Ούτε τα εβραϊκά είναι η “γλώσσα” του Θεού, ούτε κάποιο άλλο γλωσσικό ιδίωμα των ειδωλολατρικών λαών. Τα λόγια του Θεού που γράφτηκαν από τον Μωϋσή ή τους προφήτες, δεν είναι παρά η φανέρωση του θελήματος του Θεού…
Άγ. Γρηγόριος Νύσσης
Στην αρχαία Εκκλησία, την εποχή και στην περιοχή που έζησε και δραστηριοποιήθηκε ο μέγας Διδάσκαλος και Πατήρ της Ορθοδόξου Εκκλησίας άγιος Βασίλειος, υπήρχε ήδη και προσπαθούσε να επηρεάσει τους Ορθοδόξους μια αίρεση, που ξεκίνησε με κάποιον Αέτιο και συνεχιζόταν με τον μαθητή του, Ευνόμιο. Οι οπαδοί της αιρέσεως ονομάζονταν Ευνομιανοί.
Δίδασκαν ότι ο Θεός δεν είναι Τριάς· και ότι ο Υιός είναι κτίσμα. Ήταν Αρειανοί που αναμίγνυαν στην…θεολογία τους και τον Αριστοτέλη και κυριολεκτικά πελάγωναν “ἔχοντες πορισμόν ἀσεβείας τήν Ἀριστοτέλους κακοτεχνίαν”. (Γρ. Νύσσης Κατά Εὐνομίου).
Μαζί με όλα τα άλλα αιρετικά τους φρονήματα ισχυρίζονταν, ότι ο Θεός δημιούργησε τα ονόματα των πραγμάτων στην Εβραϊκή γλώσσα και μάλιστα προ της κτίσεως των πρωτοπλάστων!!!
Ενάντια σ᾿ αυτές τις θεωρίες έγραψε ο Μέγας Βασίλειος. Ο Ευνόμιος απάντησε, αλλά πλέον ο Μέγας Βασίλειος είχε “κοιμηθεί”. Τον αγώνα εναντίον του Ευνομίου ανέλαβε και συνέχισε ο αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου, ο άγιος Γρηγόριος, επίσκοπος Νύσσης, για τις συγγραφές του οποίου ο Μέγας Φώτιος λέγει ότι είναι οι καλύτερες επί του θέματος!
Αποσαφηνίζει λοιπόν ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης στον λόγο του Κατά Ευνομίου, ότι:
α. Οι Ευνομιανοί κατηγορούσαν τον Βασίλειο, ότι συμπαρατάσσεται με τους αθέους και “εξοπλίζεται” κατά της προνοίας του Θεού, (επειδή) δέχεται ότι “η ανακάλυψη των γλωσσικών μηχανισμών προέκυψε από την λογική δύναμη που έβαλε ο Θεός στην ανθρώπινη φύση. Και αυτό (έλεγαν) είναι το χειρότερο απ᾿ όλα τα λάθη-αδικήματά του, αφού μ᾿ αυτόν τον συλλογισμό αυτομολεί (κατά τους Ευνομιανούς) προς την τοποθέτηση των αθέων…”.
Ρωτάει τους Ευνομιανούς, ο άγιος Γρηγόριος:
– “Ο Θεός ἔθετο τάς προσηγορίας τοῖς οὖσιν;” (Ο Θεός έβαλε τα ονόματα στα όντα;)
Δηλαδή, υπάρχει γλώσσα θεϊκή; Μόρφωμα λεκτικό που έχει “θεϊκό”(;) κύρος και σφραγίδα; Υπάρχει ιερή και ανίερη γλώσσα; Υπάρχει μία μόνον οδός λογικής ή γλωσσικής σχέσεως με τον Θεό;
Και απαντά ο ίδιος: Όχι, αφού “μεμαθήκαμεν” ότι ο Θεός “γι’ αυτό την δύναμη του Αγίου Πνεύματος την διεμέρισε σε πολλές φωνές (Πάρθοι και Μήδοι και Ελαμίται), για να μη στερείται κανένας αλλόγλωσσος την ωφέλεια…”.
Πάντως ο Θεός “οὐδεμίαν γλῶσσαν ἀνθρώπων ἔκτισεν, οὔτε πρό τοῦ Πύργου τῆς Βαβέλ”, ούτε μετά. Και ο άγιος Γρηγόριος επεξηγεί: “Τώρα, αν κάποιος την σύγχυση της Βαβέλ την νομίζει ως αντεπιχείρημα σε όσα λέγω (ο άγιος Γρηγόριος δηλαδή), ας σκεφθεί ότι ο Θεός δεν λέγει ούτε τότε ότι έφτιαξε κάποια άλλη γλώσσα για τους ανθρώπους, αλλά ότι τους σύγχυσε (μπέρδεψε) αυτήν που είχαν, ώστε κανείς να μη καταλαβαίνει πια τους άλλους… Και έτσι ισχύει για όλα η άποψη, ότι τις ανθρώπινες γλώσσες τις “δημιούργησε” η ανθρώπινη διάνοια… Ο Θεός θέλησε οι άνθρωποι να έχουν ποικιλία γλωσσών. Και γι᾿ αυτό επέτρεψε η ανθρώπινη φύση να προχωράει όπως νομίζει, συστηματοποιώντας σε κάθε φυλή ανθρώπων τους φθόγγους-ήχους της, ώστε να γίνονται σαφή και συγκεκριμένα τα ονόματα των πραγμάτων…”.
