Μια συζήτηση ενδιαφέρουσα και ουσιαστική. Μια επιβεβαίωση του ότι όλοι μας αποτελούμε μια συνισταμένη “δυνάμεων” που μας επηρέασαν. Μια χρήσιμη για τους χριστιανούς… “αντιπαράθεση” αφού αυτός που σε αμφισβητεί σε δυναμώνει.
Ο Αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρι ήταν πατέρας και διδάσκαλος των χριστιανών, για τα θέματα και τις δυσκολίες του σήμερα. Δεν ήταν ιστορικό υπόλοιπο του Βασιλείου της Αγγλίας, ούτε επικαλείται παρελθοντικές προσφορές της Εκκλησίας του, για τωρινή κοινωνική αποδοχή της. Ας τον αφουγκραστούμε. Ατυχώς σε μας τέτοιες δημόσιες συζητήσεις είναι… αδιανόητες! Παραθέτουμε περίληψη της συζήτησης. Όσων τα αγγλικά είναι επαρκή μπορούν να την παρακολουθήσουν πλήρη στο παρακάτω λινκ:
https://www.youtube.com/watch?v=bow4nnh1Wv0
Οξφόρδη 2012
Συζήτηση μεταξύ των: i. Sir Anthony Kenny (καθηγητής φιλοσοφίας, αυτοπροσδιορίζεται ως αγνωστικιστής), ii. Richard Dawkins (καθηγητής βιολογίας, άθεος) και iii. Rowan Williams Αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρι.
Κέννυ: Θα προσπαθήσουμε να καλύψουμε 4 θέματα: Φύση του ανθρώπου, προέλευση του ανθρώπου, προέλευση ζωής, προέλευση σύμπαντος. Ως βάση της συζήτησης αποδεχόμαστε όλοι 3 αξιώματα: Ύπαρξη αντικειμενικής αλήθειας, ύπαρξη λογικής (δεν μπορεί να ισχύει ταυτόχρονα μια πρόταση και η αντίθετή της) και ύπαρξη επιστήμης.
Αρχιεπίσκοπος: Οι άνθρωποι με τα μέχρι στιγμής δεδομένα αποτελούν το μόνο κομμάτι του σύμπαντος που μπορούν να μιλήσουν γι’ αυτό. Ζούμε σε ένα ανθρωπογόνο σύμπαν (όχι ανθρωποκεντρικό). Μυστήριο η σχέση γλώσσας και συνείδησης.
Dawkins: Ο Θεός αποτελεί κάτι θαυμάσιο, εξαιρετικά θαυμάσιο για να υπάρχει. Οι νόμοι της φύσης συνωμότησαν για να δημιουργηθεί ο άνθρωπος. Αυτή η συνωμοσία δημιουργεί την ψευδαίσθηση της σχεδίασης. Να υποστηρίζουμε ότι ένα άλλο ΟΝ τα δημιούργησε αποτελεί υπεκφυγή της ερώτησης.
Κέννυ: Ποιος δημιούργησε τους κανόνες και τους νόμους της φύσης;
Dawkins: Τυχαιότητα είναι ο μόνος νόμος.
Αρχιεπ. Η εξελικτική βιολογία ερμηνεύει την δημιουργία του ανθρώπου αλλά όχι την δημιουργία της συνείδησης. Dawkins: Σωστά, η συνείδηση αποτελεί ανοιχτό πρόβλημα αλλά όντας υλιστής πιστεύω ότι δημιουργείται από τον εγκέφαλο.
Kenny: Κάποιας μορφής συνείδηση υπάρχει και στα ζώα. Η θεολογία λέγει πως το ιδιαίτερο στον άνθρωπο είναι η ψυχή που είναι αθάνατη.
Αρχ. Το ιδιαίτερο στον άνθρωπο είναι η αυτοσυνείδηση και η συναίσθηση της ύπαρξης του Θεού.
Kenny: Η ψυχή δίδεται από τον Θεό ή δημιουργείται, αναπτύσσεται;
Αρχ. Η ψυχή δεν είναι κάτι που εκχύνεται από έξω, από τον Θεό σαν μια ένεση στον άνθρωπο.
