Εκκλησία και γι’ αυτό παρακλητικά εκλιπαρεί (όπως το μικρό παιδί τον πατέρα του) για αιώνια, δηλαδή αταλάντευτη μόνιμη και διαρκή, μνήμη μας εκ μέρους Του.

Γράφονται αυτές οι σκέψεις τώρα, που η χρονική ανακύκλωση φέρνει μπροστά μας την γιορτή του αγίου Μελετίου και το πρόσωπο του πατέρα μας Μελετίου.

Ξαναθυμόμαστε αυτόν που μας μύησε στην υγιά αγωνία της μνήμης του Θεού, σαν προσευχή εκ μέρους μας, και σαν παράκληση έλευσης του Χριστού στην καθημερινότητα μας (δια της προσευχής) ακόμα και όταν αυτή (η καθημερινότητα μας) ίσως είναι τόσο εφήμερη όσο του ληστή, που παρακαλούσε: Μνήσθητι μου, όταν κατάλαβε την αγάπη του Χριστού, και το ποια είναι η δύναμη και μνήμη που συνιστά και κρατάει σε ύπαρξη τον κόσμο.

Ο π. Μελέτιος, όπως γράφει ο ποιητής και συγγραφέας Στιγκ Ντάγκερμαν, έζησε «μη εξαρτώντας την ζωή του από ετοιμόρροπα τσιγκέλια όπως είναι ο χρόνος και η δόξα». Δεν έγινε ποτέ σκλάβος του ονόματός του. Έζησε προσανατολισμένος στο θέλημα του Θεού, ελεύθερος από αγωνίες υστεροφημίας, στις οποίες έβγαζε εμπαικτικά τη γλώσσα, θεωρώντας τες ως μορμολύκεια και ξέροντας ότι τα σκιάχτρα, όπως λέει και το παραμύθι, «δεν έχουν μυαλό»! Ήταν και αυτός, όπως γράφει μια μεγάλη σοφή γυναίκα, η Pauline Matarasso: «Ένας άνθρωπος υψηλής ευφυίας, απλού γούστου και χωρίς την παραμικρή έπαρση». Βεβαίως δεν είχε ποτέ συμπεριφορά υποταγμένου. Ούτε πρακτικά (εξ αιτίας της ελευθερίας του πέρασε στρατοδικείο, όταν ήταν φαντάρος) ούτε θεωρητικά για θεολογικές τοποθετήσεις, που στα μυαλά των ανόητων φάνταζαν αιρετικές. Ήξερε ότι χριστιανός είναι κάποιος που πάνω απ’ όλα κατά κυριολεξία έχει το θέλημα του Θεού (και μέσα σ’ αυτό το όλα είναι πρωτίστως ο εαυτός του!), για το οποίο κάθε θυσία και η μεγαλύτερη (του εαυτού μας!) δεν είναι αντισταθμιστική της θυσίας Εκείνου και της Αγάπης Του. Ήξερε ότι οι χριστιανοί δεν είναι… καλοί επειδή τάχα είναι συντηρητικοί και όχι φιλελεύθεροι. Έλεγε ότι τέτοια βλακώδη διλήμματα είναι ψευδείς αγωνίες. Ο χριστιανός πρέπει να είναι αληθινός. Όχι απλά συντηρητικός ή φιλελεύθερος! Κάτι που φαίνεται συντηρητικό μπορεί να είναι ένας τάφος… αξιοπρεπώς ασπρισμένος, όμως γεμάτος οστά και κάθε ακαθαρσία, όπως λέει ο Χριστός (Ματθ. 23,27). Και από την άλλη πλευρά κάτι που φαίνεται φιλελεύθερο, μπορεί να είναι αναίδεια εγωιστικού υποκειμενισμού. Δικαιωματισμός σαν τον σημερινό, που ζητάει απεγνωσμένα να καθιερώσει ως δικαίωμα την όποια επιθυμία του!! Αλλά συγχρόνως μπορεί να είναι ανοιχτωσιά ελευθερίας από κοινωνικές συμβάσεις. Αντικομφορμισμός. Ακόμη και… διά Χριστόν σαλότητα! Όλα τα πράγματα κρίνονται από τα κίνητρα και τα σκοπούμενα των ενεργειών. Ο π. Μελέτιος πίστευε μαζί με τον Μ. Μπούμπερ ότι: «Ο άνθρωπος αρχίζει όχι εκεί όπου επιχειρείται η αναζήτηση του Θεού (αυτό μπορεί να είναι διανοητική αυταπάτη έλεγε), αλλά εκεί όπου κάποιος υποφέρει από την έλλειψη του Θεού χωρίς (πολλές φορές…) να γνωρίζει την αιτία του πάθους του»!