Ο άγιος Γρηγόριος επιμένει, ότι η εμμονή σε ένα γλωσσικό μόρφωμα με τάχα θεϊκό κύρος (ή ιστορικό-πολιτισμικό, θα λέγαμε σήμερα): ” … δεν ξέρω πως δεν θα είναι κάτι το καταγέλαστο και βλάσφημο! Ή μήπως δεν είναι βλάσφημο το να νομίζει κανείς κάτι τέτοιο… (ότι δηλαδή τις γλώσσες τις έφτιαξε ο Θεός)”;
* * *
Ας έλθουμε στο σήμερα και στο τώρα.
Μια ομάδα κληρικών, με πρωτοστάτη τον πρωτοπρεσβύτερο Ιωάννη Φωτόπουλο, κάνουν επίθεση στην προσπάθεια της Μητροπόλεώς μας, να ξέρουν οι άνθρωποι τί λένε όταν προσεύχονται! Έχουν αντιρρήσεις, και για τις μεταφράσεις των λειτουργικών και Γραφικών κειμένων, και για το περιεχόμενο του “Ευχολογίου” μας (που αγνοούντες το αποδίδουν στον Μητροπολίτη μας) και για το ποιόντων μεταφράσεων! Γράφουν ένα κείμενο… 19 σελίδων· το αποστέλλουν επιλεκτικά σε κάποιους (ΟΧΙ σε μας)· το αναρτούν στο διαδίκτυο· και θεωρούν ότι εμείς πρέπει… να συνετιστούμε! Δεν θα τους ακολουθήσουμε. Δεν έχει νόημα να εξαντληθούμε σε μια διελκυστίνδα ακριβολογίας για την μετάφραση διαφόρων γλωσσικών τύπων. Είναι ελεύθεροι και να έχουν άλλη άποψη, αλλά και να κάνουν μια δική τους πιο εύηχη, θεολογικά πιο άρτια, και καλή μετάφραση, που θα αντικαταστήσει την κακή δική μας!
Οι σεβάσμιοι πατέρες, “κουβαλώντας”, ποιός ξέρει τι εκκλησιαστικές εμπειρίες, δεν διανοούνται ότι δεν είναι όλοι οι ιερείς κάτι σαν “τετράποδα ιστάμενα ενώπιον” του προϊσταμένου τους και ότι υπάρχουν και αρχιερείς, που δεν τους εκφράζει το χουντικοβασιλικό “αποφασίζομεν και διατάσσομεν”. Και ότι μπορεί να υπάρχουν πρωτοβουλίες και ενέργειες, που δεν προέρχονται απαραιτήτως από τον αρχιερέα αλλά από ιερείς, μιας περιοχής-επισκοπής, απλά και αυτονόητα!
Έτσι “κατηγορούν” τον αρχιερέα μας ότι έχει δικό του “Ευχολόγιο” ενώ (το ευχολόγιο) αυτό είναι προσπάθεια των ιερέων, που όπως και ‘κείνοι (… οι κατήγοροι) έχουν το “βάρος” να ευχολογούν και να τελούν μυστήρια!
Αγωνιούν για τις ευχές. Διαμαρτύρονται για παραλείψεις ευχών. Απορούν για την χρήση αγνώστων σ᾿ αυτούς ευχών και το… καλύτερον εξανίστανται, γιατί αντικατεστάθη η ευχή “εἰς γυναῖκα ὅταν ἀποβάληται”, που αναφέρει την γυναίκα ως διαπράξασα φόνο· (τήν σήμερον ἐν ἁμαρτίαις εἰς φόνον περιπεσούσαν…). Έλεος, πατέρες.
Σεις σε δύο ανθρώπους που βιώνουν το δράμα της ταλαιπωρίας των αποβολών των εμβρύων τους και αγωνιούν και αγωνίζονται να αποκτήσουν παιδί, θεωρείτε ότι το μόνο που έχει να τους πει η Εκκλησία είναι ότι… διέπραξαν φόνο!!;;
Επιτέλους, ας τελειώνουμε. Δεν κινδυνεύουν οι χριστιανοί από τον Χριστό! Δεν αγωνίζονται να αποφύγουν… τα χέρια Του! Θέλουν να “πέσουν” στα χέρια Του και στην αγκαλιά Του. Δεν τον θεωρούν κίνδυνο. Αν εσείς νομίζετε ότι προσεύχεσθε στον… Δία και κινδυνεύετε από τους κεραυνούς του (… βοήθειά Σας!). Όμως η Εκκλησία του Χριστού προσεύχεται στον Σταυρωμένο Λυτρωτή της που κάρφωσε τα χέρια Του στον Σταυρό, για να είναι μόνιμο βίωμα όλων, ότι η αγκαλιά Του δεν κλείνει για κανένα!