Dawkins: Η ψυχή επιζεί μετά τον θάνατο;
Αρχ. Όχι ότι κάποιο κομμάτι μου (η ψυχή μου) παραμένει μετά τον θάνατο αλλά ο Θεός από αγάπη διατηρεί την σχέση του μαζί μου και μετά τον θάνατό μου.
(Συζήτηση περί της ύπαρξης ελεύθερης βούλησης και εάν οι υπολογιστές έχουν συνείδηση).
Dawkins: Oχι. Η απόφαση μιας πράξης λαμβάνεται μερικά δλ πριν το συνειδητοποιήσουμε.
Kenny: Η αθανασία είναι κάτι που το πιστεύεις, δεν μπορεί να αποδειχθεί (οι λεγόμενες μεταθανάτιες εμπειρίες επιδέχονται εξήγησης).
Προέλευση ανθρώπου.
(Διαβάζεται μια σχετική ερώτηση του κοινού: Μπορεί η εξέλιξη να ερμηνεύσει την ανθρώπινη γνώση;)
Dawkins: Ναι, με την έννοια ότι εξηγεί τον ανθρώπινο εγκέφαλο μέσα στον οποίο βρίσκεται η γνώση.
Kenny: Απευθύνει ερώτηση στον Αρχ: Δέχεστε ότι ο άνθρωπος είχε μη-ανθρώπινους προγόνους;
Αρχ: Ναι..
Kenny: Όλοι αποδεχόμαστε την εξέλιξη. Πιστεύετε ότι υπήρξε κάποια στιγμή Θεϊκή παρέμβαση στην μετάβαση από τον μη-άνθρωπο στον άνθρωπο;
Αρχ: Ναι, στο σημείο που ο πρώτος άνθρωπος απέκτησε συναίσθηση του Θεού, μια κλήση του Θεού προς αυτόν. Dawkins: Υπάρχει πρόβλημα στην έννοια του πρώτου ανθρώπου. Υπήρξε στιγμή που κάποιος homo erecthus γέννησε έναν homo sapiens; O πάπας πιστεύει ότι ο Θεός έγχυσε ψυχή στον άνθρωπο.
Αρχ: Η αυτοσυναίσθηση και η συναίσθηση του Θεού είναι η στιγμή που γίνεται ο άνθρωπος.
Dawkins: Αυτό αποτελεί σταδιακή διαδικασία.
Kenny: Υπάρχει κάποια στιγμή που εμφανίζεται ένα καινούργιο είδος στην βιολογία;
Dawkins: Όχι, τα είδη συνυπάρχουν και σταδιακά κάποιο επικρατεί.
Kenny: Το ίδιο ισχύει και για την εμφάνιση της γλώσσας;
Dawkins: Μιλάμε για την recursive syntactic language. Αυτή οφείλεται σε 2-3 γονίδια και αυτό αποτελεί απότομο γεγονός. Δηλαδή το παιδί μπορεί να μιλά ενώ οι γονείς όχι.
Αρχ. Ακόμη και αν δεν υπήρξε πρώτος άνθρωπος, πιθανότατα υπήρξε πρώτος ομιλών άνθρωπος.
Kenny: Οι άνθρωποι έχουν ατέλειες. Αυτό αποτελεί λάθος της εξέλιξης ή λάθος της σχεδίασης; (Ερώτηση από το κοινό: Γιατί υπάρχει ο ξαφνικός θάνατος;)
Αρχ: Τραγικά ατυχήματα συμβαίνουν.
Dawkins: Εξαιτίας των τραγικών ατυχημάτων υπάρχει η εξέλιξη. Ο Θεός γιατί να ανέχεται το κακό;
Αρχ: Η λέξη σχεδίαση δεν είναι δόκιμη. Πώς να σχεδιάσεις το σύμπαν; Εάν ο Θεός μπαίνει στην διαδικασία της μικρο- διαχείρησης γιατί δεν το κάνει πιο συχνά;
Προέλευση ζωής
Dawkins: Η φυσική επιλογή του Δαρβίνου δεν μπορεί να εξηγήσει την δημιουργία της ζωής. Η δημιουργία της ζωής έγινε ξαφνικά όταν δημιουργήθηκαν μόρια που αυτοαντιγράφονται. Αυτό είναι ένα εξαιρετικά απίθανο γεγονός. Δεν έχει απαντηθεί, η κρατούσα θεωρία είναι του RNA world. Συμφωνεί με το γεγονός ότι δεν έχει βρεθεί ζωή σε άλλους πλανήτες. (αν και εγώ πιστεύω ότι υπάρχει ζωή και αλλού στο σύμπαν).
