Συνέντευξη

Οι Νορβηγοί επίσκοποι υπογράφουν Οικουμενική Διακήρυξη για το φύλο και τη σεξουαλικότητα

Συνέντευξη του π. Erik Varden στον CNA (15/10/2024)

Μαζί με περίπου 30 άλλες χριστιανικές κοινότητες στη Νορβηγία, οι Καθολικοί Επίσκοποι υπέγραψαν μια οικουμενική διακήρυξη για θέματα θεωρίας των φύλων και της σεξουαλικότητας.

Το κείμενο με τίτλο «Οικουμενική Διακήρυξη για την “έμφυλη και σεξουαλική ποικιλομορφία”» δημοσιεύθηκε την Τρίτη 8.10.2024.

Σε συνέντευξή του στο γερμανικό CNA, ο επίσκοπος Erik Varden του Trondheim, ο οποίος είναι και πρόεδρος της Σκανδιναβικής Διάσκεψης Επισκόπων, τόνισε ότι η χριστιανική άποψη για την ανθρωπότητα συμφωνεί με τα εμπειρικά δεδομένα και εξήγησε το ιστορικό της δήλωσης.

Ε. Επίσκοπε Varden, θα μπορούσατε να μας πείτε κάτι για την αφορμή που προκάλεσε αυτή τη δήλωση; Τι οδήγησε στη δημιουργία της και πώς προέκυψε η συνεργασία μεταξύ διαφορετικών χριστιανικών δογμάτων στη Νορβηγία;

Α. Η εν λόγω διακήρυξη έχει αφετηρία μια οικουμενική διακήρυξη για τον γάμο που έγινε το 2016, και την οποία συνυπέγραψαν και οι καθολικοί επίσκοποι. Ένα Σεμινάριο που πραγματοποιήθηκε αυτή την άνοιξη έδωσε το έναυσμα για την ιδέα ότι θα ήταν εποικοδομητικό να εξεταστεί μια παρόμοια διακήρυξη για το θέμα της σεξουαλικής και έμφυλης «διαφορετικότητας», ένα θέμα που συζητείται σήμερα πολύ και επηρεάζει βαθιά τη ζωή πολλών ανθρώπων.

Ε. Η δήλωση εξετάζει τις βιολογικές πραγματικότητες παράλληλα με τις βιβλικές διδασκαλίες. Πώς βλέπετε ότι αυτή η προσέγγιση συμβάλλει στη συζήτηση για το φύλο και τη σεξουαλικότητα στη νορβηγική κοινωνία σήμερα;

Α. Νομίζω ότι είναι σημαντικό να γίνει αυτή η συζήτηση όσο το δυνατόν πιο αντικειμενικά. Για τους Χριστιανούς, η Βίβλος έχει αντικειμενική εγκυρότητα – αλλά γνωρίζουμε ότι πολλοί σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία δεν το αναγνωρίζουν αυτό. Επομένως, είναι σημαντικό να δείξουμε ότι το χριστιανικό ανθρωπολογικό όραμα, το όραμα των χριστιανών για το τι είναι ένας άνθρωπος, τι σημαίνει να είσαι γυναίκα ή άνδρας, συνάδει με τα εμπειρικά δεδομένα. Η χριστιανική κατανόηση της ζωής είναι κατ’ εξοχήν συγκεκριμένη.

Αγκαλιάζει τον άνθρωπο ως σύνολο και υποθέτει ότι η αυτογνωσία μας δεν ανάγεται σε μια ιδέα του νου, σε μια ατομική αντίληψη, αλλά εγγράφεται στο σώμα μας, στα γονίδιά μας. Μπορεί να είναι δύσκολο, μερικές φορές επώδυνο, να εναρμονίσουμε την υποκειμενική και την αντικειμενική διάσταση της ταυτότητας: Μεγάλο μέρος της παγκόσμιας λογοτεχνίας ασχολείται με αυτή τη σύγκρουση. Αλλά για να είμαστε ευτυχισμένοι, για να βρούμε την ελευθερία, πρέπει να ξεκινήσουμε από την πραγματικότητα όπως είναι. Η προσπάθεια προσαρμογής της πραγματικότητας με βάση την προσωπική αντίληψη είναι ένα επικίνδυνο εγχείρημα, ιδίως όταν αρχίζει να δίνει αδύνατες υποσχέσεις στους ευάλωτους, μοναχικούς και πληγωμένους.