Διαβάστε επ᾿ ευκαιρία:
α. τις αποστολικές διαταγές και τι διαλαμβάνουν για το θέμα (Κεφ ΚΖ’ Περί παρατηρημάτων Ἰουδαϊκῶν καί Ἑλληνικῶν, Migne τ. 1,980-981)· και
β. την κανονική επιστολή του Αγ. Αθανασίου “Προς Αμμούν μονάζοντα” (που κατά τον Αμ. Αλιβιζάτον “Μεγίστην σημασίαν διά τό δίκαιον τῆς Ἐκκλησίας ἀπέκτησε…” ) μήπως και Σας αποσαφηνιστεί ότι “Πάντα καλά καί καθαρά τά τοῦ Θεοῦ ποιήματα…” και διαχωριστεί επιτέλους η αμαρτητική επιλογή από τις βιολογικές λειτουργίες. Ίσως τότε να παύσετε να ψάχνετε “τήν πιθανή ἐνδόμυχη, ὁμολογουμένη ἤ ὄχι (sic!) ἐπιθυμία τῆς ἐγκύου γυναίκας νά “ξεφορτωθεῖ” τό συλληφθέν“!!! [Εδώ σταματούν τα λόγια και αρχίζει η… ψυχανάλυση!]
Σεις αν θέλετε, λέγετε: “Δός, Κύριε, ἀνεξάρτητον (!) μεῖναι τό ὄνομά Σου τό ἅγιον ἐπ᾿ αὐτόν” ἤ “δέξαι με προσερχόμενον τῇ σῇ βδελύξῃ” (sic)αφού (κατά σας) δεν επιτρέπεται καμμία αλλαγή στο… Πέμπτο Ευαγγέλιο (!) που είναι (πάντοτε κατά σας) το Ευχολόγιο. Και κυττάχτε καλά! Μή διορθώσετε την λάθος γραφή! Κίνδυνος-κόλαση!
Τα ευχολόγια απόκτησαν μόνιμο περιεχόμενο μετά την τυπογραφία. Ανοίξτε επιτέλους το δίτομο έργο του σοφωτάτου καθηγητού Π. Ν. Τρεμπέλα “Μικρόν Ευχολόγιον” (Εκδ. Αδελφότης Θεολόγων “ο ΣΩΤΗΡ”, ΑΘΗΝΑ 1998) και δείτε εκεί άπειρους κώδικες. Δέστε μικρότατα (σε διάρκεια ευχών) μυστήρια Ευχελαίου και Γάμου. Διαβάστε τριπλές και πολλαπλές ευχές για την ίδια αφορμή. Θαυμάστε την ελευθερία της Εκκλησίας. Συγκινηθείτε από την αγωνία της, για βοήθεια στους ανθρώπους, που την εκφράζουν όλα αυτά!
Εμείς θα προσπαθούμε να προσευχόμαστε ΜΑΖΙ με τους χριστιανούς μας, ζητώντας βοήθεια από τον Χριστό να συνειδητοποιήσουμε το μέγεθος της αγάπης Του, ότι “ἁμαρτωλῶν ὄντων ἡμῶν Χριστός ὑπέρ ἡμῶν ἀπέθανεν” (Ρωμ. 5, 8) και να ανταποκριθούμε κατά δύναμιν. Αυτό άλλωστε τον λόγο έχουν οι ευχές.
Διαφωνείτε; Δικαίωμά Σας.
Τα ουσιαστικά θέματα όμως πρέπει να αντιμετωπίζονται επί της ουσίας και όχι επί της διαδικασίας.
Το ερώτημα που χρειάζεται απάντηση είναι:
Α. Επιτρέπεται μετάφραση;
Ο άγιος Γρηγόριος δεν αφήνει κανένα περιθώριο άρνησης. “Ο Μωϋσής γεννήθηκε πολλά χρόνια μετά την πυργοποιΐα της Βαβέλ και χρησιμοποιεί μια από τις γλώσσες που προέκυψαν μετά την Βαβέλ, για να μας διηγηθεί περιγραφικά την κοσμογένεση. Βάζει τον Θεό, να χρησιμοποιεί ως γλώσσα αυτήν, στην οποία είχε εκπαιδευτεί (ο Μωϋσής) και την είχε συνηθίσει. Δεν αλλοιώνει την γλώσσα του Θεού ότι δήθεν (η γλώσσα… του Θεού) έχει κάποιο εντελώς ιδιότυπο και παράξενο φωνητικό χαρακτήρα, ώστε με κάτι περίεργες (όσον αφορά τα συνηθισμένα), διαφορετικές λέξεις, να παριστάνει, ότι είναι η φωνή-γλώσσα του Θεού! Με την ίδια συνηθισμένη γλώσσα περιγράφει, και τα σχετικά με τον άνθρωπο, και τα σχετικά με τον Θεό”.