Kenny: Υπάρχει μεταφυσική αναγκαιότητα και επιστημική αναγκαιότητα.
Αρχ: Θα έλεγα ότι το σύμπαν αποτελεί γεννήτρια πληροφορίας.
Προέλευση σύμπαντος
Dawkins: Γιατί οι θεολόγοι προσπαθούν να ερμηνεύσουν την Γέννεση με τέτοιο τρόπο ώστε να συμβαδίζει με την επιστήμη του 21ου αιώνα και δεν κάνουν απλώς επιστήμη;
Αρχ: Η Γέννεση δεν αποτελεί επιστημονικό σύγγραμμα με τα δεδομένα του 21ου αιώνα. Για να κατανοήσω την επιστήμη θα πρέπει να καταφύγω σε αυτή. Για να κατανοήσω την ηθική και πνευματική θέση του ανθρώπου στον κόσμο διατηρώ το δικαίωμα να προσφύγω στην Γέννεση. Την Γέννεση δεν την παίρνουμε κυριολεκτικά. Βασικά τα μηνύματά της είναι ότι το σύμπαν εξαρτάται από το Θεό, η ανθρωπότητα κατέχει εξέχοντα ρόλο και τα έκανε θάλασσα (προπατορικό αμάρτημα).
Kenny: Richard, έχεις κάποιο επιχείρημα που να αποδεικνύει την μη ύπαρξη του Θεού;
Dawkins: Οχι. Σε μια υποθετική κλίμακα πίστης – απιστίας από το 1-7 βρίσκομαι στο 6. Θεωρώ τον εαυτό μου αγνωστικιστή όχι με την έννοια ότι δεν γνωρίζω κάτι άρα δίνω πιθανότητα 50-50 να ισχύει ή όχι αλλά εκτιμώ πιθανότητες. Η δική μου εκτίμηση είναι ότι η πιθανότητα να υπάρχει Θεός είναι μικρή.
Kenny: Που το στηρίζεις αυτό;
Dawkins: 1. Γνωρίζουμε ότι μπορούν να αναπτυχθούν πολύπλοκες μορφές ζωής από τυχαιότητα. 2. Εάν αποδεχθώ την ύπαρξη Θεού ουσιαστικά αναιρώ την επιστήμη και αυτό αποτελεί προδοσία για την ίδια την επιστήμη και όσα αυτή εκπροσωπεί. Πάντως εάν υπάρχει Θεός θα πρέπει να είναι τουλάχιστον τόσο πολύπλοκος όσο αυτό που δημιούργησε (σύμπαν) συν αγάπη, συγχώρεση κλπ.
Kenny: Υπάρχει πολυπλοκότητα δομική και λειτουργική.
Αρχ: Ο Θεός είναι απλός στην ουσία του με την έννοια ότι δεν αποτελεί αποτέλεσμα κάποιας διαδικασίας, είναι αυτό που είναι, η μόνη πραγματικότητα, ο Ων.
Dawkins: Είναι κομψό και οικονομικό να πεις ότι το σύμπαν δημιουργήθηκε από το μηδέν, το κενό. Χωρίς να χρειάζεται να προσθέσεις κάτι έξτρα.
Αρχ: Δεν θεωρώ το Θεό ως έξτρα που πρέπει να προστεθεί.
Κenny: Οι σύγχρονες κοσμολογικές θεωρίες για τα πολυσύμπαντα κατά την γνώμη μου δεν αποτελούν φυσική αλλά μεταφυσική αφού δεν υπάρχει επικοινωνία ούτε δυνατότητα επικοινωνίας με το δικό μας σύμπαν.
Αρχ: Θα μπορούσα να πω ότι ο Θεός είναι αγάπη και μαθηματικά.
(Μετάφραση: Ιωάννης Ζώης)