Ένα σημαντικό μέρος της δήλωσής μας επικεντρώνεται στον σεβασμό που οφείλουμε στα παιδιά. Τονίζει το καθήκον μας να τα αφήσουμε να εκτιμήσουν τον εαυτό τους όπως είναι, ικανά για σχέσεις και φιλίες, χωρίς να τα παρασύρουμε σε μια αυτοαναφορική αντίληψη για τον εαυτό τους και τον κόσμο.

Αν αυτή η σημείωση ακουστεί, θα εμπλουτίσει και θα προσθέσει νέες διαστάσεις στη δημόσια συζήτηση.

Ε. Θα μπορούσατε να δώσετε κάποιες πληροφορίες σχετικά με τις ποιμαντικές προσεγγίσεις που εξετάζετε υπό το πρίσμα αυτής της δήλωσης; Πώς σκοπεύετε να υποστηρίξετε αυτή τη διδασκαλία διακονώντας ταυτόχρονα όλα τα μέλη της επισκοπής σας;

Α. Πέρυσι, η Σκανδιναβική Διάσκεψη των Επισκόπων μας συνέταξε μια ποιμαντική επιστολή για την ανθρώπινη σεξουαλικότητα. Επιμείναμε σε αυτό το κείμενο και τονίσαμε πως είμαστε εδώ για όλους, για να συνοδοιπορήσουμε με όλους. Αυτό είναι το καθήκον και το προνόμιο κάθε ποιμένα.

Πιστεύουμε, όπως λέει η δήλωση, ότι ο Θεός αγαπά όλους τους ανθρώπους. Είμαστε υποχρεωμένοι να πραγματοποιούμε τις συναντήσεις μας με τον κάθε άνθρωπο σε αυτή τη βάση. Αλλά το να αγαπάμε κάποιον δεν σημαίνει απαραίτητα ότι επιδοκιμάζουμε ό,τι κάνει και ό,τι λέει. Το Ευαγγέλιο μας το δείχνει αυτό με σαφήνεια.

Ως ποιμένες, δεν έχουμε αυταπάτες σχετικά με την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ζωής και των σχέσεων. Θέλουμε να βρισκόμαστε κοντά στους ανθρώπους σε σύνθετες καταστάσεις με συμπόνια και δημιουργικότητα. Ταυτόχρονα, έχουμε χειροτονηθεί για να διακηρύσσουμε και να διδάσκουμε όχι ιδέες δικής μας επινόησης, αλλά το Ευαγγέλιο του Χριστού, όπως διδάσκεται και εκτίθεται από το Διδασκαλείο της Καθολικής Εκκλησίας, μια Εκκλησία που δεν είναι κάποιο απόμακρο, κυνικό, γραφειοκρατικό σώμα, αλλά – όπως τόνισε ο Ιωάννης ΚΓ΄ σε μια κρίσιμη εγκύκλιο, την Mater et Magistra – μια μητέρα και δασκάλα που μας εύχεται το καλό και έχει μια τεράστια, διορατική εμπειρία της ανθρωπότητας.

Η Εκκλησία προσπαθεί να μας κάνει να εξελιχθούμε πέρα από τις πολύ στενές κατηγοριοποιήσεις και προσδοκίες μας, προς εκείνη την πληρότητα της ύπαρξης που η χριστιανική παράδοση ονομάζει αγιότητα, μια συμμετοχή στην ίδια τη ζωή του Θεού. Αυτός είναι ο στόχος προς τον οποίο, εμείς ως ποιμένες, πρέπει να δείξουμε, με την πεποίθηση ότι κάθε άνθρωπος, όσο αντιφατική κι αν είναι η αφετηρία του, μπορεί να τον επιτύχει με επιμονή και χάρη και έτσι να φτάσει στη βαθιά ευτυχία- στην μακαριότητα.