Και ο άγιος Γρηγόριος, αναφερόμενος στους Ευνομιανούς, περιγράφει με εντυπωσιακή ενάργεια το… κείμενο των δέκα πατέρων που μας υβρίζουν, λέγοντας: “… ξαναχορεύει μ’ αυτά που έχουν ειπωθεί, χτυπάει διαφοροπρόφερτες λεξούλες και παίζει με τα λόγια…”. Έτσι και οι πατέρες! Ενοχλούνται από… “ωραιότατες προστακτικές”! τούς απασχολούν τα… “κεριά”! εξαντλούνται σε χίλια δυο, αρκεί να μη μιλήσουν για την… ταμπακέρα!
Β. Ένα θέμα υπάρχει.
Αποκάλυψη είναι ο Χριστός. Η Γραφή είναι λόγος για την Αποκάλυψη. Η Γραφή δεν διαβάζεται (τουλάχιστον από την Ορθόδοξη Εκκλησία…) με την θεωρία της κατά γράμμα θεοπνευστίας αφού “… είναι σταθερή αντίληψη της Εκκλησίας μας, ότι την γλώσσα την εφεύρε η ανθρώπινη διάνοια και ότι ο Θεός δεν επέβαλε πώς θα μιλάει ο καθένας! Αντιθέτως ο Θεός θέλησε οι άνθρωποι να έχουν ποικιλία γλωσσών· γι᾿ αυτό και άφησε την ανθρώπινη φύση, να πορεύεται τον δικό της δρόμο· και τον κάθε λαό να διαρθρώνει την γλώσσα του όπως του άρεσε κάθε φορά, για να έχει η γλώσσα ενάργεια και σαφήνεια…”.
Αφού λοιπόν αυτή είναι η αλήθεια, τί απαγορεύει στην κάθε τοπική Εκκλησία να χρησιμοποιεί το κυρίαρχο γλωσσικό ιδίωμα; Θα αποκτήσουμε, πλην των άλλων μονομανιών, που μας ταλαιπωρούν ως Εκκλησία, και την μονογλωσσομανία; Άλλοι ελευθερώνονται από τις θεολογικές τους αρλούμπες (= τρεις ιερές γλώσσες του Σταυρού) και θα βουλιάξουμε τώρα εμείς (οι Ορθόδοξοι) στο τέλμα που άλλοτε απορρίπταμε;
“Ἀποτέλεσμα τῆς περί κατά γράμμα θεοπνευστίας διδασκαλίας… ἦτο, ὅτι ἐνδιαφέρθησαν οἱ Δυτικοί νά μάθουν τήν γνησίαν μορφήν τῶν τριῶν γλωσσῶν τοῦ Θεοῦ, τῶν ἑβραϊκῶν, τῶν ἑλληνικῶν και τῶν λατινικῶν καί νά ἐξακριβώσουν τήν ἀκριβῆ μορφήν τῆς ἀποκαλύψεως διά τῆς κατοχῆς τοῦ ἀρχικοῦ καί γνησίου κειμένου τῆς ἁγίας Γραφῆς… διότι τἄχα μόνον εἰς τάς ἀρχικάς γλώσσας ὡμίλησεν ὁ Θεός ἐν ταῖς γραφαῖς εἰς τούς ἀνθρώπους… Οὐδέποτε ἠδυνήθησαν νά καταλάβουν οἱ Διαμαρτυρόμενοι, ἀλλά καί οἱ Ρωμαιοκαθολικοί (ἄν και ἀπέδιδον μεγάλην σημασίαν εἰς τήν Vulgata) πῶς οἱ Ὀρθόδοξοι ἐθεώρουν ἐξ ἴσου θεόπνευστον μετά τοῦ Ἑβραϊκοῦ κειμένου καί τήν μετάφρασιν τῶν Ἑβδομήκοντα! Ἐξ ὀρθοδόξου ἐπόψεως ἐκεῖνο τό ὀποῖον κάμνει τό κείμενον θεόπνευστον δέν εἶναι αἱ ἀρχικαί λέξεις καθ᾿ ἑαυτάς… Καί τοῦτο, διότι θεόπνευστον δέν εἶναι τό κείμενον καθ᾿ ἑαυτό, ἀλλά θεόπνευστος εἶναι ὁ γράφων… Ὄχι μόνον ὁ γράφων, ἀλλά καί ὁ διαβάζων πρέπει νά γνωρίζει γράμματα. Ὄχι μόνον ὁ γράφων περί μαθηματικῶν πρέπει νά γνωρίζει μαθηματικά, ἀλλά καί ὁ διαβάζων καί ὁ ἑρμηνεύων τά γραφόμενα τοῦ μαθηματικοῦ πρέπει νά γνωρίζῃ τά μαθηματικά. Τό ἴδιον ἀκριβῶς ἰσχύει διά τήν διά κειμένων μετάδοσιν οἱασδήποτε ἐπιστήμης. Καί διά ποῖον λόγον νά ἐξαιρῆται, ἡ ἁγία Γραφή;” (π. Ἰω. Ρωμανίδη: Δογματική και Συμβολική θεολογία. Ἐκδ. ΠΟΥΡΝΑΡΑ – 1981, σελ. 171-174, επιλογή).