Ο π. Μελέτιος ήταν στην κατηγορία εκείνη που λέει ότι: «Καλοί μάρτυρες είναι εκείνοι που τα λόγια τους γεννούν εμπιστοσύνη». Πέρασε στην εφηβεία του μέσα από την έλλειψη του Θεού, κατέλαβε την αιτία εξαιτίας της οποίας υπέφερε, συνειδητοποίησε «ότι υπάρχει δυστυχία στο να μην αγαπιέσαι, αλλά υπάρχει μεγάλη θλίψη στο να μην αγαπάς. Κατάλαβε ότι σήμερα όλοι μας πεθαίνουμε από αυτή την θλίψη».

Η αγάπη προϋποθέτει μνήμη που λειτουργεί ή λειτούργησε ως σχέση. Η ποιότητα της οποίας κάνει τον ένα για τον άλλον επιθυμητό και ανάμνηση ευτυχίας. Όλα αυτά, τα ψυχολογικά κατ’ αρχάς πρέπει να αποκτήσουν μονιμότητα διαρκείας με το να συναρτηθούν στον Χριστό που ό,τι “έφτιαξε” είναι μόνιμο, διαρκές και ακατάλυτο. Ο άνθρωπος λοιπόν και όταν πεθάνει και όταν χαθεί από τα μάτια των ζώντων συνεχίζει να υπάρχει πρωτευόντως στη μνήμη του Θεού και ανθρωπίνως στη μνήμη των ανθρώπων, που συναναστράφηκε όσο τουλάχιστον θα υπάρχουν και εκείνοι.

Ο π. Μελέτιος υπάρχει και θα υπάρχει στη μνήμη μας όσο κι εμείς θα είμαστε… ἐν τοῖς οὖσιν. Και παρακαλούμε να υπάρχει στη μνήμη του Θεού και τώρα πεθαμένος. Γιατί όπως λέει (υποδορίως και υπονοιαστικά) το ταφικό επίγραμμα, που πήραμε ως τίτλο των σκέψεων που παραθέτουμε, το όλο ζητούμενο είναι να είμαστε και πεθαμένοι στη σκέψη του Θεού. Όταν η Εκκλησία προσφέρει την Ευχαριστία και ο άρτος και ο οίνος στο θυσιαστήριο μεταβάλλονται από το Πνεύμα του Θεού σε Σώμα και Αίμα Χριστού, και οι χριστιανοί συναπαρτίζουν την τοπική κοινότητα, προσεύχονται πρωτευόντως για τους νεκρούς, ζητώντας να βρίσκονται πάντοτε οι αδελφοί τους στη μνήμη του Θεού, όπως πάντοτε, και τώρα που είναι πεθαμένοι!

Ο Λόγος του Θεού, όπως είπαμε, αφορά νεκρούς πνευματικά, που είναι βιολογικά άρτιοι, και νεκρούς σωματικά, που όντας όλοι στη μνήμη του Θεού, θα τους απευθυνθεί πρόταση (σε όλους βέβαια και των δύο συνθηκών) αγαπητικής σχέσεως, που φέρνει ζώντας και νεκρούς, από την ανυπαρξία σε ύπαρξη. Ο θάνατος δεν είναι επιλογή, είναι συνθήκη. Δυστυχώς μπορεί να πεθάνει καθένας μας πριν έρθει ο βιολογικός θάνατος!!

Το να ζούμε στη μνήμη των άλλων, θα υφίσταται για όσους μας αγαπούν και για όσο και αυτοί δεν έχουν ακόμα πεθάνει, όπως είπαμε. Ανθρωπίνως η υπόθεση εξαντλείται στο ψυχικό συναίσθημα.

Το να ζούμε στη μνήμη του Θεού, είναι αυτό για το οποίο μιλούσε και προσευχόταν ο π. Μελέτιος. Όταν αφηνόμαστε στη μνήμη του Θεού υπάρχουμε είτε ζωντανοί είτε κεκοιμημένοι. Η αγάπη συντηρεί την μνήμη και ο Χριστός δεν έχει απλώς αγάπη, ΕΙΝΑΙ αγάπη, πράγμα που επιβεβαιώνει ότι το να ζεις στη μνήμη του Θεού, είναι το μόνο που σημαίνει να μην πεθάνεις ποτέ!

Θυμόμαστε τέτοιες μέρες τον Μακάριο Πατέρα μας περισσότερο και του γυρεύουμε να ζητά από τον Χριστό για μας: Αιωνία μνήμη, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων.

Την ευχή του να έχουμε όλοι.