Ε. Το έγγραφο αναφέρει ανησυχίες σχετικά με την προσέγγιση των κρατικών αρχών ως προς τη θεωρία του φύλου. Θα μπορούσατε να αναλύσετε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι Χριστιανοί από αυτή την προοπτική;

Α. Υπάρχουν λίγες χώρες στον κόσμο σήμερα που διεξάγουν δημόσιο διάλογο βασισμένο σε ένα ενιαίο όραμα για την πραγματικότητα, για την αλήθεια. Ο κόσμος μας ορίζεται από την ποικιλομορφία. Από πολλές απόψεις, αυτό είναι ένας πλούτος, μια ευλογία.

Ο κίνδυνος, ωστόσο, είναι να εγκαταλείψουμε την προσπάθεια να στηρίξουμε την κοινωνία σε ιδέες που είναι σαφώς διακριτές. Πώς μπορεί μια κοινωνία να αναπτυχθεί και να ευημερήσει με αυτόν τον τρόπο; Καταλήγουμε σε μια κατακερματισμένη αστική τάξη. Αυτό γίνεται επείγον όταν πρόκειται για ζητήματα που αφορούν την ανθρώπινη ζωή, την αξιοπρέπεια και την ταυτότητα.

Διατρέχουμε τον κίνδυνο να παρασυρθούμε από θεωρίες, ακόμη και ιδεολογίες. Ο εικοστός αιώνας μας δείχνει, με αφάνταστο κόστος σε πόνο, πόσο εύθραυστες και πόσο προσωρινές μπορούν να είναι οι θεωρίες. Η θεωρία του φύλου είχε για μερικά χρόνια μια ανοδική πορεία, αλλά αντιλαμβανόμαστε όλο και περισσότερο τους ανθρώπους που έχουν πληγωθεί σοβαρά από αυτήν.

Τα επακόλουθα της υπόθεσης της Κλινικής Tavistock στην Αγγλία είναι ένα γνωστό παράδειγμα για το πώς αντιμετωπίστηκαν αυτές οι πληγές· δεν είναι σε καμία περίπτωση το μοναδικό περιστατικό. Η χορεία των φωνών που θέλουν να ακουστούν γίνεται όλο και πιο δυνατή. Αυτό είναι καλό.

Η διακήρυξή μας λέει: «Η ελευθερία της γνώμης και της συνείδησης και η ελευθερία της θρησκευτικής πίστης αποτελούν για εμάς κεντρικές και ουσιαστικές αξίες». Στο πλαίσιο αυτής της ελευθερίας, πιστεύουμε ότι η φωνή μας αξίζει επίσης να ακουστεί. Και όπως λέμε, πιστεύουμε ότι οι κρατικές αρχές υπερβαίνουν την εντολή τους όταν προσπαθούν να επιβάλουν τη συμμόρφωση με θεωρίες που είναι, λοιπόν, ακριβώς αυτό… Θεωρίες! Θεωρίες που δεν αποτελούν επαρκή βάση για νομοθεσία ή κατήχηση, για παράδειγμα στα σχολικά εγχειρίδια».

Ε. Ως καθολικός επίσκοπος που υπογράφει μια οικουμενική διακήρυξη, πώς βλέπετε τον αντίκτυπο αυτής της διακήρυξης στις χριστιανικές απαντήσεις στις τρέχουσες συζητήσεις για το φύλο και τη σεξουαλικότητα στις σκανδιναβικές και άλλες χώρες;

Στόχος μας είναι να συμβάλουμε εποικοδομητικά. Η δήλωσή μας δεν είναι ούτε οργισμένη ούτε υπερβολική. Προκύπτει, με προσευχή, από τη δέσμευσή μας προς το έθνος μας και την επιθυμία μας να το βοηθήσουμε να εξελιχθεί πνευματικά. Επιβεβαιώνουμε την ανεκτίμητη αξία της ζωής κάθε ανθρώπου στον οποίο θέλουμε να αναγνωρίσουμε μια αδελφή, έναν αδελφό, έναν εν δυνάμει φίλο, βλέποντάς τον όσο το δυνατόν περισσότερο όπως τον βλέπει ο Θεός, δηλαδή με απέραντη ελπίδα.