Όμως η “κατάρα” της νομικίστικης-φετιχιστικής θεώρησης των Γραφικών και Λειτουργικών κειμένων μάλλον είναι… διορθόδοξη!
Κατά το έτος 1834 ο ιερομόναχος Μακάριος Γλουχαριώφ υπέβαλε στην Σύνοδο της Ρωσσικής Εκκλησίας υπόμνημα με τον τίτλο: “Η αναγκαιότητα για την Ρωσσική Εκκλησία μιας μετάφρασης όλης της Βίβλου στην σύγχρονη ρωσσική”.
Δεν είχε καμμιά τύχη η προσπάθειά του. Απερρίφθη! Οι τότε συνοδικοί υπεύθυνοι «θεωρούσαν ευεργετική την μετάφραση της Αγίας Γραφής στις γλώσσες των ημιπολιτισμένων και απολιτίστων λαών (της Σιβηρίας και της ανατολής), αλλά όχι στα Ρωσσικά!
Και ο Μακάριος απορούσε: “Θα παύσει ο Λόγος του Θεού, που ντύθηκε με σλαβονικά γράμματα, να είναι λόγος Θεού, αν εμφανιστεί με ρωσσικό ένδυμα;”»
Γ. Φλωρόφσκυ: Σταθμοί της Ρωσσικής Θεολογίας (Μέρος Πρώτο), Εκδ. Πουρνάρα, Θεσσαλονίκη.
Έτσι και σε μας σήμερα.
Στα… σουαχίλι, στα κορεάτικα, σε όποια… ημιπολιτισμένη περιοχή και γλώσσα, μπορεί να μεταφραστούν τα πάντα. Όχι όμως στην Ελλάδα και στα Νέα Ελληνικά!!
Γ. Όταν όλα αυτά ισχύουν για το κείμενο της Γραφής για τα λατρευτικά και λειτουργικά κείμενα, τί ισχύει;
Πόσες λειτουργίες; Πόσα τυπικά; Πόσες ακολουθίες; Ψαλμοί, κοντάκια, κανόνες! Τί συνέβη ξαφνικά και όλα πρέπει να παγώσουν; Από πότε η Παράδοση, αντί για οικονομία της σωτηρίας των ανθρώπων, έγινε ακριβής επανάληψη λεκτικών σχημάτων; Και πώς και από πότε οι εγκωμιαστικοί λόγοι (εποχιακό εκδήλωμα) – π.χ. Σωφρονίου Ιεροσολύμων εις τα Θεοφάνεια- έγιναν ευχές; Πότε χρειάστηκαν εγκρίσεις (…γοητεία του imprimatur!) για ευχές και προσευχές και Λειτουργίες; Πότε έχουμε κάτι τέτοιο σε ιστορικό προηγούμενο; Εκτός και αν οι αιδεσιμώτατοι μας παραπέμψουν στα…Ευαγγελικά!! (κωμικοτραγωδία!)· ή θεωρήσουν, όπως ο ένας εκ των υπογραφόντων ότι “Μόνο η ελληνική γλώσσα μπορεί να εκφράσει… Σ᾿ αυτήν… κατ᾿ εξοχήν απαντά (sic) ο Θεός στα πλάσματα Του, που τον αγαπούν και τον θέλουν πάντα κοντά τους στην καρδιά τους!!! (άρθρο αρχιμ. Σ. Σαράντου στο περιοδικό ΘΕΟΦΙΛΟΣ). (Μάλιστα! Έτσι ακριβώς!)
Αν δεν είναι αυτά ΑΙΡΕΣΗ, τότε λέτε να είναι αίρεση το να αποδώσεις το: Κλῖνον, Κύριε, το οὖς σου…με το: Σκύψε, Κύριε, γύρισε τ᾿ αυτί σου…;;;
Ας δούμε και δύο μαρτυρίες που παραθέτουν (ο) (οι) αιδεσιμώτα(τος) (τοι) ως…καταλυτικές μαρτυρίες!
1. Ο άγιος Αθανάσιος έγραψε μία επιστολιμαία “διατριβή” για τους Ψαλμούς του Δαβίδ, σε κάποιον (άγνωστο) Μαρκελλίνο· που την παρουσιάζει ως από μέρους “γέροντος τινός”. Εκεί ο “γέρων” αυτός, μεταξύ των άλλων λέγει, ότι τα γραφικά κείμενα οι παλαιότεροι τα χρησιμοποιούσαν… “ἀνθ᾿ ὅπλων και ξιφῶν”. Ο Ιησούς, “διάβασε το Δευτερονόμιο εις επήκοον όλων. Υπενθύμισε τις εντολές του Θεού. “Εξόπλισε” μ᾿ αυτές τον λαό. Και νίκησε τους εχθρούς”. Και μας λέει ότι “οι Ισραηλίτες με μόνη την ανάγνωση των Γραφών έδιωχναν τους δαίμονες και απομάκρυναν από τους ανθρώπους τις επιβουλές των δαιμόνων”.
[…Οὐκ ἦν ῥῆμα… ὅ οὐκ ἀνέγνω Ἰησοῦς εἰς τά ὧτα πάσης Ἐκκλησίας… ἀνδράσι… γυναιξί… παιδίοις… προσηλύτοις … προσπορευομένοις…(Δευτερονόμιο 8, 34-35)! Μόνον στους ορθοδόξους δεν επιτρέπεται κατά την άποψη μερικών να φτάνει στα αυτιά τους ο Νόμος του Θεού με γλωσσική μορφή που να την κατανοούν.]
Τον συμβουλεύει λοιπόν να χρησιμοποιεί το ψαλτήρι αδιαφορώντας για την γλωσσική του απλότητα, για να προσευχηθεί, ή να… εξορκίσει, και να μη τον γοητεύει η ομορφιά της ελληνικής γλώσσας (τοῖς ἔξωθεν πιθανοῖς ρήμασι…)· και “να λέει και να ψάλλει τα χωρίς λογοτεχνική ομορφιά Γραφικά κείμενα” διότι, “είναι άξιοι κάθε καταδίκης όσοι αφήνουν αυτά και συνθέτουν (προσευχές) για τους εαυτούς τους με όμορφες λέξεις από τους έξω συγγραφείς και με βάση αυτές (τις προσευχές) καθιερώνουν τους εαυτούς τους σαν εξορκιστές”!! Αυτά!!
Τώρα τι σχέση, έχουν αυτά με την μετάφραση, πατέρες;; Εσείς μας κατηγορείτε για “ευτελισμό” της… αγίας ελληνικής γλώσσης(!!) και όχι για “πιθανά ρήματα”!! Δεν καταλάβατε τί λέει ο άγιος Αθανάσιος ή απλώς… “πουλάει” το όνομά του και το θεωρήσατε “τσεκούρι” εναντίον μας. Όμως, όπως λέει και το ψαλτήρι στο…πρωτότυπο, “ἐπιστρέψει ὁ πόνος αὐτοῦ ἐπί κεφαλήν αὐτοῦ”.
[Για να μη παραθέσουμε, επ’ ευκαιρίᾳ, και την γνώμη του αγίου Αθανασίου στην ίδια επιστολή περί της γνησιότητας του συγγραφέως των Ψαλμών: “τινές νομίζουσι τούς πάντας εἶναι τοῦ μακαρίου Δαβίδ· οὐ σημαίνεται δέ τοῦτο. Εἰσίν μέν οἱ πάντες ρν’ (150), ὧν οβ’ (72) εἰσί τοῦ Δαβίδ”. Το αποφεύγουμε μήπως και πάθει τυχόν αποπληξία κάποιος εκ των υπογραφόντων.]
Ειλικρίνεια, πατέρες, χρειαζόμαστε. Πρώτα για το θέμα και μετά για τα πρόσωπα.
Δεν στρεψοδικούμε, ούτε σκεπτόμαστε δικολαβίστικα, προκειμένου να “τουμπάρουμε” τον… αντίπαλο. Εμείς δεν σας θεωρούμε αντιπάλους. Κοντύτερα αισθανόμαστε σε σας παρά σε αδιάφορους χριστιανούς. Όμως, “διά τήν ἀλήθειαν ἐστίν ἡ ἀρετή καί οὐ διά τήν ἀρετήν ἡ ἀλήθεια” (Μάξιμος ο Ομολογητής).
Είναι συκοφαντία απαράδεκτη να ισχυρίζεστε ότι καταπιέζονται οι ιερείς και στενοχωρούνται οι Χριστιανοί στην Πρέβεζα από τις μεταφράσεις! Τέτοιες απόψεις ή έχουν τεκμήρια και αποδείξεις και είναι αδιαμφισβήτητες και πανθομολογούμενες, ή αλλιώς είναι ανεύθυνες κακεντρέχειες και, συγχωρήστε μας, κρίσεις εξ ιδίων.
2. Όσο για την δεύτερη…καταλυτική μαρτυρία, τί να πούμε;
Όποιος είχε την ευτυχία να γνωρίσει από κοντά τον γέροντα Σωφρόνιο ξέρει ότι ο παππούλης ήταν άνθρωπος με τόση ευρύτητα νοός και πνεύματος, ώστε “συνέστησε”… μικτό μοναστήρι! Πράγμα για το οποίο τόσα “άκουσε” ή και… “ακούει” ακόμα! Ήταν άνθρωπος που ζούσε στο “τώρα” της κοινωνίας, στην οποία απευθύνεται η Εκκλησία. Ήταν άνθρωπος με ορίζοντες που χωρούσαν τους πάντες, πιστούς και απίστους, σοφούς και ανόητους.
Ήταν παπάς που γνώριζε το σήμερα και δεν γοητευόταν από ιστορικές στιγμές της Εκκλησίας (είτε Ρωμαίικες, είτε Σλαβικές), αλλά αγωνιούσε κατά την προσευχή του αγίου Σιλουανού “νά γνωρίσωσι τόν Κύριον ἐν Πνεύματι ἁγίῳ πάντες οἱ λαοί τῆς γῆς”.
Σε ένα, τέτοιας ποιότητας και περιεχομένου άνθρωπο, δεν χώρεσαν ούτε… χωρούν μονομέρειες, αποκλειστικότητες και αποκλεισμοί.
Από ένα βιβλίο 416 σελίδων το να αποσπάσουμε 4 (τέσσερεις) όλες κι όλες σελίδες για να παρουσιάσουμε τον π. Σωφρόνιο σε τελική ανάλυση συμφωνούντα με την αντίληψη για ιερή γλώσσα, είναι αδικία στο πρόσωπό του. Ένα αποσπασματικό παλαιό του κείμενο δεν είναι δυνατόν να γίνει κριτήριο για την τοποθέτησή του επί του θέματος, όταν μάλιστα είναι τόσο παλαιό χρονικά που ισχυρίζεται ότι όλοι οι Σλάβοι προσεύχονται… Σλαβονικά! Ήδη πολλές δεκαετίες οι Σέρβοι, (οι Ρουμάνοι), και οι Βούλγαροι (και εν μέρει οι Ρώσσοι) χρησιμοποιούν στην Θ. Λειτουργία και στην Λατρεία την καθημερινή τους γλώσσα. Μάλιστα ο ίδιος ο Γέροντας έκανε τις ακολουθίες στο Μοναστήρι του σε τέσσερεις γλώσσες και στην Θ. Λειτουργία παρενέβαλε προσευχές του αγίου Σιλουανού στα αγγλικά!
* * *
Μετά απ᾿ όλα αυτά μπορεί κανείς να επιμένει στην γνώμη ότι τίποτε δεν επιτρέπεται να αλλάξει; Ο άγιος Βασίλειος από τα βάθη των αιώνων διά του αδελφού του μας διδάσκει ότι: Τα Ευαγγέλια είναι τέσσερα και όχι πέντε! Δεν επιτρέπεται το Ευχολόγιο να αποκτήσει θέση πέμπτου Ευαγγελίου. Καί, όταν τα Γραφικά κείμενα μεταφράζονται, πολύ περισσότερο μπορούν να μεταφραστούν τα όποια άλλα.
Ειρηνεύετε αδελφοί.
Η σωτηρία των αδελφών διακονείται με τον κόπο να φτάσει ο σπόρος του λόγου του Θεού, στις καρδιές των ανθρώπων. Και όπως μας είπε ο μέγας διδάσκαλος της Εκκλησίας μας άγιος Παύλος: όταν η σάλπιγγα του λόγου μας “ἄδηλον δίδει (ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΚΟΥΟΝΤΑ) φωνήν” τότε το στράτευμα αδιαφορεί και δεν ετοιμάζεται για πόλεμο! Τότε “Λίγοι προσεύχονται μαζί μου και αυτοί ζαλίζονται, χασμουριούνται, στριφογυρνούν διαρκώς, και παρατηρούνε πότε θα τελειώσει την στιχολογία των ψαλμών ο ψάλτης! Και πότε θα φύγουν (επιτέλους!) από την Εκκλησία, λες και είναι σε δεσμωτήριο· και πότε θα ελευθερωθούν από το βάρος της προσευχής!” (Μ. Βασιλείου, Ἐν λιμῷ και αὐχμῷ).
Ας ευχόμαστε υπέρ αλλήλων, Πατέρες.
87 κληρικοί της Μητροπόλεως Πρεβέζης
Υ.Γ.1 Προσπαθείστε, πατέρες, να μη ασχοληθείτε με το μονοτονικό. Δεν συμφωνούμε ούτε εμείς, αλλά η πραγματικότητα μάς… ξεπερνάει. Τα παιδιά όλων μας αυτό έμαθαν. Γι᾿ αυτούς γράψαμε την απάντηση. Σεις μπορείτε άνετα να χρησιμοποιείτε και τα δύο (μονοτονικό καί πολυτονικό)! Αυτοί (τα παιδιά μας) πρέπει να ενημερωθούν σωστά ώστε να γίνει “δική τους” η “ατμόσφαιρα” των Ναών.
Μη φοβάστε δεν κινδυνεύει η Εκκλησία από τέτοιες προσπάθειες. Εκτός και αν υπερισχύσει μέσα σας… ο γλωσσαμυντορισμός ως εθνικοποιμαντική ευθύνη!
Υ.Γ.2 Αγαπητοί πατέρες, εξ αρχής Σας πληροφορούμε ότι μ’ αυτή μας την απάντηση δεν αρχίζουμε διάλογο… κουφών κατά τήν… καθιερωμένη εκκλησιαστικοθρησκευτική συνήθεια! Απλώς ενημερώνουμε καλόπιστους αναζητητές. Όσο μας αφορά, δεν θα επανέλθουμε σε μια “μάταιη”… “μάχη”. Εύχεσθε.
Κατάλογος Υπογραφόντων
1. ΑΘΑΝΑΣΟΥΛΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
2. ΒΟΥΛΙΣΤΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
3. ΒΟΥΛΙΣΤΙΩΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
4. ΓΕΙΤΟΝΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
5. ΓΕΡΟΚΩΣΤΑΣ ΑΝΔΡΕΑΣ
6. ΔΗΜΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
7. ΔΗΜΟΛΕΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
8. ΔΡΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
9. ΖΗΣΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ
10. ΚΑΚΙΟΥΖΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
11. ΚΑΛΟΓΗΡΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
12. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
13. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
14. ΚΑΡΑΜΕΤΣΗΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ
15. ΚΑΡΑΦΑΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
16. ΚΑΣΚΑΝΗΣ ΘΩΜΑΣ
17. ΚΑΤΡΑΧΟΥΡΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
18. ΚΙΖΙΡΙΔΗΣ ΙΑΚΩΒΟΣ
19. ΚΙΟΚΙΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
20. ΚΙΤΣΑΝΤΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ
21. ΚΙΤΣΗΣ ΙΩΣΗΦ
22. ΚΟΚΚΙΝΗΣ ΙΩΣΗΦ
23. ΚΟΛΙΟΚΩΤΣΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ
24. ΚΟΣΣΥΒΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
25. ΚΟΤΡΩΤΣΙΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
26. ΚΟΤΤΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
27. ΚΟΥΣΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ
28. ΚΥΡΜΙΖΟΓΛΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
29. ΚΩΛΕΤΣΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
30. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ ΑΒΕΛ
31. ΚΩΣΤΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
32. ΛΑΜΠΡΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ
33. ΛΕΠΕΝΙΤΣΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ
34. ΜΑΝΘΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
35. ΜΑΝΙΩΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ
36. ΜΑΡΤΖΟΥΧΟΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ
37. ΜΕΓΑΠΑΝΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
38. ΜΗΤΡΟΠΑΝΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
39. ΜΗΤΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
40. ΜΟΤΣΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ
41. ΜΠΑΡΚΑΣ ΦΩΤΙΟΣ
42. ΜΠΕΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
43. ΜΠΟΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
44. ΜΠΟΥΣΙΟΣ ΛΑΖΑΡΟΣ
45. ΝΑΣΤΑΣ ΠΑΥΛΟΣ
46. ΝΙΚΟΛΑΚΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
47. ΝΤΑΛΑΜΑΓΚΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ
48. ΝΤΟΥΛΑΣ ΞΕΝΟΦΩΝ
49. ΝΤΟΥΣΚΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
50. ΠΑΝΟΥ ΑΝΔΡΕΑΣ
51. ΠΑΝΤΑΖΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
52. ΠΑΝΤΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
53. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΗΣ
54. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ
55. ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ ΘΕΟΧΑΡΗΣ
56. ΠΑΠΠΑΣ ΘΩΜΑΣ
57. ΠΕΤΣΟΥΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
58. ΠΙΠΕΡΙΔΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ
59. ΡΟΠΟΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ
60. ΣΑΛΙΒΕΡΟΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ
61. ΣΙΑΡΚΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
62. ΣΙΝΤΟΡΗΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ
63. ΣΜΠΟΝΙΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
64. ΣΜΠΟΝΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
65. ΣΜΠΟΝΙΑΣ ΣΤΑΥΡΟΣ
66. ΣΟΥΗΔΑΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝ
67. ΣΤΕΡΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
68. ΣΩΤΗΡΙΟΥ ΘΩΜΑΣ
69. ΣΩΤΟΣ ΜΙΧΑΗΛ
70. ΤΖΙΜΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ
71. ΤΖΙΜΑΣ ΘΩΜΑΣ
72. ΤΟΥΣΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
73. ΤΣΟΥΜΑΛΗΣ ΧΡΗΣΤΟΣ
74. ΧΑΪΔΟΣ ΘΕΟΧΑΡΗΣ
75. ΧΑΛΚΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
76. ΧΑΛΚΙΔΗΣ ΑΝΕΣΤΗΣ
77. ΧΗΤΟΣ ΦΩΤΙΟΣ
10 ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΙ της Ι.Μ.ΦΛΑΜΠΟΥΡΩΝ
Θεματολογικές ετικέτες